YSK, İstanbul için gerekçeli kararı açıkladı

Yüksek Seçim Kurulu'nun internet sitesinden 250 sayfalık gerekçeli karar açıklandı. 

Gerekçeli kararda şunlar belirtildi: 

- İstanbul genelinde, sayım döküm cetveli olmayan veya imzasız olmakla esasen yok hükmünde 108 sandıktaki oy kullanan seçmen sayısı 30 bin 281'dir.

- 18 sandıkta sayım döküm cetveli hiç bulunamamıştır.

- 754 sandık başkanı kamu görevlisi değildir. 

- KHK'lı 6 kişi sandık kurulu başkanı olarak atandığı saptandı. 

- 2 mart 2019'a kadar sandık kurullarıının oluşumuna itiraz süresi vardı. Ancak sandık başkanı ve üyelerin listesi seçimden önce de sonra da siyasi partilere verilmediği için siyasi partilerin itiraz hakkı etkili bir şekilde kullanılamamıştır. 

SEÇMEN OLMASI YASAKLI KİŞİLERİN OY KULLANMASI

- Seçmen olamayacağı açıkça hüküm altına alınan kısıtlı bulunan kişilerin oy kullandığı, seçmen olamayacağı açıkça hüküm altına alınan kamu hizmetinden yasaklı bulunan
kişilerin oy kullandığı, seçmen listesine kayıtlı olmakla birlikte nüfus kayıtlarında ölü olan seçmenlerin yerine oy kullanıldığı, bazı seçmenlerin hem cezaevi seçmen listesinde, hem de asıl ikametgâhına ait yerleşim yerinin bulunduğu seçim çevresindeki seçmen listelerinde kayıtlı olduğu, bazı seçmenlerin, Türkiye’nin herhangi bir yerinde hükümlü olarak cezaevinde
bulunmasına rağmen İstanbul’da seçmen olarak gözüktüğü, bazı seçmenlerin ise, Türk Medeni Kanununun 22. maddesine aykırı olarak yerleşim yeri adreslerinin cezaevi olarak gösterildiği belirlendi.

30 BİNDEN FAZLA ŞÜPHELİ OY

-Seçmen listesinde yapılan bütün maddi hatalar ve/veya kasti yanlışlıklar ve kanuna aykırılıklar sebebiyle gerçek durumu tespit edilemeyen şüpheli oy sayısının 300.000’den fazla olduğu,  bu sayının Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi adayları arasındaki fark olan 13.742 (Oy farkının yaklaşık 20 katı)'den fazla olduğu belirlendi. 

- Yüksek Seçim Kurulu SEÇSİS kayıtlarına göre, oy sayım ve döküm cetvellerinde önemli usulsüzlükler yapılmıştır. 5.388 mühürsüz, 694 adet imzasız, 214 adet boş, 498 eksik, 919 adet rakam belirtilmemiş, 1.135 adet sayısı eksik oy sayım ve döküm cetveli söz konusudur. 

-  İstanbul seçimlerinde 8.848 adet usulsüz düzenlenmiş oy sayım ve döküm cetveli, 1.000.000’u aşkın seçmenin kullandığı oyun hukuki akıbetinin belirsizliğine yol açtı.

- İstanbul genelinde ilk etapta kullanılan oyların 320.000 civarı geçersiz iken itirazlar sonucu geçersiz oyların sayısının 314.243’e düştü, bu durum iki parti arasındaki oy farkının çok cüzi olduğu dikkate alındığında, seçim sonuçlarını etkileyecek ve kazananı değiştirebilecek nitelikte. Zira bu durumun partilerin aldığı oy miktarlarını değiştirebilecek durumda ve hatta kazanan partinin dahi değişmesinin söz konusu olabilir. 

KISITLI SEÇMEN OYLARI

- 2.732 adet oy kullanan kısıtlı seçmenin, 1.229 adet yerine oy kullanılan ölü seçmenin, 10.290 adet hem cezaevi hem de başka seçmen listesinde kayıtlı seçmenin, 5.287 adet hem İstanbul seçmen listesinde hem de hükümlü seçmenin, 236 adet İstanbul’da yerleşim yeri adresi cezaevi olan seçmenin kayıtları tespit edildi. 

AK PARTİ OYLARI 

-Adalet ve Kalkınma Partisine verilen ve geçerli sayılması gereken oylardan bir kısmının Adalet ve Kalkınma Partisine ait sütuna birden fazla “EVET” mührü basılmış olması, bir kısım zarfların açılması sırasında kazaen yırtılmış olması, bir kısmının hafif lekeli olması, bir kısmının ise oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mührünün oy pusulasının diğer kısmına çıkması nedeniyle geçersiz sayıldığı, Örneğin: Ümraniye 1, 2 ve 3. İlçe Seçim Kurullarınca yapılan değerlendirme sonucunda geçersiz oylardan 384 oy Adalet ve Kalkınma Partisine, 99 oyun Cumhuriyet Halk Partisine sayıldığı, Başakşehir İlçesinde, İlçe Seçim Kurulunca yapılan değerlendirme sonucunda, geçersiz oylardan 72 oyun Adalet ve Kalkınma Partisi lehine, 20 oyun Cumhuriyet Halk Partisi lehine geçersiz sayıldığı, Fatih İlçesinde; 1, 2 ve 3. İlçe Seçim Kurulunca yapılan değerlendirme sonucunda, geçersiz oylardan 257 oyun Adalet ve Kalkınma Partisi lehine, 81 oyun Cumhuriyet Halk Partisi lehine geçerli sayıldığı, Küçükçekmece İlçesinde; İlçe Seçim Kurullarınca yapılan değerlendirme sonucunda,
geçersiz oylardan 896 oyun Adalet ve Kalkınma Partisi lehine, 367 oyun Cumhuriyet Halk Partisi lehine geçerli sayıldığı, Bu örneklerin haklı olduklarını gösterdiği, kaldı ki itirazlar üzerine açılan birçok oy torbasının geçersiz oyların kanuna aykırı olarak ayrıca paketlenip mühürlenmediği ve diğer oylarla karıştırılmış halde bulunduğu, tespit edildi. 

CHP OYLARI

-Cumhuriyet Halk Partisi lehine geçerli sayılan ancak usulüne uygun bir sayımda geçersiz olması gereken oyların toplamının 35.000 civarında olduğu, bu oy sayısı seçimlerin sonucunu doğrudan etkilediği, 4.5) İlçe seçim kurullarınca geçersiz oylar yönünden yeniden değerlendirmesi yapılan bazı seçim torbalarının içinde bulunması gereken geçersiz oy pusulalarının torba içerisinde bulunmadığı, Ataşehir 2. İlçe Seçim Kuruluna bağlı 2324 numaralı sandık sonuç tutanağında yazılı 8 geçersiz, 2325 numaralı sandık sonuç tutanağında yazılı 8 geçersiz, 2326 numaralı sandık sonuç tutanağında yazılı 14 oy pusulası, 2391 numaralı sandık sonuç tutanağında yazılı 4 adet geçersiz oy pusulası olmak üzere 34 oy pusulasının kayıp olduğu, kayıp olan oy pusulalarının Ataşehir 2. İlçe Seçim Kurulunca tutulan tutanakla tespit edildiği, bu durumun ilçe seçim kurulu tarafından seçimlerin denetlenebilirliğini ortadan kaldırdığı, seçim güvenliği açısından seçim sonuçlarını doğrudan etkilediği belirlendi. 

-Oy kullanan seçmen sayısı ile sandık sonuç tutanaklarına işlenen oy sayılarının arasında hatalar olduğu belirlendi. 

KARŞI OYLARIN GEREKÇELERİ

YSK Başkanı Sadi Güven  ve 3 YSK üyesi muhalefet şerhi bildirdi. Muhalefet şerhinden öne çıkan ifadeler ise şu şekilde;

- "Tahmini ve farazî gerekçelerle, seçmen iradesi yok sayılarak salt sandık kurulu başkanın kamu görevlisi olmaması nedeniyle seçimin iptaline karar verilmesinde hukukî uyarlık bulunmamaktadır."

- "Sandık başında seçimi siyasi partilerin yaptığı kabul edilir. Oy verme işlemleri, oyların sayımı ve dökümü, buna ilişkin tutanakların tanzimi, beşi siyasi parti temsilcisi olan yedi kişilik sandık kurulu tarafından birlikte gerçekleştirilmektedir."

- "Sandık kurulu başkanının kamu görevlisi olmaması, seçmene yüklenecek bir kusur değildir. Bu nedenle, bu sandıklarda oy kullanan seçmenin oyunu geçersiz kabul ederek iradesinin yok sayılması, Anayasa, Uluslararası Sözleşmeler ve seçim mevzuatı ile güvence altına alınan en temel yurttaşlık haklarından olan seçme hakkının özüne müdahale anlamı taşır."

- "Seçim hukukuna egemen olan serbest, genel oy, eşit, tek dereceli, gizli oy, açık sayım ve döküm ilkelerinin hangisinin kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkanı tarafından ihlal edildiği, hiçbir şekilde ortaya konulmamıştır."

- "Sandık kurullarının usulsüz oluşması tam kanunsuzluk halini oluşturmaz. Sandık kurullarının kuruluşuna ilişkin işlemlerin kesinleşmesinden sonra bu kuruluşa karşı yapılacak itirazlar seçimden sonra o seçimlerin iptali için tek başına bir itiraz sebebi olarak ileri sürülemez."

- "İki aday arasındaki oy farkı 13.729 olup 2.732 oy kullanan kısıtlı seçmen, 1.229 adet
ölü yerine oy kullanan seçmen, 10.290 hem cezaevi listesi hemde ikametgahı seçmen
listesinde kayıtlı olup oy kullanan seçmen, 5.287 adet İstanbul seçmen listesinde kayıtlı hükümlü seçmen, 236 yerleşim yeri cezaevi olan seçmen, 21.358 zihinsel engelli seçmen, ek 5.315 kısıtlı seçmenin oy kullandığı ileri sürülmüş ise de bu nedenlere dayalı usulsüz oy kullanıldığı tespit edilen kişi sayısı 706 olup sonuca etkili görülmemiştir, iptal nedeni sayılmamıştır."

- "212 adet sandık kurulu başkanının yasaya aykırı şekilde görevlendirildiğinde şüphe yoktur. Sandık kurullarının yasada öngörülen şekilde atanmaması halinde yapılacak işlem Yüksek Seçim Kurulunun 13/12/2018 tarihli 2018/1105 sayılı kararıyla kabul edilen seçim takvimine göre 02 Mart 2019 tarihinde sandık kurullarının teşkiline dair ilçe seçim kurulu kararlarına karşı yapılan itirazın il seçim kurulunca kesin olarak karara bağlamasının son günü şeklinde düzenleme ile belirlenmiştir."

- "Kamu görevlisi olmayan kişilerin sandık kurulu başkanı olarak görevlendirilmesinin seçimin sonucuna müessir olduğu iddiasına gelince; Sandık kurullarının kuruluşuna ilişkin işlemlerin kesinleşmesinden sonra bu kuruluşa karşı yapılacak itirazlar seçimden sonra o seçimlerin iptali için bir itiraz sebebi olarak ileri sürülemez.
Bu nedenle, 29 Mart 2009 Pazar günü Yozgat İli Akdağmadeni İlçesi Oluközü
Beldesinde yapılan Belediye Başkanlığı ve Belediye Meclisi Üyeliği seçimlerinin iptaline
ilişkin olarak Yozgat İl Seçim Kurulunca verilen 02/04/2009 tarih ve 2009/37 sayılı kararın kaldırılmasına karar verilmesi gerekmiştir.”

- "Ayrıca imzasız sayım döküm cetvelleri ile sandık sonuç tutanakları uyumlu olup seçim iptal nedeni olabilecek bir uyumsuzluk görülmemiştir."

- "Görüldüğü üzere oy pusulalarının dışarıdan temin edildiği yolunda bir iddia yoktur. Olay tamamen, bu konuda eğitilmediği anlaşılan sandık kurulunun hatasından kaynaklanmaktadır. Seçmen, kendisine sandık kurulunca verilen oy pusulalarını alarak oyunu kullanmıştır. 298 sayılı Kanunun 103/4. maddesi gayesine uygun olarak yorumlandığında, bu sandıkta kullanılan bahse konu seçimlere ait oy pusulalarının geçersiz sayılması, olayımız bakımından, seçmenin iradesini ve hakkı şekle mahkûm edecek sonuçlara götürür."

- "Münferit de olsa bazı sandık kurullarının 298 sayılı kanunun 77. maddesinin dördüncü fıkrasındaki görevini yapmaması, netice itibariyle yukarıda özetlenen usule uygun olarak sandık kurullarına ulaştırılan oy pusulası ve zarf kullanılmak suretiyle gerçekleşen oylamada, seçmene yüklenebilecek bir kusur olmamasına rağmen Anayasal hakkını kendisinden beklenen yükümlülüklere uygun olarak kullanan seçmenin oyunun geçerli sayılmamasının, yönetime katılma hakkının özünü ortadan kaldıracak bir sonuç yaratacağı açıktır."

Ayrıca, YSK'dan yapılan açıklamada "Sandık kurulu başkanlarının kanuna aykırı belirlenmesiyle ilgili YSK'nin daha önceden vermiş olduğu emsal oluşturacak içtihadı bulunmamaktadır" denildi. 

YSK, 6 Mayıs’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin yenilenmesine karar vermişti.