Karar: Mahkeme, Mavi Marmara'da yaralanan kişinin tazminat talebini 'İsrail'in egemenlik hakkı' gerekçesiyle reddetti

İsrail’in Gazze'ye yardım götüren Mavi Marmara gemisine yaptığı 10 Türk vatandaşının ölümüne yol açan olayda yaralananların tazminat talebi reddedildi.

Yaralananlardan Zeki Kaya'nın açtığı davada tazminat talebini reddeden Denizli 1. Asliye Hukuk Mahkemesi, gerekçesinde uluslararası sularda gerçekleşen katliamda İsrail’in egemenlik haklarını kullandığını, uluslararası hukuka göre Türk mahkemelerinin Tel Aviv yönetimini yargılamayacağını belirtti.  

Karar'ın 'Ölmeyene tazminat yok' başlığıyla yer verdiği habere göre, Mavi Marmara saldırısında yaralananlardan Zeki Kaya, saldırıyla ilgili açılacak davalarda Ankara’yı muhatap olarak gösteren Türkiye’nin İsrail ile yaptığı anlaşmaya dayanarak, saldırıda ve sonrasında fiziksel-psikolojik şiddet gördüğü gerekçesiyle 10 bin TL maddi, 250 bin TL manevi tazminat talebiyle Maliye Bakanlığı’na dava açmıştı.

1.5 yıl süren davada, mahkeme ‘usul’ gerekçesiyle taleplerin reddine karar verdi. İsrail’le yapılan ve Meclis’in onayından geçen anlaşmada, Türkiye açılacak davalarda muhatap olarak geçmesine rağmen, emsal karar, Mavi Marmara'da yaralananların tazminat almasının önünü kapattı. 

Mahkeme tarafından alınan ret kararının gerekçesinde ise olayın İsrail’in egemenlik haklarını kullanmasının sonucu olduğu belirtilerek 'Tel Aviv yönetiminin Türk mahkemeleri tarafından yargılanamacağı' belirtildi. Kararda İsrailli yetkililer aleyhine İstanbul’da çılan davanın bu ülke ile yapılan ve TBMM’de kabul edilen anlaşma gereğince düşürüldüğü hatırlatıldı. Gerekçede 5718 Sayılı Milletlerarası Özel kukuku Hakkında Kanunun 49. maddesine atıf yapılarak “Devletin özel hukuk alanındak işlemlerini ve eylemlerini ‘egemenlik’ yetkisine dayanan etkinliklerden ayrı tutulmaktadır” denildi.  

'ULUSLARARASI HUKUKA AYKIRI'

1980 yılında İran-Irak savaşı sırasında zarar gören bir vatandaşın açtığı davada Yargıtay’ın verdiği karar da gerekçeye girdi. 3. devletin vatandaşlarının zarar görmesinin özel hukuk alanına girmediği, ortaya çıkan zararda devletin hakimiyet tasarrufu bulunduğu belirtilen gerekçede şu ifadelere yer verildi: “Milletlerarası hukukta yargı bağışıklığı milletlerarası hukukun öngördüğü ölçüde bir devletin diğer bir devleti kendi mahkemelerinde yargılamamasını ifade eder. Yargı bağışılığının hukuki temeli bir milletlerarası teamül kuralıdır. Bu suretle yabancı devletin yargı bağışıklığı kapsamı ve çerçevesi bir milletlerarası hukuk kuralına dayanan bir dava engelidir.” 

'MÜDAHALE DEVLET TASARRUFU'

Zeki Kaya’ya verilen zararın özel hukuk ilişkisi kapsamında ele alınamayacağı belirtilen gerekçede, Gazze’ye yardım götüren Mavi Marmara’ya İsrail’in müdahalesi “Davalı devletin bir hakimiyet tasarrufu” olarak tanımlandı. Saldırının Türk kara sularında meydana gelmediğine vurgu yapılan gerekçede şöyle denildi: “Avrupa Konvansiyonunun 32. maddesi uyarınca da yabancı silahlı kuvvetlerce işlenen haksız fiillerden dolayı devletlerin yargı bağışıklığının tam olduğu kabul edilmiştir. Maddi olayın uluslararası kara sularında meydana geldiği de dikkate alındığında davalı devletin hakimiyet tasarrufundan doğduğu ve bu nedenle mahkememizin başka bir devleti yargılama yetkisinin bulunmadığı anlaşıldığından, yargı hakkı yokluğu nedineyle dava şartı noksanlığından davanının reddedilmesi gerektiği kabul edilmiştir."