'Trump ile Erdoğan'ın görüşmesi an meselesi'

Türkiye'nin Rusya Federasyonu'ndan S-400 alımının ABD ilişkilerde yarattığı sarsıntılar NATO'ya taşıdı. NATO'nun 70'inci yıldönümü vesilesiyle Washington'da yapılan toplantıya katılan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ABD'li muadilleriyle görüşürken ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence'den Ankara'ya rest niteliğinde çağrılar geldi. Pence, Türkiye'nin S-400 alımına devam etmesi halinde F-35 savaş uçakları programından çıkartılacağı tehdidi savurarak "Türkiye seçim yapmalı" dedi. Pence'e Cumhurbaşkanı Yardcmısı Fuat Oktay yanıt verdi. Oktay, "ABD artık karar vermeli. Türkiye'nin müttefiki olarak mı kalacak, yoksa terör örgütleriyle el ele vermek suretiyle düşmanlarımıza karşı bizi zor durumda bırakıp dostluğumuzu riske mi edecek" diye yazdı.

Gelişmeleri ‘superhaber.tv' sitesi yazarı, gazeteci ve yazar Metehan Demir ile konuştuk.

‘PENCE, RAHİP BRUNSON KRİZİNDE YAŞANAN SÜREÇ GİBİ SERT ÇIKIŞLARLA DİKKATİ ÇEKMEYE BAŞLADI'

Metehan Demir, Türk-Amerikan ilişkileri ile Türkiye-NATO ilişkilerine birbirinden bağımsız hatlarda bakılması gerektiğini söylerken, NATO ittifakının da artık eski ittifak olmadığı görüşünü dile getirdi. NATO'nun 1949'dan beri en sancılı dönemini yaşadığını belirten Demir, ittifak içerisinde pek çok ülkenin kendi çıkarları doğrultusunda politikalar izlediği durumları "Herkes kendi işine bakar hale geldi" sözleriyle anımsattı. Demir, ABD tarafında Shanahan'ın gerilimi yatıştırmaya çalışan açıklamalarına karşılık, Pence'in Brunson krizindeki türden bir tırmandırmaya başvurmasına dikkat çekti:

"Türk-Amerikan ilişkileri ve Türk-NATO ilişkileri tamamen birbirinden bağımsız hareket ediyor. Eğer NATO, eski güven veren, dünyanın kriz bölgelerine hakkaniyetle müdahale edebilen, Türkiye'nin endişelerini dikkate alan bir NATO olsaydı, Türkiye çok daha fazla önem verirdi. Ama NATO, eski NATO değil. Bugün 70. yılını kutlayan bu pakt 1949'dan bu yana en sarsıntılı, en sancılı günlerini de yaşıyor. Çünkü Amerika'nın patronluğa iyice soyunduğu, bu konuda baskı uyguladığı, diğer ittifak üyeleri için de farklı bir konseptte bir NATO var. Birleşmiş Milletler'den sonra NATO'nun da durumu sorgulanmaya başlandı. O açıdan NATO içinde herkes kendi işine bakar hale geldi. İttifak üyeleri için zaten sayı eskisi kadar az da değil. Daha çok kendi ulusal menfaatleri üzerinden farklı politikalar izleyen ülkeleri de gösterebilirim. Mike Pence daha topa girmedi, yavaş yavaş girer ve bu tansiyon yükselir, endişem odur demiştim. Ve Mike Pence hem Twitter'dan hem çeşitli konuşmalarında artık bu konudaki Amerikan politikasını seslendirmeye başladı. Daha önce Amerikan Savunma Bakan Vekili düşürmeye çalışıyordu, Pentagon'dan farklı açıklama geliyordu. Ama onu dengeleyen farklı açıklamalar başka yerlerden geliyordu. Şimdi Mike Pence doğrudan tıpkı rahip Brunson krizinde yaşanan süreç gibi sert çıkışlarla dikkati çekmeye başladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay da dün akşam yanıt verdi. Ama farklı bir boyuta doğru onun açıklamalarıyla gidebilir. Trump ile Türkiye ilişkileri ve Amerikan müesses nizam ile Türkiye ilişkileri tamamen birbirinden farklı. Burada müesses nizamın da temsilcisi konumunda Mike Pence kendini gösteriyor."

‘S-400 DE PATRIOT DA ALINIP, SINIRLI KAPSAMDA KULLANILABİLİR'

Türkiye'nin acil şekilde bir hava savunma sistemine ihtiyacı bulunduğunu yineleyen Demir, bu çerçevede geçmiş yıllarda Çin'in de dahil olduğu farklı ülkelerle ilgili girişimlere atfen bütün süreçlerin ‘davul zurna' ile yürütüldüğünü ve kimseden bir şey gizlenmediğini anımsattı. NATO'da ABD'nin bir ‘patronaj baskısı' bulunduğunu teslim eden Demir, Ankara'nın S-400'leri ‘ittifak ruhuna aykırı kullanmayacağı garantisi verdiğini' belirtti. Türkiye'nin S-400 de Patriot da alabileceği ve sınırlı kapsamda kullanabileceğini söyleyen Demir, asıl meselenin teknik olmaktan ziyade ABD'nin bir şeyler dikte ettirme çabası olduğu görüşünü dile getirdi

"NATO üzerinde Amerika'nın bir patronaj baskısı olduğu için bir süre sonra zaten NATO'dan kombine bir atakla da Türkiye karşılaşacak. Ama Türkiye, 'Seni ittifaktan atarız' gibi tehditlerden çok etkilenmiyor. Çünkü Türkiye, NATO'nun kendini sorguladığı bu dönemde kendi ulusal menfaatlerine ve eksikliklerine bakıyor. Türkiye başından beri bir kural ihlali de yapmadı. 2006-2007'de başlayan süreçte Patriotlar için başvurdu. ‘Veririz, vermeyiz'den sonra o olay ortada kaldı. Acil hava savunma sistemi ihtiyacı çerçevesinde Çin ile görüşüldü, başka yerlerle görüşüldü, milli projeler geliştirilmeye çalışıldı. İtalya ve Fransa ile bir şeyler yapılıyor. O sırada da acil, direkt alım kapsamında bir ihtiyaç olduğu için de Rusya ile S-400 gibi bir sistem için görüşmelere başlandı ve mutabakata varıldı. Bu başından beri davullarla duyurulan bir süreç, kimse Türkiye'de gizli saklı bir iş yapmadı. Ama bu saatten sonra yok F-35'leri kodu Rusların eline geçermiş denmesin. Girit Adası Yunanistan'da da var, sınırlı kapsamlı olarak kullanılabilir. Türkiye de buna teknik donanım anlamında S-400 sistemiyle NATO ittifak üye ruhuna aykırı bir şekilde karıştırmayacağı garantisini de verdi. Dost düşman tanıma kodu var, IFF. Kıyamet ondan kopuyor. Ama burada mesele Amerika'nın kodları kaptırması değil. Ben uluslararası casus istihbarat sistematiğini de yakından takip ediyorum. Burada zaten hem Rusya hem Amerika'nın karşıtı olarak bu tip bilgileri elde etme konusunda sıkıntısı olduğunu sanmıyorum. Elli kere birbirlerinden haberleri olmuşlardı. Asıl mesele Amerika burada bir şeyi dikte ettirmeye çalışıyor, dünyada her ülkeye bir şeyi dikte ettirmeye çalışıyor. Eğer Türkiye vazgeçiyorum derse, bundan sonra her istediğini yaptırabilir gibi bir düşünceyi de düşünmek istiyor, Türkiye de onu durdurmaya çalışıyor."

‘TRUMP İLE ERDOĞAN'IN GÖRÜŞMESİ AN MESELESİ'

Demir'e göre ABD Devlet Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bir araya gelmesi an meselesi. Çavuşoğlu ile Oktay'ın verdiği mesajların dışında böylesi bir görüşme için çalışma yürütüldüğünü aktaran Demir, "Türkiye, Patriot füzesini Amerika ile anlaşabilirse alacak. Ama S-400 alma, Patriot'ı al derse Türkiye, almayacak" görüşünü dile getirdi. Demir, her koşulda Türkiye'nin NATO'dan ayrılmasının da söz konusu olmadığı görüşünü aktardı:

"Çavuşoğlu'nun önceki açıklamalarında sert çıkışlar var. Fuat Oktay, Ankara'nın duruşu olarak o seslendirmeyi Cumhurbaşkanı Erdoğan ile koordineli olarak yaptığı, yani orada içinden gelen duygusal bir tepki de değil. Pence'in muhatabı Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay olduğu için o açıklamanın onun tarafından yapılması özellikle seçildi. Ancak Trump ile Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın görüşmesi bu aralar an meselesi. Bununla ilgili dışişleri de bir çalışma yürütüyor. Bunu Trump üzerinden yürütmek istiyor Türkiye. Çünkü Trump'a bazı şeyler anlatıldı. Neden daha önce Türkiye'nin Patriot alamadığının Amerika'dan kaynaklı olduğu Trump'a anlatıldı ve Trump bunu kabul etti. Bu görüşmelerde gündeme gelen bir tutanak bilgisidir. Bu iş Trump'ın kabul etmesiyle olmadığı için. Çavuşoğlu'nun açıklamalarından ziyade birkaç net senaryo var. Türkiye, Patriot füzesini Amerika ile anlaşabilirse alacak. Ama S-400 alma, Patriot'ı al derse Türkiye, almayacak. Ama Patriot'ı alıp almama konusunda bir negatif düşünce yok. Sadece Amerika'nın tavrı Türkiye'nin kendisini irrite eden bir konum olarak karşısında duruyor. Burası bağımsız bir ülke, isteyen istediğini alabilir. Patriot da S-400 de ileri hava savunma sistemleridir. Ama Türkiye'nin acil hava savunma sistemi ihtiyacı kapsamında ikisine de orta ve ileri vadede ihtiyacı olabilir. Bu Türkiye'de ‘Rusya-Amerika çatışmasında S-400 mü alalım Patriot mı?' sorusuna döndü. Bu çok teknik bir konu. Uzmanların da zaten söylediği bu teknik konuda Türkiye'nin S-400'e de ihtiyacı var. Ama orta ve ileri vadede yine hava savunma sistemlerine ihtiyacı var. Bunlar da eğer acil ihtiyaç olursa, Amerika ile de anlaşılırsa alınabilir. Olmazsa Türkiye bir parti daha S-400 alabilir ve alacak da. Türkiye'nin en önemli altını çizdiği noktalardan bir tanesi teknoloji transferi. Şu an bu konuda çok tatmin edici ilerlemeler her iki hava savunma sistemi için de sağlanmış durumda değil. Rusya bu konuda olumlu sinyaller veriyor en azından. Türkiye için olmazsa olmaz şartlardan biri bu. Fakat acil ihtiyaç olduğundan iki savunma sistemi de Türkiye tarafından alınırsa, şaşırmamak lazım. Burada Amerika'nın yapması gereken tek şey var. ‘Tamam S-400 alın. Siz bize zaten teknolojik garantiler veriyorsunuz sistemlerin karışmayacağından dolayı. Siz de Patriotları alabilirsiniz' derse bu iş çözülür. Ama onu alma, bunu al derse bu iş çok ciddi bir krize gider. Türkiye'nin NATO'dan ayrılması gibi bir şey söz konusu değil. Asıl mesele F-35'lere kilitleniyor. F-35 konusunda da Amerika tek başına bu kararı veremez."

‘TÜRKİYE'NİN RUSYA İLE ARASINI BOZMAYA ÇALIŞACAK GELİŞMELER YAŞANABİLİR'

S-400-Patriot krizinin doğrudan Suriye ve Doğu Akdeniz'le de bağlantılı olduğunu vurgulayan Demir, ittifakın Türkiye'nin coğrafi konumunu ve Kürecik'deki radar üssünü anımsaması gerektiğini vurguladı. Suriye'deki son gelişmeler ve Fırat'ın doğusu ve batısına ilişkin ‘projelere' atıf yapan Demir'e göre, Türkiye ile Rusya'nın arasını bozmaya yönelik çok enteresan girişimlerin denenebilir:

"Amerika'ya borçlularsa, gebe kalmışlarsa tabii ki Amerika'nın borazanı çalacak. Türkiye onlardan gelecek kombine ataklara da alışık. O açıdan mesele değil. Ama Türkiye'nin şöyle bir düşüncesi var. Mesele S-400. Ama S-400 bahane, Suriye ve Fırat'ın doğusu şahane. Orada Türkiye, Fırat'ın doğusuyla ilgili bir projeksiyon çalışıyor, Fırat'ın batısında bazı projeleri var. Rusya ile çok önemli ortak devriye başlattı. Geçen gün bizim Rusya ile ortak devriye yaptığımız Tel Rıfat'ta bir şehidimiz oldu. Seçim kargaşasında gündem bulamadı. Orada Türkiye'ye mesaj veren karanlık bir saldırıdır bu, Türkiye'nin Rusya ile arasını bozmaya çalışan. Türkiye'nin Rusya ile arasını bozmaya çalışacak çok enteresan gelişmeler de denenebilir. Çünkü Suriye çok farklı bir laboratuvar haline geldi. S-400-Patriot krizinin doğrudan Suriye ile bağlantılı olduğunu, doğrudan Doğu Akdeniz'deki hareketlilik ile bağlantılı olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki dönemde savaş uçaklarıyla ilgili iyice abartırsa NATO tarafı, Türkiye ‘Peki, o zaman F-35 ile ilgili 1.2 milyar dolar bugüne kadar ödendi. Ben verdiğim paraları da alayım. Doğrudan çekiliyorum. Biz de Rusya ile yeni beşinci jenerasyon savaş uçaklarını çalışabiliriz' de diyebilir. Tanesi 80 ila 100 milyar dolar arasında bu savaş uçakları, biz yüz tane alacağız. NATO ittifakı biraz Türkiye'nin coğrafi konumundan haberdarsa, Türkiye'nin ittifakın içinde böyle sıkıntılı bir duruma düşmesinin ittifakı ne kadar sıkıntıya sokacağını da görürler. Zaten ondan ağırdan alıyorlar. Yoksa bu saate kadar 40 kere bunla ilgili çok ekstrem adımlar atmışlardı. Türkiye şu an Suriye, Irak ve İran'dan dolayı NATO ve özellikle Amerika için, Kürecik üssünü hatırlatarak söylüyorum, ‘Hadi biz dükkanı kapatıyoruz' denilebilecek bir coğrafi formasyon üzerinde, jeostratejik konumda oturmuyor. Kürecik'i Türkiye ben kapatıyorum dediği zaman Amerika, İran ile ilgili kör olur."