Gazetecinin yalan haberini yine gazeteci ortaya çıkardı, ama Der Spiegel'e kabul ettirmekte epey zorlandı

Sosyal Demokrat eğilimli, basılı dergisinden sonra haber sitesiyle de yankı yaratan Der Spiegel, 70 yıldır "Her şeyi olduğu gibi söyle" sloganı altında dünya yüzündeki en kaliteli gazeteciliği yaptığı iddiasında. Ama geçen hafta 33 yaşındaki muhabiri Claas Relotius'un yıllardır dünyanın dört bir yanından geçtiği haberlere uydurma unsurlar koyduğunun saptandığını açıklamak zorunda kaldı. 46 yaşındaki serbest muhabiri Juan Moreno olmasaydı, bu, hiç ortaya çıkmayabilirdi.

The Local Germany'ye konuşan Moreno, ödüllü gazeteci Relotius'un sahte haberler sunduğunu ortaya çıkarmak için haftalarca titizlikle çalıştıktan sonra bu gerçeği Der Spiegel yönetimine kabul ettirmek için epey uğraştığını anlattı. "Başta Spiegel editörleri söylediklerime inanmadı, böyle bir şey gündeme getirdiğim için bana içerlediler, kendimden genç bir gazetecinin başarısını kıskandığımı sandılar" dedi.

YALAN HABERLERE ÖDÜL VERMİŞLER

CNN'in Yılın Gazetecisi ödülüne, Pulitzer Ödülü'nün Almanya'daki muadiline layık görülmüş Relotius'un akıcı üslubunun örtbas ettiği uydurmalarla bezeli haberleri arasında elinde İncil taşıyarak ABD'yi dolaşıp idamları izleyen kadın, ABD polisinin ırkçılığına karşı milli marş sırasında diz çökme eylemi yapan Amerikan futbolu yıldızı Colin Kaepernick, Suriye'de istemeden içsavaş çıkardığına inanan genç hakkında makaleleri var.

ABD'DE GÖÇMEN PEŞİNDE KOŞARKEN

ABD'ye ulaşmak için Orta Amerika'dan yola çıkıp Meksika'ya gelen ama ABD Başkanı Donald Trump tarafından 'günah keçisi' haline getirilen 'göçmen kafilesini' haberleştirmeye sıra geldiğinde ise Relotius'un foyaları ortaya döküldü. 

Der Spiegel, ABD'nin Meksika sınırında göçmenleri durdurmak için silahlanıp devriye gezen milisleri takip etmekle Relotius'u, Meksika'nın ABD sınırına akan göçmenleri takip etmekle Moreno'yu görevlendirdi.

Moreno, geçmişte bir makalesini okuduğunda içine şüphe düşüren Relotius ile birlikte çalışmak istemese de dergi yönetimi tarafından mecbur bırakıldı.

Sonunda ikisinin ortak imzasıyla yayımlanan makalenin Relotius'a ait kısmını okuduğunda Moreno, "Gerçek olamayacak kadar iyi" diye düşünerek üstlerini uyardı. Ama onlar Moreno'ya inanmayı reddetti.

'DER SPIEGEL Mİ, O DA NE?'

Bunun üzerine ABD'ye geçip Relotius'a ait kısmın kahramanlarını buldu ve onlardan 'hayatlarında Der Spiegel'den kimseyle karşılaşmadıkları' yanıtını aldı.

'İMZAM VAR, ADIMI KORUDUM'

Tanınmış bir meslektaşını ihbar etmek gibi tuhaf bir pozisyona düşmekle birlikte makalede kendi imzası da bulunduğundan adını koruması gerektiğini belirten Moreno, o sırada düşündüklerini "6 ay, 1 yıl sonra uydurma olduğu ortaya çıktığında bana 'niye bir şey yapmadın' diye hesap sormazlar mı? İşimi kaybetmemek için sustuğumu sanmazlar mı" diye açıkladı.

SAHTE YAZIŞMALAR

Moreno, haber yerinden topladığı bulguları ve diğer kanıtları dosya halinde Der Spiegel yönetimine sundu. İçinde Relotius'un makalelerinde geçen kişiler tarafından kendisine gönderilmiş gibi gösterdiği e-postaların sahte olduğuna dair kanıtlar da vardı. Nihayet editörler pes edip acı gerçeği kabul etti.

TEYİT MEKANİZMASIYLA MEŞHUR

Haftada 850 bin dergi nüshası satan, 6.5 milyon online okuru olan ve Columbia Journalism Review tarafından dünyanın en kapsamlı teyit operasyonlarını yürütmekle övülen Der Spiegel, 19 Aralık'ta kamuoyuna açıklama yapıp uzun zamandır geniş çaplı sahte haberlere yer verdiğini itiraf etti, nedamet getirip bir daha asla tekrarlanmamasını sağlayacak şekilde olayı soruşturacağı sözü verdi. İstifa eden Relotius'a dava da açtı.

TELEFONLARI SUSMUYOR

Çağın ruhunu simgeleyen 'sahte/yalan haberlerin' bir versiyonunu ortaya çıkarmasının ardından medya tarafından yıldızlaştırılan Moreno ise böyle bir rolü ne istediğini ne de hak ettiğini söyledi.

Almanya'da yükselişteki aşırı sağ Der Spiegel skandalının üzerine ananakım medyanın yalan söylediğinin kanıtı olarak atlarken, bununla ilgili uzman görüşü almak isteyenler yüzünden Moreno'nun telefonları hiç susmuyor.

'KAHRAMAN YA DA AZİZ DEĞİLİM'

The Local Germany'ye "Bu durumu bir siyasetçi kullanabilir, ama ben olay yerinden bulguları ve izlenimleri yazan bir muhabirim. Hele kahraman hiç değilim. Asla böyle bir rol istemedim, şu anda da keyfini sürmüyorum" diye konuşan Moreno, "Ne süper akıllıyım ne de mükemmelim. Azize Theresa hiç değilim, karıma sorabilirsiniz" diye altını çizdi.

KİTAP, FİLM TEKLİFLERİ YAĞIYOR

Der Spiegel'in açıklamasının ardından heyecanlı bi yayıncıyla telefonda tam 30 dakika konuşmak zorunda kaldığını aktaran Moreno, skandalla ilgili kitap, belgesel, konulu film tekliflerini esprili bir yanıtla püskürttüğünü belirtti:

"Kusura bakmayın, ben 'Claas Relotius' müzikali üzerinde çalışıyorum."