Google'ın Çin'e özel sansürlü arama motoru geliştirmesini durduran neden

Tüm dünyanın internet üzerinden bilgi edinmede bir numaralı kaynağı olan ABD merkezli Google'un Çinlilerin bilgilenme ve ifade haklarını ihlal edecek şekilde Çin devletiyle işbirliği yaptığı bir proje, kürsel çapta hak ve özgürlük savunucularının büyük tepkisini çekiyor. Google içinde de Dragonfly projesine karşı çıkan yüzlerce çalışan kaldırılması için açık mektuplar yayımladı. The Intercept haber sitesi, Google içinden kaynaklara dayanarak, projenin şimdilik durduğunu duyurdu.

Ama beklendiği gibi ifade özgürlüğüyle ilgili endişelerden ötürü değil.

Google'daki özel hayatın korunması tartışmaları yüzünden Çinlilerin arama verilerinin derlendiği sistem kapatılınca Çin'e özel sansürlü arama motoru geliştirme çalışmaları sekteye uğradı.

The Intercept haber sitesi, bunun Google'un üst düzey yönetecilerine ağır darbe olduğunu belirtti. Son iki yıldır Çin projesini önceliklerinden biri haline getiren CEO Sundar Pichai'ye özellikle işaret etti. Başta  'Dragonfly'ı Ocak-Nisan 2019'da devreye sokma hesapları yapan Pichai, geçen hafta Çin devletiyle sansür işbirliği konusunda ABD Kongresi'nde ifade verirken, arama motorunu şimdilik hayata geçirmeyi planlamadıklarını, ama gelecekte bu ihtimali dışlamadıklarını söyledi.

'KARARTMA OPERASYONU'

Habere göre, ihtilaf, ağustos ayı ortasında başladı. Sansürlü arama motoru projesi 'Dragonfly', Çin yönetiminin dayattığı sıkı sansür kuralları uyarınca demokrasi, insan hakları ve barışçı protestolar gibi kategorilere giren enformasyonu karartmak üzere tasarımlanıyordu.

'ÇİN'İN EN ÇOK KULLANILAN HOMEPAGE'İ ÜZERİNDEN'

'Dragonfly' üzerinde çalışan Google personeli, sansürlü arama motoru için kara listeler oluşturmak için Pekin merkezli bir web sitesinden yararlanıyordu.

'265.com' isimli, 'Çin'in en çok kullanılan homepage'i' olduğunu iddia eden Çince web dizin servisi sitesini, Google 2008 yılında milyarder Çinli yatırımcı Cai Wenşeng'den almıştı. Ancak 265.com adresinden yapılan aramalar, Çin'deki en popüler arama motoru ve Google'un başrakibi olan Baidu'ya yeniden yönlendiriliyordu.

The Intercept'e göre Google 265.com'u piyasa araştırması yapmak için yem olarak kullandı, önce Çinli kullanıcıların aramalarıyla ilgili bilgileri elde edip depoladı, sonra da onları Baidu'ya gönderdi.

'ANAHTARI ELDE ETTİLER'

Google'dan iki kaynağa göre, 'Dragonfly' üzerinde çalışan mühendisler Çinlilerin 265.com'da yaptıkları aramaları gösteren büyük veri setleri elde etti. En az bir mühendis 265.com'la bağlantılı bir uygulama programlama arayüzüne (API) girmek için gerekli anahtarı elde etti ve bunu siteden arama verilerini toplu halde devşirmek için kullandı.

'ŞİRKET KURALLARINI UYGULAMADILAR'

Ama Google’ın özel yaşamın (mahremiyet) korunması ekibinin üyeleri, 265.com'un kullanımıyla ilgili bilgilendirilmedi.

Oysa şirket protokolüne göre, kişilerin internet aramalarının analiz edilmesi, sıkı kısıtlamalara tabi, bu kapsamda şirketin kullanıcıların haklarını korumakla görevlendirdiği özel hayatın korunması ekibinin denetiminden geçmesi gerekiyor.

'İÇERDE KAVGA KOPTU'

Gelgelelim Google'ın özel hayatın korunması ekibi, 265.com'un ne amaçla kullanıldığını The Intercept'in haberi sayesinde öğrendi ve Google'dan bir kaynağa göre 'gerçekten kızdı'.

Özel hayatın korunması ekibi, Dragonfly'dan sorumlu yöneticilerden hesap sordu ve bir dizi tartışmanın ardından Google mühendislerine 'Dragonfly'ı geliştirmek için 265.com verilerini kullanmaya devam etmelerine artık izin verilmediğini söylendi.

'OLMAZSA OLMAZ'

Bu da 'Dragonfly' projesine ağır darbe oldu. Bir kaynak "265 verileri Dragonfly için olmazsa olmazdı. Şimdilik veriye erişim askıya alındı, bu da projenin ilerlemesini durdurdu" dedi.