Kırgızistan ile Özbekistan topraklarını takas edebilir

Rus basınında Kırgız-Özbek hükümetler arası sınırların belirlenmesi ve sınırlandırması komisyonunun Kırgız üyesi Bayyiş Yusupov’a dayandırılarak yayınlanan haberde, konuya ilişkin yapılan görüşmeler sonucunda, Kırgızistan'ın Oş bölgesinin Kara-Suu ilçesine bağlı Barak Köyü’nün Özbekistan'a geçeceği, buna karşılık Özbekistan’ın da Kırgızistan'a Oş bölgesinin Kara-Suu ilçesine bağlı Ak-Taş yerleşim biriminin bitişiğindeki eşdeğer bir araziyi vereceği bilgisi paylaşıldı.

Sadece 4 kilometrekarelik bir alana sahip olan Barak Köyü 80 kişilik nüfusa sahip. Köylülerin çoğunun zor yaşam koşulları nedeniyle köylerinden ayrıldığı belirtiliyor.

'ÖZBEKİSTAN'A VERİLECEK KÖYE ULAŞIM ZOR'

Her ne kadar Kırgızistan'ın ana kesiminden olsa da, sadece birkaç kilometre genişliğinde bir Özbek bölgesi şeridi ile ayrılan köye ulaşımın çok zor olduğu belirtiliyor. Kommersant'a konuşan ve Oş’taki sosyal sorunlarla yakından ilgilenen bir kaynak, "Örneğin, hamile bir kadının sınırın öbür yanındaki doğumevine gitmesine izin verilmedi" bilgisini paylaştı. Kaynak ayrıca Barak sakinlerinin çoğunun halihazırda Oş bölgesinde arazi aldıklarını, ancak önceki evlerinden ayrılmak istemediklerini de sözlerine ekledi.

'KIRGIZ-ÖZBEK İLİŞKİLERİNE KATKI SAĞLAYABİLİR'

Kommersant’ın ulaştığı uzmanlara göre, iki taraftanda birbirine verilecek küçük bir taviz bile, geleneksel olarak zorlu olan Kırgız-Özbek ilişkilerinde önemli ilerlemeler kaydedecektir. Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev’in, Aralık 2016'da Özbekistan’da göreve başlamasıyla iki ülke arasındaki ilişkiler iyileşme yoluna girmişti. Önemli bir Özbek nüfusun yaşadığı Kırgızistan'ın Oş bölgesinden sınırı geçme prosedürü onun döneminde basitleştirildi.

'BÖLGEDEKİ DİĞER ÜLKELER İÇİN MÜKEMMEL BİR ÖRNEK'

Kommersant’a konuşan Orta Avrasya (Özbekistan) Analitik Grubu başkanı Vladimir Paramonov “Özbekistan ve Kırgızistan arasındaki müzakere sürecindeki belirgin ilerleme bölgedeki tüm diğer ülkeler için mükemmel bir örnektir. Benim düşünceme göre, iki ülke yönetimi ve uzmanlarının sakin bir çalışma ortamında çalışmasına izin vermek, tutkuları alevlendirmemek ve müzakere sürecinin karmaşıklığı hakkında spekülasyon yapmamak gerekiyor” ifadelerini kullandı.

'DEVLET BAŞKANLARI DÜZEYİNDE BİR TOPLANTIYA İHTİYAÇ VAR'

Görüldüğü kadarıyla diplomatlar da bu görüşte hemfikir. Özbek Dışişleri Bakanlığı'nın basın servisi Kommersant’a bölgelerin takası hakkında konuşmak için çok erken olduğunu söyleyerek şu ifadeleri kullandı: “Bu konu teklif düzeyinde tartışıldı. Bir çalışma grubu tarafından değerlendirildi. Ancak, bu tür konular cumhurbaşkanı ve parlamento tarafından çözülür. Genellikle bu kadar hızlı olmaz, devletbaşkanları düzeyinde bir toplantıya ihtiyaç var."

KIRGIZ YETKİLİLERDEN İDDİALARA RET

Kommersant'a konuşan Kırgız hükümetinin sınırların belirlenmesi özel temsilcisi Kurbanbay İskandarov, Bayyiş Yusupov'un sadece kendi arzularını  dile getirdiğini, ve aslında bu konunun Kırgız ve Özbek hükümet komisyonları düzeyinde bile ele alınmadığını söyledi. Bu açıklama aslında Özbek Dışişleri Bakanlığı basın servisinin “Geri kalan koordine edilmemiş sahalarda, Barak Köyü de dahil olmak üzere, devlet sınırının proje hattının karşılıklı olarak kabul edilebilir bir temelde geçişini belirlemek için çalışmalara devam edilmektedir” açıklamasıyla çelişiyor. 

Görünüşe göre, Barak konusu şimdiye kadar sadece Kırgızistan ve Özbekistan'daki çalışma grupları tarafından ele alındı, ancak henüz hükümetler arası bir toplantıda kararlaştırılmadı.

SORUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN ALTI SEÇENEK

Kurbanbay İskandarov, “Komisyonumuz, yerleşim birimi sakinlerinin sorununu çözmek için beş veya altı seçenek üzerinde çalışıyor. Bir süre önce onlarla tanıştık, Özbekistan'dan Kırgızistan'a serbest geçiş olmaması gibi mevcut sorunları tartıştık. Köylüler şimdi komşu bölgeden 300 kilometrelik yolu kattederek Kırgızistan'a gidebiliyor " ifadelerini kullandı.

Hükümetler arası komisyon çalışmalarının son aşaması 1-7 Ağustos'ta gerçekleştirildi. Özbek Dışişleri Bakanlığı'nın mesajında, komisyonun Barak yerleşimiyle ilgili çalışmaları hakkında hiçbir bilgiye yer verilmiyor, sadece Özbekistan'ın Kırgızistan topraklarındaki yerleşim birimi olan Şahimardan'dan bahsediliyor.

2017'DE SINIRLAR KONUSUNDA ANLAŞMA İMZALANDI

Özbek Devlet Başkanı Şavkat Mirziyoyev 5 Eylül 2017'de Kırgız mevkidaşı (zamanın Devlet Başkanı Almazbek Atambaev) ile sınırın yüzde 85'inin düzenlenmesi konusunda bir anlaşma imzaladı. Şimdi  arsaların kalan yüzde 15'i üzerinde çalışmalar yapılıyor. Kırgızistan Devlet Başkanı Sooronbay Ceenbekov ile Özbekistan Devlet Başkanı Şavkat Mirziyov'un 3 Eylül'de Türki Cumhuriyetleri İşbirliği Konseyi toplantısının yapılacağı Çolpon-Ata kentinde biraraya gelmesi bekleniyor. Ancak iki ülke devlet başkanlarının toprakların takası konusunu gündeme alacakları konusu hakkında bilgi bulunmuyor.

Kommersanta konuşan kaynaklar, toprakların takası konusunun Özbekistan’ın aksine, aktif bir muhalefet yürütülen Kırgızistan’daki iç siyasi tepki yüzünden dondurulabileceği bilgisini verdiler. Orta Asya uzmanı Aleksander Knyazev " Kırgızistan'da, komşu bölgelere verilecek herhangi bir toprak tavizinin, muhalefet tarafından iktidarı suçladığı bir gelenek var. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev'in devrilmesi süreci, 2002 yılında Çin ile toprakların değişmesinden duyulan rahatsızlıktan dolayı başladı” ifadelerini kullandı.