Varılan uzlaşma metnine göre mattis bu raporu tasarının yasalaşmasından sonra 90 gün içerisinde ilişkilerin durumu hakkındaki raporu Kongre'ye sunması gerekiyor. Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın almasının ABD ile askeri ilişkilere etkisinin değerlendirileceği bu rapor hazırlanana kadarsa Türkiye'ye F-35 teslimatı geçici olarak durdurulacak.
Buna karşın aynı tasarı, ABD'nin stratejik müttefikleri olarak görülen Hindistan, Vietnam ve Endonezya'nın ise, Rusya yapımı silah alan ülkelere uygulanan yaptırımlardan muaf tutulmasına izin veriyor.
'HİNDİSTAN, VİETNAM VE ENDONEZYA'YI TAMAMEN KAYBETMEK İSTEMİYOR'
Zira ABD Savunma Bakanı Mattis, tasarı üzerindeki tartışmalar devam ederken Kongre'ye gönderdiği bir mektupta, ABD yönetimine verilecek yaptırımlardan muaf tutma yetkisinin; Rusya'dan askeri teçhizat alan ülkelerin, bir yandan Rusya yapımı silahlara olan bağımlılıklarını azaltırken bir yandan da ABD ile yakın askeri ilişkiler kurmasına izin vereceğini söylemişti.
'YAPTIRIMLAR, ÜÇ ÜLKEYE, RUSYA'NIN KOLLARINDAN BAŞKA ÇARE BIRAKMAZ'
Bu yetkinin verilmemesi halindeyse, bunun, bu ülkelere Rusya'dan yardım beklemekten başka çare bırakılmadığı anlamına geleceğini ifade eden Mattis ayrıca, böylece bu müttefik ülkelerin tamamen kaybedilebileceği ve birkaç nesilde bir karşılaşılabilecek bir şansın elden kayıp gidebileceğini belirtmişti.
CNN'e göre, hem ABD yönetimi hem de Kongre üyelerinin kaybetmekten en çok endişelendiği ülkeler, son yıllarda ABD ile giderek artan yakın savunma ilişkileri olan fakat ellerinde büyük miktarlarda Rusya yapımı askeri teçhizat da bulunan Hindistan, Vietnam ve Endonezya.
Kongre'de yardımcı olarak görev yapan ve üzerinde uzlaşılan savunma harcamaları tasarısının içeriğini bilen bir kişi CNN'e demecinde, 'Rusya'nın, uluslararası müşterilerine düşük fiyatlarla askeri teçhizat teklif ederek, geçen yıl kabul edilen yaptırım uygulamasını istismar etmesinden ve bu şekilde bu ülkeleri ABD'den ayırmasından endişelendiklerini' söyledi.
'TRUMP YÖNETİM, YAPTIRIMLAR DIŞINDA TUTULACAKLARI KENDİ BAŞINA BELİRLEYEMEYECEK'
İsminin belirtilmesini istemeyen yardımcı ayrıca, üzerinde değişiklik yapılan yaptırımdan muaf tutma yetkisinin, ABD yönetimine, sadece belirli şartlar altında ülkeleri yaptırımların dışında tutması iznini vereceğini belirtti.
The Daily Beast gazetesine göre de yaptırımlardan muaf tutulacak ülkeleri, Trump yönetimi, Kongre'den bağımsız bir biçimde kendi başına belirleyemeyecek.
Kongre'deki tartışmalar sırasında yeniden düzenlenen muaf tutma yetkisi maddesine göre, Rusya yapımı hava savunma sistemi S-400 gibi teçhizatlar alan ülkeler, hala ABD'nin yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabilir, fakat ellerindeki Rusya yapımı askeri teçhizat için bu ülkeden yedek parça alanlar yaptırımların dışında tutulabilecek.
Tasarı üzerinde uzlaşma sağlanmaya çalışılırken bazı Kongre üyeleri, Rusya yapımı S-400 hava savunma sistemi teslim alacağı için, Türkiye'nin F-35 uçakları almasını bloke etmek istemişti fakat Savunma Bakanı Mattis buna karşı çıkmıştı.
'YALNIZCA HİNDİSTAN, ENDONEZYA VE VİETNAM MUAF TUTULACAK'
Diğer taraftan Kongre'de üzerinde uzlaşı sağlanan tasarının hazırlanmasına yardım etmiş olan senatörlerden Jim Inhofe, The Daily Beast gazetesine demecinde, Rusya'dan askeri teçhizat alan ülkelere yaptırım uygulanmasına izin veren ve geçen yıl yürürlüğe giren yaptırım rejiminden, tasarının son haline göre, yalnızca Hindistan, Endonezya ve Vietnam'ın muaf tutulacağını doğruladı.
Inhofe, bu üç ülkenin şu anda ellerindeki askeri teçhizatın bakımı için Rusya'dan teçhizat aldığını, yaptırımlardan muaf tutulacak olmalarının nedeninin de bu olduğunu söyledi.
ABD'de geçen yıl kabul edilen yaptırım yasası, Rusya yapımı askeri teçhizata olan bağımlılıklarını azaltmak için adım attıklarını kanıtlayabilen ülkelerin yaptırımlardan muaf tutulmasını sağlayabilecek bir madde de içeriyordu.
TRUMP YÖNETİMİNİN BELGELEMESİ GEREKECEK
Nitekim üzerinde uzlaşı sağlanan tasarı, Trump yönetimine, Hindistan, Endonezya ve Vietnam'ın yaptırımlardan muaf tutulup tutulmayacağını resmi bir biçimde belgelemesi zorunluluğunu getiriyor. The Daily Beast'e göre, bu da, söz konusu ülkelerin Rusya yapımı silahlara bağımlılıklarını azalttıklarını kanıtlaması gerektiği anlamına geliyor.
Kongre'de üzerinde anlaşılan tasarının yasalaşabilmesi için, tek bir tasarı halinde bir kez daha iki kanatta ayrı ayrı oylamaya sunulması gerekiyor. Bu oylamadan da geçtikten sonra tasarı onay için Başkan Trump'a sunulacak. Yasa, Trump'ın imzalamasıyla birlikteyse yürürlüğe girecek.
Ayrıca, Türkiye'ye F-35 teslimatının durdurulacağı 90 günlük rapor hazırlama süresi de bu onay sürecinin tamamlanmasından sonra başlayacak.
