Irkçılığın en büyük karşıtlarından Mandela’nın 100. doğum günü

Nelson Rolihlahla Mandela ya da kabile adıyla Madiba, Güney Afrikalı Anti Apartheid (ayrımcılık karşıtı) aktivist ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ilk siyahî devlet başkanı. 1994’te ilk defa tüm halkın katıldığı seçimlerde devlet başkanı seçilmiştir. Yönetimi, Apartheid’ın mirasının dağılmasına, ırkçılığı engellemeye, fakirlik ve eşitsizliğe odaklanmıştır.

Mandela, 1942’de Witwaterstrand Üniversitesi’nden mezun olmasının ardından Güney Afrika tarihindeki ilk siyahi avukat oldu. Siyahların ırk ayrımcılığıyla mücadele etmek amacıyla kurduğu Afrika Ulusal Kongresi’ne (ANC) 1948’de katılan Mandela, 1950’de başkanlığa seçildi.

Güney Afrika’da beyazların ırkçılığa dayalı rejimine karşı sürdürdüğü mücadele nedeniyle ilk kez 5 Ağustos 1962’de tutuklanan Mandela ömrünün 27 yılını cezaevlerinde geçirdi.

Irkçılıkla mücadelenin tüm dünyada büyük bir hız kazanması üzerine, ırk ayrımclığıyla mücadelenin sembolü haline gelen Mandela, 1990’da 71 yaşındayken dönemin Devlet Başkanı Frederik Willem de Klerk’in çıkardığı afla serbest bırakıldı.

Hapisten çıktıktan sonra demokratik bir Güney Afrika kurulması için çalışan Mandela’nın çabaları, 18 Mart 1992’de hazırlanan, siyahlara eşit vatandaşlık hakkı verilmesini öngören anayasa değişikliği teklifinin halk oylamasıyla kabul edilmesi sonucu amacına ulaşmış oldu. Siyahların eşit vatandaşlar olarak kabul edilmesinin ardından Güney Afrika Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Mandela, 10 Mayıs 1994’te yemin ederek ülkenin ilk siyahi cumhurbaşkanı oldu.
Fotoğrafta: Mandela ve İngiltere Prensesi Diana, Cape Town ziyareti sırasında, 1997 yılı.

Cumhurbaşkanlğı görevini sürdürdüğü 5 yıl boyunca ülkenin yeni anayasasını oluşturan Mandela, geçmişte yapılan insan hakları ihlallerini araştırmak amacıyla Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu girişimini başlattı.

Görevde kaldığı sürece toprak reformunu destekleyen, yoksullukla mücadele ve sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması çalışmalarına önem veren Mandela, cumhurbaşkanlığını bir dönem daha sürdürmesi yönündeki teklifi geri çevirerek yerini yardımcısı Thabo Mbeki’ye bıraktı.

Cumhurbaşkanlığından ayrıldıktan sonra, kurduğu Nelson Mandela Vakfı aracılığıyla yoksullukla ve HIV/AIDS hastalığıyla mücadele etmeye yönelik hayır amaçlı faaliyetlerde bulunan Mandela, daha sonra inzivaya çekilerek hayatının kalan kısmını doğduğu köy Qunu’da geçirdi.
Fotoğrafta: Nelson Mandela ve eşi Winnie, 1993 yılı.

Hayatı boyunca pek çok barış ödülü kazanan Mandela, “Güney Afrika’daki ırk ayrımcılğına dayanan rejimin barışçı yollardan ortadan kaldırılması ve yeni bir demokratik Afrika’nın temellerini atmak” yönündeki çalışmaları nedeniyle 1993’te de Klerk ile Nobel barış ödülüne layık görüldü.

1999'da aktif siyaset hayatını noktalayan "Madiba” kendini sosyal yardım faaliyetlerine adadı. Özellikle çocuk hastalıkları ve AIDS ile mücadeleye yoğunlaştı. 2005 yılında oğullarından Makgatho, 54 yaşından AIDS nedeniyle hayatını kaybetti. "Güney Afrikalılar yıllar boyunca Apartheit rejimine karşı takdire şâyan bir mücadele sürdürdü. Ancak şimdi çok daha büyük bir tehditle karşı karşıyayız” diyen Mandela, görev süresi boyunca AIDS ile mücadelede yeterli önlemleri alamadığını itiraf etti.

Nelson Mandela, 5 Aralık 2013 tarihinde hayata gözlerini yumdu.
Devlet televizyonunda Mandela’nın öldüğünü açıklayan Güney Afrika Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, Mandela’nın “huzur içinde aramızdan ayrıldığını” söyleyerek “Ulusumuz en büyük evladını yitirdi” dedi. Zuma, “Nelson Mandela’yı büyük yapan şey, onu insan yapan şeydi. Onda gördüğümüz şey kendimizde aradığımızdır” diye konuştu.