'Yunanistan'la geri kabul anlaşmasının durdurulması siyasi mesaj'

Ankara ile Atina arasındaki ilişkiler Yunanistan'ın 15 Temmuz darbe girişimine katılan askerlerin Türkiye'ye iade etmemesi üzerine gerildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, gazetecilerin Yunanistan'a firar eden askerlerin tahliye edilmesine ilişkin soruları üzerine, iki ülke arasında imzalanan geri kabul anlaşmasını gündeme getirdi. Çavuşoğlu, "Şu anda o geri kabul anlaşmasını durdurduk. Son mahkeme kararından sonra da Yunanistan'a yönelik çalışmalarımıza devam edeceğiz" dedi.

Çavuşoğlu'nun anlaşmanın durdurulduğuna ilişkin açıklamasının ne anlama geldiğini Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HÜGO) Müdürü Prof. Dr. Murat Erdoğan, Sputnik'e değerlendirdi.

'İMZALANDIĞI DÖNEMDE AB SÜRECİNİN ÖNEMLİ PARÇASIYDI'

Türkiye ile Yunanistan arasındaki geri kabul anlaşmasının 2001 yılında imzalandığını hatırlatan Prof. Dr. Murat Erdoğan, "2001 yılına dikkat etmek lazım. O tarihte Türkiye'nin AB ile olan adaylık süreci başlamıştı, 2000'den itibaren. Bu bir pazarlık süreciydi açıkçası. O pazarlık unsurlarından birisi de yani Türkiye'nin aday ülke olarak ilan edilmesi, Türkiye ile müzakerelere başlanması sürecinin önemli bir parçası da bu göç politikalarını düzenlemekti. O vesileyle Türkiye ile Yunanistan arasında geri kabul anlaşması imzalanmıştı" dedi.

'ASLINDA ANLAŞMA YÜRÜMEDİ, FİİLEN ÇALIŞMADI'

Prof. Dr. Erdoğan, Yunanistan ile yapılan geri kabul anlaşmasının aslında imzalandığı andan itibaren de yürümediğini de belirtti. 2001 yılından günümüze kadar bu anlaşma çerçevesinde Türkiye'ye Yunanistan'dan geri gönderilenlerin sayısı 5 bin civarında kaldığını ifade eden Prof. Dr. Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Oysa çok daha yüksek sayıda insanlar oraya gitmişti ve Türkiye'ye onları geri gönderememişti. Ya Türkiye kabul etmemişti ya onlar kendi hukuk sistemleri itibariyle geri gönderememişti, ya da oradaki mülteciler mahkemelere gitmiş süreci durdurmuşlardı. Dolayısıyla fiilen bu geri kabul anlaşmasının çalışmadığını çok rahat bir şekilde söylemek mümkün. Hatta ilginçtir, şu an Suriye'den gelen milyonlarca insandan söz ediyoruz, Türkiye ile Suriye arasında da bir geri kabul anlaşması var. Ama bu da çalışmadı mesela. Geri kabul anlaşmaları öyle çok aktif çalışmıyor."

'YUNANİSTAN'A SİYASİ MESAJ VERİLDİ AMA…'

Türkiye ile Yunanistan arasında FETÖ davası çerçevesinde suçlanan kişilerin iade edilmemesi, serbest bırakılması ve onlara mülteci statüsü verilmesiyle ilgili bir kriz yaşandığına dikkati çeken Prof. Dr. Erdoğan, Türkiye'nin buna karşılık geri kabul anlaşması kararıyla Yunanistan'a bir siyasi mesaj vermiş olduğunu söyledi. Prof. Dr. Erdoğan, şöyle devam etti:

"Ama birincisi, bunun fiili olarak çok büyük bir anlamı olduğunu söylemek zor. İkincisi, iptal değil durduruldu dedi Bakan Bey, dolayısıyla bunun tamamen ortadan kaldırıldığını da söylemek mümkün değil. Üçüncüsü şu an Türkiye ile Yunanistan arasında asıl geri kabul anlaşması ve geri kabul süreci daha çok AB ile yapılan anlaşma çerçevesinde yürüyor. O çerçevede de yine öyle çok büyük sayılarda gelenler gidenler yok. Ama yine de bizden oraya giden oradan bize gelen insanlar var. Oraya giden derken sadece Yunanistan'ı kastetmiyorum. AB ile yapılan anlaşma gereği, Yunanistan adalarına Türkiye'den ulaşan Suriye dışından ülkelerden gelenleri, onları geri gönderme hakkını biz AB'ye ve Yunanistan'a verdik. Eğer Suriye dışından birileri ulaşırsa ve Türkiye'den geldikleri kanıtlanırsa Türkiye'ye gönderme hakları olduğunu düşünüyoruz. Ama bugüne kadar bu şekilde Türkiye'ye gönderilenlerin sayısı da çok sınırlı kaldı, yanlış bilmiyorsam 20 bin civarında. Bizim bu anlaşmalar çerçevesinde Türkiye'den o tarafa gönderdiğimiz bu anlaşma sonrasındaki sayıda yine 15 bin civarında. Dolayısıyla bu geri kabul anlaşmaları zaten ne yazık ki aktif uygulanabilen anlaşmalar değil. Yunanistan ile iptal değil durdurulan geri kabul anlaşması da bu çerçevede değerlendirilmeli diye düşünüyorum. Pratikte bir anlamı olmayan. Zaten Dışişleri Bakanımız da daha geçmiş zamana vurgu yapan artık bu anlaşmanın çalışmadığını da ifade eden biçimde bunu durdurduklarını ifade etti. Dediğim gibi bu bir siyasi mesaj oldu. Onun ötesinde çok fazla bir yere ulaşması mümkün değil."

'AB İLE YAPILAN ANLAŞMANİN İPTALİ YA DA DURDURULMASI ÇOK ZOR'

Peki, Türkiye'nin bundan sonraki adımlarından biri de AB ile yapılan mülteciler anlaşmasının durdurulması ya da iptali olabilir mi?

Prof. Dr. Murat Erdoğan'a göre, Türkiye'nin böyle bir karar alması çok zor. AB ile ilgili yapılan anlaşmanın başta mali yardım olmak üzere Türkiye'ye de katkı sağlayan yanları olduğunu kaydeden Prof. Dr. Erdoğan, şunları söyledi:

"Asıl olay o olurdu, Türkiye'den öyle bir açıklama gelseydi yani ‘biz bu anlaşmayı durdurduk, bunu artık uygulamayacağız' deseydi o tabi çok anlamlı çok büyük bir şey olurdu. Yapılması gerekir bir şey diye söylemiyorum ama o büyük bir olay olurdu. Çünkü o anlaşmanın içinde pek çok yan anlaşmalar var. Mali bir takım paylaşımlar var, insani paylaşımlar var çok büyük tatmin edecek düzeyde olmasa da. Dolayısıyla o anlaşma kendi içerisinde varlığını sürdürüyor. Yunanistan ile iptal edilen ya da askıya alınan geri kabul anlaşmasının orada çok ciddi bir tereddüt yaratacağını sanmıyorum açıkçası."