‘Erdoğan ‘ABD tehdidi’ mesajıyla İran’ı yanına çekmeye çalışıyor’

Ortadoğu uzmanı yazar Faik Bulut ise “Muhtemelen Erdoğan şunu yapmak istiyor; ‘Bu tehlike sadece Türkiye’ye yönelik değil, bu tehdit sadece Kürt tehdidi değil, aynı zamanda ABD tehdidi’ mesajı vererek İran’ı yanına çekmek istiyor ya da en azından bir süre daha İran’ın Afrin operasyonuna sessiz kalmasını amaçlıyor” ifadelerini kullandı.

ABD’nin YPG’nin kontrol ettiği bölgelere 2 bin kargo uçağıyla silah ve mühimmat getirdiğini söyleyen Erdoğan, “Sayın Tillerson’a da özellikle bunları anlattım, ‘Siz bu silahları buraya niye, kime karşı getiriyorsunuz? Çünkü bu sınırın ötesinde sadece biz varız. Bunları buraya niye getiriyorsunuz? ‘ dedim. İnanır mısınız, ses yok. 20 tane üs kurdular oraya, bu üsler burada niye var? Akla iki tane şey gelir, ya Türkiye, ya İran. Herhalde bunu Rusya’ya karşı kullanacak değiller, o zaten üçüncü dünya savaşının ifadesi anlamına gelir” diye konuştu.

Erdoğan, daha önce de benzer bir açıklama yapmış, 5 Aralık 2017’de yaptığı konuşmada ABD’nin YPG’ye yaptığı silah yardımlarını eleştirirken “Türkiye’nin ABD’ye karşı bir planı yok ancak ABD’nin Türkiye’ye karşı bir planı olduğu açık. Bu silahlar bölgeye niye gelir? Kime karşı kullanacak? Ya İran, ya Türkiye, ya da sıkıysa Rusya” ifadelerini kullanmıştı.

'ABD, TÜRKİYE’YE ‘İRAN’I DENGELEMEK İÇİN SURİYE’DE KALACAĞIZ’ MESAJI VERİYOR ANCAK TÜRKİYE BUNDAN MEMNUN DEĞİL'

Erdoğan’ın bu açıklamalarını Sputnik’e değerlendiren Atılım Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Hasan Ünal, “Amerikan kuvvetleri Suriye’de 20 tane üs kurduysa orada ABD bir şey yapmaya çalışıyor; Suriye’yi bölmeye çalışıyorlar. Bu operasyonla Suriye’ye şunu diyorlar; ‘Biz İran’ı dengelemek için burada kalıcı olmaya çalışıyoruz, kalıcı olmak için de başka çaremiz yok, PYD ile birlikte bölgede kalacağız, İran’ın Ortadoğu’daki artan gücünü dengelemek için başka çare yok.’ Bizi İran’la korkutarak buna ikna etmeye çalışıyorlar. Şundan çok memnunum ki Cumhurbaşkanı Erdoğan bu konuşmayı yaptığına göre ABD’nin Türkiye’yi İran’la korkutma politikasından memnun değil ve buna inanmıyor” dedi.

'TÜRKİYE BUNLARI YUTMUYOR'

İran’ın son dönemde Ortadoğu’da Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen’de nüfuzunun arttığını vurgulayan Ünal, “Bunun bütün sebebi ABD. ABD, kendi hatalarından dolayı Türkiye’nin başına bela açma hakkına sahip değil. Dolayısıyla ABD’nin ‘İran’ın bölgede artan gücü var, biz PYD oluşumu yapmaya çalışıyoruz, siz de buna karşı çıkmayın, niyetimiz size karşı değil, İran’a’ demesinin bir anlamı yok. Çünkü Cumhurbaşkanı’nın söylediğinin içinde bu 20 üssün ya Türkiye’ye ya İran’a karşı olduğu ifadeleri var. Demek ki Türkiye de bunları yutmuyor, bu da sevindirici bir şey. Çünkü Türkiye, İran, Irak ve Suriye arasında bölgesel işbirliğinin olması lazım. Buna Rusya’nın dışarıdan destek vermesi ayrıca sevindirici. Eğer İran’ın bölgede artan gücünü dengelemek gerekiyorsa o zaman düşünülür bu. Ama İran’ın şu anda bölgede artan gücünün sebebi ABD’nin politikalarıdır” diye konuştu.

'İRAN BU AÇIKLAMALARDAN MEMNUN OLACAKTIR'

İran’ın, Erdoğan’ın açıklamalarından memnun olacağını tahmin ettiğini kaydeden Ünal, “Türkiye’nin, Suriye hükümetiyle doğrudan işbirliği yapmamasının doğurduğu birçok sorun var. Bu sorunlardan İran ve Rusya zaman zaman rahatsız oluyorlar, bunda da haklılar. Fakat Türkiye’de hükümetin Esad saplantısını dikkate alarak bir şekilde durumu idare ediyorlar ve bu idare etme durumunun devam etmesinde ihtiyaç var. Çünkü Türkiye’nin Esad’ı resmi hükümet olarak kabul etmemesinden kaynaklanan sorunlar yüzünden İran-Türkiye ya da Rusya-Türkiye ilişkileri bozulursa çok daha büyük dalgalanmalar olur bölgede. Zaten bu yüzden de hem Rusya hem İran aslında Türkiye’nin dış politika çıkarlarıyla uyumlu olmayan politikanın yarattığı sorunları mümkün mertebe düzeltmeye çalışıyor, belli noktalarda görmezden geliyorlar ya da Suriye hükümetiyle Türkiye arasında aracılık yapıyorlar. Dolayısıyla İranlılar’ın bunu bu şekilde anlamaları ve pozitif bir şekilde değerlendirmeleri gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Ünal, bölge ülkelerinin işbirliği yapması durumunda ABD’nin Ortadoğu’daki politikalarının başarısızlığa uğrayacağını dile getirerek “Evet, ABD’nin bölgede ciddi askeri varlığı, üsleri olabilir. Fakat şunu unutmayalım, aynısını, hatta çok fazlasını ABD Barzani’yle yapmıştı. Barzani’ye ağır silahlar vermeleri için yasal olarak bir engel de yoktu, Barzani’nin Irak anayasasına göre ordu oluşturma hakkı vardı, ABD de bunu abarta abarta kullandı. Ama sonuçta ne oldu; Türkiye ile İran arasında Barzani’nin referandum kararına karşı işbirliği, Barzani’nin elde ettiklerinin 48 saat içinde kaybıyla sonuçlandı. Aynı şey ABD ile PYD işbirliğinde de olacaktır” dedi.

'ERDOĞAN, İRAN’IN AFRİN OPERASYONUNA SESSİZ KALMASINI AMAÇLIYOR'

Ortadoğu konusunda çalışmaları bulunan araştırmacı-yazar Faik Bulut da Erdoğan’ın sözlerini Sputnik’e değerlendirdi. Türkiye’nin Afrin’e yönelik sürdürdüğü Zeytin Dalı Operasyonu’ndan İran’ın memnun olmadığını ifade eden Bulut, “İran’ın Afrin operasyonuna karşı olduğunu, en azından bu operasyondan hoşnut olmadığını biliyoruz. Dolayısıyla Suriye yönetimiyle birlikte Afrin’e gönderilen milislerin Halk Güçleri isimli Zahra ve Nubul bölgesindeki Şii milisler olduğunu, bunlara komutanlık yapanların Hizbullah ve İran ordusunun komutanları olduğunu biliyoruz. Yani İran Afrin operasyonundan memnun değil. Bu bağlamda muhtemelen Erdoğan şunu yapmak istiyor; ‘Bu tehlike sadece Türkiye’ye yönelik değil, bu tehdit sadece Kürt tehdidi değil, aynı zamanda ABD tehdidi’ mesajı vererek İran’ı yanına çekmek istiyor ya da en azından bir süre daha İran’ın Afrin operasyonuna sessiz kalmasını amaçlıyor” diye konuştu.

'KONJONKTÜREL OLARAK SÖYLENMİŞ SÖZLER'

Erdoğan’ın sözlerini “konjonktürel olarak söylenmiş sözler” olarak nitelendiren Bulut, şöyle konuştu:

“İran’ın, Suudi Arabistan, İsrail ve ABD’nin bir planı olarak kuşatma altına alınması, hatta mümkünse İran’a yönelik kara operasyonu değilse bile hava operasyonu düzenlenmesi uzun süredir tartışılan bir konu. Pompeo’nun ABD Dışişleri Bakanlığı’na gelmesi bunu belki daha da acilleştirebilir. Buradan bakıldığında Erdoğan, İran’a ‘Sen de hedefsin, bu konuda ABD’ye birlikte karşı çıkalım, direnelim’ demeye getiriyor. Ama ben bunun sadece konjonktürel olarak söylenmiş bir söz olarak görüyorum, Erdoğan’ın başından sonuna kadar Amerikan karşıtı bir tutum içinde olduğunu düşünmüyorum. Sadece o an için öyle işine geliyor. Fakat İran’ın 40 yıldır Amerikan karşıtı bir politikası var, Rusya’nın özellikle Putin’in devlet başkanı olmasından bu yana Amerikan karşıtı bir politikası var, Türkiye’nin böyle bir geçmişi yok. Türkiye, ABD’ye karşı mümkünse İran’ın daha fazla desteğini ve İran’ın Afrin operasyonuna itirazının geri çekmesi anlamında düşünüyor ve ABD’ye karşı Türkiye’nin pozisyon tutma, bir tutum alma ya da pazarlık yapmasında bir koz olması açısından söylenmiş bir söz olarak söylendiğini düşünüyorum.”

'İRAN, TÜRKİYE’DEKİ AMERİKAN ÜSLERİNİ HATIRLATABİLİR'

Bulut, İran’da bu açıklamanın nasıl karşılık bulacağı konusunda ise “İran’ın da kendilerine göre pragmatik düşünceleri var, böyle bir açıklamayı reddetmezler. İkili konuşmalarda kuşkusuz Türkiye’nin ABD’ye karşı olan tavrını desteklemeye çalışırlar. Ama İranlılar şunu da bir şekilde ima ederler: ‘Suriye’deki Amerikan üsleri var, tamam da Türkiye’de kaç tane Amerikan üssü var? Mesela Kürecik’teki üsse ne dersiniz?’ vesaire o tür konuşmalar geçebilir, en azından bunu akıllarına getirirler” dedi.