'Trump yeraltındaki ırkçıları yüzeye çıkarttı'

ABD'de Cumhuriyetçilerin seçmen tabanını da oluşturan ‘beyaz orta sınıf' Başkan Donald Trump'ın seçilmesinde önemli bir etken olmuşken, ‘beyazların üstünlüğünü' savunan aşırı sağcı, neo-nazi ve Ku Klux Klan gibi grupların Charlottesville'de düzenledikleri gösteri ve yaşanan şiddet gündemi belirliyor.

Bir aşırı sağcının aracını üzerlerine sürdüğü solcu göstericilerden bir kişi hayatını yitirirken, 19 kişinin yaralandığı olaylar sonrası ABD'nin köleciliği 20. Yüzyılda eklenmiş anti-Semitizm'le örülü ‘karanlık geçmişinin' bugün göçmen ve Müslüman karşıtlığındaki artışla birleşmesi tartışmaları gündemi belirliyor. ABD ana akım medyasında yaşananlardan solcuları yahut aşırı sağcıların etkilendiği iddiasıyla Rusya ve Suriye liderlerini sorumlu tutan görüşler bile dile getirildi.

Gelişmeleri ABD'de yaşayan Al Monitor yazarı Pınar Tremblay ile konuştuk.

‘BEYAZLAR TRUMP'IN SEÇİLMESİNDE ÇOK ÖNEMLİYDİ'

Pınar Tremblay, Amerika'da kimlik meselesinin her dönemde karışık bir hikaye olduğunu belirtirken, gelişmeleri algılamak için geçmişe bakılması gerektiğinin altını çizdi. ‘Beyazların üstünlüğünü' savunan kitlelerin Trump'ın seçilmesinde de önemli etken olduğunu anımsatan Tremblay, Charlottesville olayları sonrası Trump'ın ırkçıları eleştirmekte yetersiz kalmasının bu kesimde memnuniyet yarattığını vurguladı:

"1800'lü yıllardan beri ABD hep ırkçıları faaliyetlerden nasıl men edeceğini, bunu nasıl ifade edeceğini oldukça kaygılı bir biçimde göstermiş bir ülkedir. ‘Alt-right' denilen harekete bakıldığı zaman, bu gruba ait insanlar kendilerine ‘Avrupalı Amerikalılar' diyorlar ve bir beyaz anlayışları var. Beyaz algılaması ABD'de hep değişmiş. Örnek vermek gerekirse; bir zamanlar İrlandalılar beyaz ırk olarak görülmüyordu, başka bir zaman İtalyanlar, en son ise Polonyalı göçmenler beyaz ırk olarak görülmüyordu. Polonyalı göçmenler şu anda Avrupa'da da beyaz ırk olarak görülmüyorlar. Trump'ın başa gelmesinin en önemli nedenlerinden biri de bu gruplardan ciddi derecede destek almasıdır. Başkan Trump'ın etkisi çok güçlü çünkü Başkan ABD'de herkesin birlikte oy verdiği tek kişi ve bu sebeple herkes bu tip olaylar yaşandığı zaman Başkan'a bakıyor. Bu tip örgütlü olaylar ABD'de ilk kez olmuyor ama en üst düzeyde ilk kez Trump yönetimi bu kadar zayıf bir tepki veriyor. Trump konuşmasında ‘Bu bir terör saldırısıdır' ya da ‘Bu bir neo-nazi hareketidir' diyemedi. Trump ‘İki tarafta da suç var' diyerek son derece üstü kapalı bir konuşma yaptı. Daha önce de, özellikle geçen hafta Minnesota'da bir camiye saldırı oldu ve Trump bu olaya karşı hiçbir tepki vermedi. Normalde Beyaz Saray'da her Ramazan ayında iftar programı yapılırdı, Trump bunu da kaldırdı. Bu tip sembolik tepkiler ABD'de çok önemli. Neo-nazi liderler de açıklamalarında açıkça ‘Trump'ın Amerikası'nda, Trump'ın gerçeklerini ve bize söz verdiklerini yaşatmak istiyoruz, Amerika'yı geri almak istiyoruz' diye belirttiler. Trump'ın açıklamasından da son derece memnun olduklarını internet sitelerinde de açıkça belirttiler ve Trump'a övgüler yağdırdılar. Bu beklenen bir şeydi."

‘EYALETTEN EYALETE DEĞİŞİYOR'

Trump'ın da adaylığını koyduğu ve seçildiği Cumhuriyetçi Parti'ye ırkçıların oy verme konusunun eyaletten eyalete ve adaydan adaya değiştiğini ifade eden Tremblay, Cumhuriyetçi Parti içinde de bu kitlelere tepkiyle yaklaşanların olduğunu ve sayıları az da olsa ırkçıların şiddetle seslerini yüksek sesle çıkardığını belirtti:

"ABD'deki sisteme göre, Başkan haricinde kendi eyaletlerinizde iki kişiye oy veriyorsunuz; birincisi bütün eyaleti temsil eden senatör, diğeri de Kongre üyeleri. Cumhuriyetçi Parti içinde bu tip ırkçı gruplara çok ciddi tepkiler gösteren insanlar var ve onların bu tip gruplardan oy alması mümkün değil. Bu sebeple bu grupların çoğu yeraltındaydı. ABD'de ifade özgürlüğü olduğu için her zaman internet sitelerinden kendilerini ifade edebiliyorlardı ama burada bir şekilde uyuyan bir organizmayı yeniden canlandırmak, yeniden bir araya getirmek söz konusu. Bir araya geldiklerinde güçlü olabilecek gruplar bunlar yoksa her eyalette küçük küçük yapılar mevcut. Şu anda sayı olarak çok güçlü değiller ama sayı bu tarz radikal gruplarda çok önemli değil. İslamcılardan da bildiğimiz üzere, sayıları küçük de olsa en radikal ve en az toleranslı gruplar toplumda genellikle seslerini en çok çıkaran ve istediklerini en çok almayı becerebilen gruplardır. Mesela Charlottesville'deki protestolarda beş tane ırkçılık karşıtı göstericiye karşı, bir tane ırkçı gösterici vardı. Normal olarak da toplumun tabanına baktığımızda, bunların oranları yüzde bir ya da iki olarak geçiyor tahmini olarak. Ama bu oran çok yüksek sesli, silahlı ve organize yüzde bir ya da iki toplumun gerisini oluşturan yüzde 90'a yakın sakin kalabalığı etkileyebiliyor."

‘ABD'DEKİ NEO NAZİLERİN EYLEMLERİ GİTTİKÇE ARTIYOR'

ABD'deki ırkçı grupların nazi sembolleri kullandığını ve nazi ideolojisinden beslediğini vurgulayan Tremblay'e göre bu gruplara neo-nazi denmesi son derece uygun. Geçmişte ırkçıların eylemlerine Beyaz Saray'ın daha yüksek sesle tepki verdiğini ve git gide ırkçıların eylemlerinin arttığını belirten Tremblay, şu değerlendirmelerde bulundu:

"1939'da Madison Square'de Fritz Kuhn Alman Nazilere olan sempatisini göstermek için bir toplantı yapıyor ve sonrasında 1966'da çok büyük bir organizasyon Amerikan Nazi Partisi'nin kurucusu olan George Lincoln Rockwell tarafından yapılıyor ve Chicago'da 300 bin kişi katılıyor. Bunların hepsine o zamanların liderleri ve Beyaz Saray çok ciddi tepki gösteriyor. ABD'de şu anda bizim için en korkutucu olan Beyaz Saray'ın tepkisinin zayıflığıdır. Her ne kadar Beyaz Saray içinde General McMaster'ın ve diğer kişilerin durumu düzeltmeye çalışmaları olsa da, Trump bunları açıktan reddetmedi çünkü bunların onayıyla ve desteğiyle oraya geldi. Tarihten bir örnek verirsek, eski ABD Başkanı Reagan'ın kendisi Hollywood'dan gelen bir aktör ve Kaliforniya Valisi olduğu zaman, LGBT grubuyla son derece yakın ilişkileri vardı. Kişisel görüşleri bu gruba kesinlikle karşı değil ama anti-gay parasıyla Washington'a geldiği için, Reagan döneminde çıkan yasalara baktığımızda son derece muhafazakâr yasalar olduğunu görüyoruz. Trump'ın kişisel görüşleri daha yumuşak olabilir, mesela kendi kızı Museviliği din olarak seçmiş, Museviliği yaşayan Ortodosk Musevi bir insan ile evlenmiş. Bu neo-nazi gruplarının en temelinde olan da anti- Semitizm'dir. Anti-Semitizm ırkçılık olarak değişse de ölmüş değil. Meksikalılardan, yeni yeni son 10 yılda, 11 Eylül'den beri Müslümanlardan nefret eden bir hareket haline dönüşmüş durumda ve ABD'de ırkçılık 11 Eylül'den beri artarak devam ediyor. Şu ana kadar beyaz ırkçıların yaptığı 30 tane etkili terör saldırısı var."

‘BAŞKA ÜLKELERDEKİ NAZİ EĞİLİMLİLER ELEŞTİRİLMİYOR'

ABD'nin kendi içlerinde neo-nazileri eleştirirken, ABD kamuoyunda Ukrayna gibi başka ülkelerdeki nazi eğilimli partilere verilen desteğin tartışılmadığına dikkat çeken Tremblay'e göre bunun nedeni meselenin genellikle dış politika menfaatleri olarak değerlendirilmesi. Tremblay, bu yüzden de popülist politika ve söylemlerin asıl tartışılması gereken konuları ötelediğini vurguladı:

"Trump'ın söylediği ve ABD'de çok tartışılan bir ‘Önce Amerika' sloganı var. Bu biraz ironik bir durum aslında çünkü diğer her ülkede olduğu gibi ABD dış politikasında da ABD öncelikti zaten. Bunun tam olarak ne olduğu belli değil ama görüyoruz ki popülizmin en acı tarafı sloganlarla yönetiliyor olmamızdı. Maalesef sloganın arkasında ne demek olduğunu sorgulayacak çok az insan var. Bu yüzden bu tabanda, bu tartışmalarda o kadar çok olay çıkıyor ki ortaya, gerçek, ciddi konuları, Cumhuriyetçi Parti'nin yaptıklarını konuşamıyoruz. Bu olayların şöyle bir iyi tarafı var; Charlottesville'de olanlara karşı George Bush'un özel asistanı Trump'ın konuşmasını yeterli bulmadığını söyledi. Florida'dan gelen ve Küba kökenli olan Cumhuriyetçi Marco Rubio yaşananların açıkça bir terör olduğunu söyledi. McCain aynı şekilde yaşananları kınadı. Utah'lı, son derece muhafazakâr olan ve ABD' de Senato'da en çok zaman geçirmiş, üst düzey Cumhuriyetçi olan Orrin Hatch'de ‘Benim abim Avrupa'da Hitler'e karşı savaşmıştı ve Naziler ABD'ye geri geldin diye ölmedi' diyerek Trump'ı olayları şeytani olarak nitelendirmeye çağırdı. Bunlar önemli ama elbette yeterli değil. Şu anda ABD'de herkesin ortak olarak baktığı tek kişi Trump. Bu sebeple diğerlerinin ne söylediği burada çok önemli değil. Trump'ın ne söylediği çok önemli ve ne yazık ki Trump da çok zayıf kaldı ve muhtemelen böyle kalmaya devam edecek."

‘CHARLOTTESVİLLE'DE ŞİDDETİN KAYNAĞI NEO NAZİLER'

Charlottesville'de yaşananların geçmişe referans yapılarak nefretten kaynaklandığını ve ırkçıların eylemlerinin İslami teröre benzediğini ifade eden Tremblay, şöyle devam etti:

"ABD'de insanlar ilk önce olan biteni, ırkçıları ‘belki bir nedenleri vardır' diye anlamaya çalışıyorlar. Charlottesville'deki nazi sempatizanı David Duke ve arkadaşlarının konuşmalarını takip ettim ve sürekli mağdur edildiklerinden, üzerlerine şişe, cam atıldığından saldırıya uğradıklarından bahsediyorlardı. Orada saldırılar ve karşılıklı çatışmalar olmuş ama bunlar bir insanın üzerinden arabayla geçmeyi affettirmez. Orada yaratılan terör, daha önce Avrupa'da gördüğümüz ve İslami terör dediğimiz IŞİD'den hiçbir farkı yok. En korkutucu olan, New York konfederalistlerinden iç savaş sırasında güneyin inançlarını ortaya çıkartıp, bunu ortaya atıp geçmişlerine, tarihlerine milliyetçi bir referans vermeye çalışmaları. Burada esas sorun, bunun bir nefret olması ve yaratması. Bunun merkezinin kaybedilmemesi lazım, bunu kaybedenler sol da var ne yazık ki."

‘ABD'DE SOL SÖYLEMLER NEGATİF ANLAMDA KOMÜNİST OLARAK YAFTALANIYOR'

ABD'de sol hareketlerin çok zayıf olduğunu ve sol söylemlerin ‘komünizm' olarak etiketlendiğini aktaran Trebmlay'e göre bu sebeple liberaller ön plana çıkıyor:

"ABD'deki sol hareketlerin genel tabanda anlaşılmasının Avrupa ile kıyaslanması mümkün değil çünkü çok negatif bir komünizm algısı var. Komünizm ölmüş olmasında rağmen, komünist denildiği zaman iyi görünmüyor. Bu yüzde ABD'de sol değil daha çok liberaller öne çıkıyor. Sol ABD'de siyasette belli konularda ve LGBT, silahsızlanma gibi çok az alanlarda güçlü. Bu da eyaletten eyalete değişiyor. Güney Amerika'da pek çok eyalette radikal sol diye birileriyle konuşmaya kalksanız, konuşacak kimse bulamazsınız. Charlottesville, oradaki üniversite de dâhil olmak üzere oldukça muhafazakâr ve tutucudur. İç savaştan beri ırkçılığı destekleyen Güney'in bayraklarını, orada kolaylıkla üniversitelerde bulabilirsiniz. Böyle bir şeyin California'da olması hemen hemen imkânsızdır ama güneyde Virginia'da bu son derece normal. Gelenekleri, bakış açıları, tepkiler son derece farklı ve ABD bulunduğuz yere çok fazla değişiyor. Virginia'da silahları açık bir şekilde taşıyabilirsiniz, bu çok normaldir çünkü böyle bir hakkınız var. Zaten ABD'de silah almak çok zor bir şey değil hatta birçok yerde söylenen slogan ‘İş bulmaktan daha kolay ola şey silah almaktır' diyorlar."