Ukrayna, Türkiye ile geçtiğimiz sonbaharda imzalanan askeri işbirliği anlaşmasını onayladı. 19 Temmuz’da ise Ankara’nın Kiev’e 15 milyon dolarlık mali destek vermesini öngören protokol onaylanarak, yürürlüğe girdi.
Ankara, silah ihracat hacimlerini artırmak ve askeri sanayi sektörünü güçlendirmek istiyor. Bu plan için Ukrayna, Türk yetkililerin özel ilgi gösterdiği bir ülke konumunda.
İki ülke arasındaki askeri işbirliğinin temelleri, 2015’in başında Ukraynalı askeri sanayi şirket temsilcilerinin Ankara’ya gelmesiyle atıldı. Taraflar, ileride birçok ortak projeyi hayata geçirmek üzere anlaşma yaptı. Özellikle de Ukrayna’nın, Türk Hava Kuvvetleri için yeni savaş uçağının baz modelini geliştirebileceği açıklandı.
Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko’nun geçtiğimiz yılki Ankara ziyaretinde yapılan görüşmelerin kilit konularından biri, askeri-teknik alandaki işbirliğiydi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kiev’e 810 bin dolarlık mühimmat gönderdi. Poroşenko ise Ankara’ya Ukrayna’nın sanayi özelleştirme sürecine katılma önerisinde bulundu.
2016’da ortak askeri-teknik işbirliği koordinasyon grubu kuran taraflar, bu yılın başındaysa askeri sanayi alanında stratejik işbirliği memorandumu imzaladı.
Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Başkanı Aleksandr Turçinov daha önce Türkiye’nin Ukraynalı şirketlerin ‘yeni kapsamlı projelerine’ yatırım yapmaya hazır olduğunu açıklamıştı.
İki ülke arasındaki çıkar çatışmasının en canlı örneği Suriye. Türkiye resmi olarak ABD’nin müttefiki olsa da Türk-Amerikan ilişkileri, ABD’nin Kürt gruplarla yaptığı işbirliği nedeniyle ciddi bir şekilde gölgelenmiş oldu.
Silah ihracat hacimlerini artırmak ve askeri sanayi sektörünü güçlendirmek isteyen Ankara, 2023’e kadar dünyanın savunma ürünleri satan en büyük 6 ülkesinin arasına girme planları yapıyor.
Eski Milli Savunma Bakanı Fikri Işık haziran ayında Türkiye’nin 5. nesil savaş uçağını geliştirmeye başlayacağını açıkladı. Fakat Türkiye’nin savunma sanayii tüm operasyonları tek başına yerine getiremiyor ve teknoloji ithal etmeye ihtiyaç duyuyor. Uzmanlara göre Türkiye’deki askeri sanayiinin en zayıf halkası motor üretimi. Daha önce Ankara bu açığı NATO’daki ortaklarıyla teknoloji işbirliği yaparak kapatıyordu, ancak son dönemde giderek gerilen siyasi ilişkiler, bu işbirliğini tehlikeye sokuyor.
NATO müttefikleriyle arasındaki ilişkilerin soğuyacağını öngören Ankara, savunma teknolojilerini çeşitlendirmenin yollarını aramaya başladı ve bu anlamda Ukrayna’nın daha Sovyet döneminde iyi gelişen askeri sanayi sektörü Türkiye’nin ilgisini çekiyor.
Kiev’le ilişkilerini geliştiren Ankara, iki hedefin peşinde olduğu düşünülüyor. Uzmanlar, Rusya ile Türkiye arasında normalleşme sürecine giren ilişkilerin ileride tekrar bir zıtlaşma hali alabileceği ihtimalini göz ardı etmiyor.
Moskova merkezli Siyasi ve Askeri Analiz Enstitüsü Başkan Yardımcısı Aleksandr Hramçihin, RT’ye verdiği röportajda, “Türkiye’nin Ukrayna ile ilgili jeopolitik planları var. Türkiye’nin ciddi olarak Rusya’nın stratejik müttefiki olduğunu hiç kimse düşünmüyordur. Zaman içerisinde aramızda yeniden çıkar ihtilafı yaşanabilir” diye konuştu.
Türkiye ile Ukrayna arasındaki işbirliği, Rus-Türk ilişkilerinin krize girdiği dönemde aktif bir şekilde gelişmeye başladı, Kiev ve Ankara sadece siyasi değil askeri alanda da ilişkilerini ileriye taşıdı.
Rusya Ekonomi Üniversitesi Siyasi ve Sosyoloji Bilimleri Kürsü Başkanı Andrey Koşkin ise RT’ye verdiği mülakatta şunları söyledi: “2016’da Baltık ülkeleri, Ukrayna ve Türkiye hattı üzerinde Rusya’ya karşı NATO’nun altyapısını doğuya doğru kaydırmak amacıyla bir eğri oluşturuldu. Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkiler normalleştikten sonra Ankara, Kiev ile işbirliğini pasifleştirdi, en azından medyada bu tür haberlere yer verilmedi. Fakat buna rağmen söz konusu işbirliği kademeli olarak gelişmeye devam ediyor.”
Türkiye’nin ilgisini çeken en önemli şey, Ukrayna’daki SSCB döneminden miras kalan savunma şirketleri. Ankara Kiev’den hazır silah almak istemeyip, teknolojileri kendi şirketlerinde kullanmaya hak kazanmak istiyor.
RT’ye konuşan Rus askeri uzman Konstantin Sivkov, “Sovyet döneminin askeri savunma sektöründeki mirası hala Türkiye’nin sahip olduğu teknolojilerden üstün. Türkiye’nin Ukrayna’daki siyasi durumu dikkate alarak ülkenin askeri sanayi sektöründeki şirketlere sahip olması reel bir durum. Türkler önce şirketlerden çekebildikleri her şeyi çeker, ardından muhtemelen potansiyel rakiplerini yok eder” ifadelerini kullandı.
Hramçihin ise Ukrayna’nın askeri sanayi sektörünün akıbetinin kötü olacağını ileri sürerek, en önemli sorun olarak, ülkenin ulusal çıkarlarını savunmaya hazır olmayan Ukraynalı elit tabakayı gösterdi.
Öte yandan Koşkin, “Çıkar peşinde olan Türkiye, ileride Ukrayna’nın savunma sanayi sektörünün Türk uzmanlara ve sermayesine bağlanacak şekilde işbirliği şemaları önererek, Ukrayna’yı bağlayabilir. Bu durum, ileride Türkiye’nin Ukrayna askeri sanayi sektörünün üzerindeki etkisini giderek arttıracağı anlamına gelir. Bunun için şu anda, Ukrayna’nın ileride çıkamayacağı ilişkiler kuruluyor” diye konuştu.
