Türkiye-Hollanda krizi yurtdışındaki Türkleri zor durumda bıraktı

Gazeteci Zeynel Lüle Türkiye'nin Avrupa ülkeleriyle olan ilişkisini ve krizi değerlendirdi. Hollanda, Avusturya ve Fransa'daki durumu değerlendiren BBC Türkiye muhabiri Yusuf Özkan, eski Avusturya Halk Partisi milletvekili Şirvan Ekici ve gazeteci Arzu Çakır Morin iki ana fikirde birleşmiş durumda. Birincisi, Avrupa ülkeleri, referandumla gelen anayasa değişikliğini demokratik bulmuyor. Hatta değişikliğe karşı mesafeli duruyor. İkincisi, krizler yurtdışında yaşayan Türkleri zor durumda bırakacak gibi. Yani kriz ülkeler arasında ama ceremesini oradaki Türkler çekecek.

BBC MUHABİRİ ÖZKAN: ERDOĞAN'IN BURADAKİ TÜRKLERİ ÖRGÜTLEMESİ RAHATSIZ EDİYORDU

Diplomatik krizin en derin yaşandığı ülke Hollanda oldu. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na ülkeye havayoluyla girişine izin verilmedi. Öte yandan karayolu ile Hollanda'ya giden Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın yolu kesildi, Türk Konsolosluğu'na girişine izin verilmedi. Sonrasında söylenen sözler, atılan adımlar krizi giderek daha da derinleştirdi. Hollanda-Türkiye arasındaki ilişkiyi değerlendiren BBC Türkiye muhabiri Yusuf Özkan "İki ülkenin de yaptığı konuşmalar diplomatik nezaketin dışında" eleştirisinde bulunarak anayasa değişikliği konusunda Hollanda'nın ciddi endişeleri olduğunu vurguladı. Özkan, Hollanda'daki muhalefet parti liderlerinin ‘demokrasiden arınıp dikta rejimine giden bir ülkenin, Hollanda gibi demokratik bir ülkede böyle bir kampanya yapmasını kabul etmediklerini' açıklamasına dikkat çekti. Özkan aynı zamanda, hükümet kanadının da anayasa değişikliği ile Türkiye'nin demokratik bir sistemden ayrılıp daha otoriter, tek adam rejimine doğru gideceğini, bunun da demokrasiye sığan bir anlayışın dışında olduğunu aktardı.

Öte yandan Özkan, krizin Hollanda'da yaşayan Türklerin üzerindeki etkilerine de dikkat çekti. Özkan, "Hollanda'da bir süredir, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın buradaki Türkleri örgütlediği tartışması vardı. Özellikle AK Parti hükümetinin çeşitli kurum ve kuruluşlar aracılığıyla Hollandalı Türkleri organize etmesi konusunda Hollanda'nın rahatsızlığı vardı. Hükümet kanadından zaman zaman buna ilişkin sert eleştiriler de geliyordu. Hollanda Başbakanı Mark Rutte ‘Türkiye her fırsatta bizim Hollanda'daki vatandaşlarımız diyor. Biz bundan çok rahatsızız çünkü onlar bizim vatandaşlarımız. Buradaki insanların özgürlüğüne artık daha fazla müdahale edilmesini istemiyoruz. Bıraksınlar o insanlar burada bir gelecek kursun. Kendi kararlarını kendisi versin' dediğini aktardı. Özkan, Hollanda vatandaşı Türklere karışılmasının krizin nedenlerinden biri olduğunun da altını çizdi.

Türk hükümetinin referandum yapma ısrarına değinen BBC muhabiri "Türkiye'nin referandum konusunda ısrarcı davranması bir anlamda Hollanda'yı rahatsız etti. Ancak asıl neden Hollanda'daki seçimler. Aşırı sağcı parti 10-12 puan fark attı. Hükümetin seçimlerde galip gelmesi ve aşırı sağcı partinin elindeki kozu almak için bir çıkışa ihtiyacı vardı. Hollanda-Türkiye arasındaki bu krizde, milliyetçilerin oylarını alması açısından Rutte için büyük bir sıçrama tahtası oldu" değerlendirmesini yaptı.

ESKİ AVUSTURYA MİLLETVEKİLİ EKİCİ: GURBETÇİLERİ NE ZAMAN MALZEME YAPMAYI BIRAKACAKLAR?

Referandum kampanyasına en sert tepkiyi veren ülke ise Avusturya oldu. Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ülkesinde referandum için etkinlikler yapmasını hoş karşılamayacaklarını açıkladı. Ülkedeki durumu eski Avusturya milletvekili Şirvan Ekici anlattı. "Avusturyalıların beklentisi burada kampanya yapılmaması" diyen Ekici "Demokratik bir ülkede insanlar ‘evet' de diyebilir ‘hayır'da. ‘Hayır' diyenlerin de, ‘evet' diyenlerin de bir köşeye itilmemesi gerekir. Kararları, insanların öz iradelerine bırakmak gerekiyor. Ama maalesef bu havayı göremiyorum" ifadelerini kullandı.

Yaşananların en çok gurbetçileri etkilediğinin altını çizen Ekici "Ben de bir gurbetçi çocuğuyum. Bizi ne zaman malzeme yapmayı bırakacaklar? Bir futbol topu gibi yıllardır ya o ülkenin ya da diğer ülkenin malzemesi gibiyiz. Biz gurbetçiler aslında sadece para kazanıp burada huzur içinde yaşamak istiyoruz. Evet, entegrasyonda sıkıntılar olabilir ama genele baktığımızda çalışan, emek veren, vergi ödeyen insanlarız. Ne Türkiye iç siyasetinin ne Avusturya'nın ne de Hollanda'nın malzemesi olmak istiyoruz. Burada yaşayan Türkler için ortada bir durum var. İnsanların duygusal olarak Türkiye ile bir bağı var. Öte yandan da Türkiyeli gurbetçiler burada ekmeğini kazanıyor, çocukları burada okula gidiyor. 'Nereye aidim ben?' sorusu daha çözülemedi. İnsanlar pinpon topu gibi oradan oraya sürükleniyorlar" değerlendirmesini yaptı.

GAZETECİ MORİN: KRİZ SONRASI TÜRKİYE ALEYHİNE ELEŞTİRİLER ÇOĞALDI

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na Hollanda'ya giriş izni verilmemesinin Fransa'daki yansımasını gazeteci Arzu Çakır Morin değerlendirdi. Morin "Söz konusu diplomatik krizin Fransa'da, bir ülke size gelme diyor ama siz zorla girmek istiyorsunuz şeklinde yansıması oldu. Yani kimse kimsenin evine zorla giremez görüşü hâkim. Yaşanan gelişmeler sonrasında Türkiye aleyhine eleştiriler de ciddi bir biçimde çoğaldı. Hollanda'nın yaptığını kimse onaylamıyor ama ‘Kimse bizi Nazi olmakla suçlayamaz. Hele de demokratik şampiyonluğu olmayan bir ülke‘ görüşü ön planda" açıklamasını yaptı.

Fransa'da yaşayan Türkler açısından durumu değerlendiren Morin " İlk kez Fransız seçimlerinde Türkler iç politika malzemesi değil diye tahtalara vuruyorduk. Fakat pazar gününden bu yana çok ciddi bir gündemle karşı karşıyayız" ifadelerini kullandı.

Söz konusu kriz sonrası yabancı ülkelerin Fransa'da miting yapma ihtimaline de değinen Morin "Bir daha bu tür seçim kampanyalarına izin verilmemesi çağrısı yapılıyor. Bundan sonra izin verilse de çok sıkıntılı olur. Huzurlu bir ortam olmaz. Bundan sonra güvenlik konusu da gündeme gelir" diyerek seçim kampanyalarının Fransa'da yasaklanabileceği sinyalini verdi.

GAZETECİ LÜLE: HÜKÜMETLER KAZANDI AMA HALK KAYBETTİ

Türkiye'nin AB ülkeleri ile referandum özelinde ilişkisini değerlendiren gazeteci Zeynel Lüle ‘diplomatik ilişkilerin donma noktasında' olduğunun işaret etti. Hollandalı ve Türk hükümet yetkililerinin Nazi ve lale benzetmelerini eleştiren Lüle "Diplomasinin başındaki kişilerin bu dili kullanması ikili ilişkileri içinden çıkılmaz hale getirdi" ifadelerini kullandı.

Lüle "Seçime oynayan iki ülkede iç siyaset amacına ulaştı. Hollanda hükümetinin bundan oy kazanmış olması ve Ak Parti'nin referandumda ‘evet' oylarını artırması da muhtemel. Ama her iki devlet de itibar kaybına uğradı. Hollanda anti-demokratik ülke görüntüsü çizerken, Türk Hükümeti her yerden kovulan, makbul olmayan konuk durumuna düştü. Her iki ülke açısından da ekonomik, siyasi ve diplomatik yaptırımlar olacaktır. Elbette, turizm ve ticaret gibi alanlarda da kriz olacaktır. Bunlar telafi edilebilir. Fakat yaşananlar en çok Hollandalı Türklerin durumunu riske attı. Hükümetler belki kazandı ama devlet ve halkları kaybetti" dedi.

Türkiye'nin mültecileri koz olarak kullanmasına da değinen Lüle "Hamasetle diplomasi yürümez. Türkiye'nin dış politikada yalnızlaşması söz konusu. Hamaset ve seçime yatırım mantığıyla yapılan dış siyaset çok doğru değil" değerlendirmesini yaparak Türkiye dış politikasını eleştirdi.