Sputnik’e konuşan Kefah Mahmud, Kürt bölgesindeki anlaşmazlığın IKBY Başkanı Mesud Barzani’nin siyasi partilere gönderdiği tekliften sonra çözüme yaklaştığını, şimdi topun muhalefette olduğunu ve bu siyasi partilerin siyasi çıkmazdan bir çıkış yolu teklif etmeleri gerektiğini belirtti. Başkanlık sözcüsünün Sputnik’in sorularına verdiği yanıtlar şöyle:
’SORUN, FEDERAL HÜKÜMETİN ÇÖZÜM İSTEMEMESİNDEN KAYNAKLANIYOR’
Bağdat ile Erbil arasındaki anlaşmazlığın şiddetlenmesinin nedeni Musul operasyonun bitmeye yakın olması olabilir mi?
Bağdat ve Erbil arasındaki çözüm bekleyen sorunlar uzun zamandır devam ediyor. İlişkiler, 2005’ten itibaren birçok aşamadan geçti. Gerginlik, (Irak) federal hükümetin yığın oluşturan birçok sorunu çözmek istememesinden kaynaklanıyor. Bu sorunlar, öncelikle tartışmalı bölgelere ilişkin anayasanın 140. maddesinin uygulanması; petrol ve doğalgaz anlaşmazlıkları; (Kürdistan) bölgenin petrol payının kesilmesi ve memurlara ödemelerin durdurulması.
‘İBADİ ÇOK SAYIDA SORUN MİRAS ALDI VE SAYISININ ARTMASINI DURDURDU’
Bu anlaşmazlık topağı başlarda küçüktü, ama Nuri el Maliki’nin kötü yönetimi yüzünden büyümeye başladı. Haydar el İbadi, çok sayıda çözülmeyen sorunu miras aldı ama son zamanlarda sayısının artmasını durdurabildi.
İbadi bunun için neler yaptı?
İbadi, Kürt Bölgesi’nde ‘petrol’ başlıklı başarılı bir anlaşma imzaladı. Elbette tarafların tutumunda halen ciddi farklılıklar sürüyor ama medya üzerinden yapılan kamuoyu mücadelesinde açık çatışma önlendi. Başkan Barzani ve Başbakan İbadi’nin durumu istikrara kavuşturma planının ne kadar başarılı olduğunu, Musul operasyonu sırasındaki işbirliği ve koordinasyon gösteriyor. Muhtemelen Irak devleti kurulduğundan bu yana ilk kez Irak ordusu Kürt peşmerge birlikleriyle işbirliği yapıyor. Bunun sonucunda onlar önemli zaferler elde etti.
Başkan Barzani, Bağdat’ta İbadi ile görüştü. Hangi konular ele alındı?
IKBY Başkanı’nın Bağdat ziyareti, Başbakan Haydar el İbadi ve birçok siyasi parti liderleriyle yaptığı görüşmeler sırasında, bağımsızlık ve bu soruna her iki tarafı tatmin edecek çözümün bulunması konusu ele alındı. Görüşüme göre, Musul’daki başarılar ortak işbirliğinin ilk meyvesi. Ayrıca teröristlerden tamamen kurtarıldıktan sonra karşılaşılabilecek sorunları önlemek için Ninova yönetimi için yüksek komitenin oluşturulması konusunda anlaşmaya varıldı.
Eğer taraflar arasında anlaşma varsa Ninova Ovası ile ilgili görüş ayrılığındaki artış hakkında ne diyebilirsiniz?
Elbette sorun çıkmadan olmuyor. Taraflar, Ninova Ovası ve Musul’u kurtarma operasyonunun nasıl geçeceği konusunda anlaştı. Musul’un kuzey, batı ve güneyini kurtarma operasyonlarını aralarında bölüştü. ABD’nın kabulüyle bu sağlandı, bunun sayesinde birçok başarı elde edildi.
Bölge söylemini esas almak lazım. Sincar veya Ninova Ovası’nı (Kürt Bölgesi’ne) bağlamanın mümkün olmadığı anlaşılıyor. Sanırım bölge sakinlerinin kararı ‘demokrasi’ kavramına uyuyor. Ne Sincar ne de Ninova Ovası ne de tartışma konusu olan başka bir bölge referandum yapılmadan Kürt Bölgesi’ne bağlanacak. Sanırım, bu yaklaşım Bağdat ile Erbil arasındaki birçok sorunu çözer.
Anlaşma olduğunu söylüyorsunuz ama çatışma çıkacağı yönünde her iki tarafın resmi duruşu olduğu izlenimi bırakan birçok açıklama yapıldı.
Size temin ederim ki, tartışmalar var ama bu tartışmalar silahlı çatışmaya dönüşmeyecek. Muhtemelen Musul’daki başarıdan korkan bazı taraflar çatışmayı kışkırtıyor, çünkü şehrin nasıl (IŞİD’e) teslim edildiğine dair ayrıntılar ortaya çıkıyor.
‘MALİKİ VE ÇEVRESİ ÇATIŞMAYI KIŞKIRTIYOR’
Bunu kimlerin yaptığı biliniyor mu, yoksa bu sadece sizin düşünceniz mi?
Elbette biliniyor. Başta Nuri el Maliki, çevresi, ona yakınlığıyla bilinen generalleri ve Irak Silahlı Kuvvetleri yöneticilerini kastediyorum. Onlar yüzünden Sincar, Musul ve Selahaddin teslim edilmiş, 4 milyon Iraklı mülteci durumuna düşmüştü. Bu grup, Musul’un tam özgürleşmesine ve suçlarının ortaya çıkmasına engel olmak için bir şeyler planlıyor olabilir.
Kürt Bölgesi ve Bağdat’taki federal hükümet arasında bütçe ile ilgili görüşmeler ne kadar başarılı geçiyor?
Başbakan Haydar el İbadi’nin, daimi rakibi Nuri el Maliki ve onun parlamentodaki yandaşları tarafından sürekli saldırıya maruz kaldığı herkesçe biliniyor. Bu kişiler bölgeyle olan sorunun çözümüne kasıtlı olarak engel oluyor. Onlar, bölgenin en güçlü siyasi gücü olan Kürdistan Demokratik Partisi’nin onayını almadan bütçe kanunu kabul ettiler.
Sanırım İbadi, bu grubun büyük bir baskısına maruz kalıyor. Ben, Maliki’nin başkanlık ettiği Dava Partisi’ni kastediyorum. Muhtemelen bu grup hükümet devirmeye çalışıyor. Bu kişiler savunma ve maliye bakanlarını görevi bırakmaya zorladı, ardından da içişleri bakanı görevinden ayrılmak zorunda kaldı.
İbadi ve aranızda bir anlaşma olduğunu söylediniz. İbadi seçimlerde başarısız olursa ne olur?
Halihazırda Kürt bölgesi, başarısız olan federasyon içi ilişkilerden çok bağımsızlığa geçmek için ciddi olarak Bağdat ve Erbil arasındaki ilişki biçimini gözden geçirme niyetinde. Bu, konfederasyon olabilir. Bu, Bağdat tarafından Kürt Bölgesi’ne olan baskıyı azaltır ve taraflar arasında diyaloga engel olan sorunları hafifletir.
Bağdat’tan Erbil’e dönelim. Başkan, partiler ve parlamento arasındaki çatışmada neler yaşanıyor? Çözüm belirtileri var mı?
Evet, böyle belirtiler var. Başkan Mesud Barzani yaklaşık 1 ay önce siyasi blok ve partilere bir teklifte bulundu. Bu teklife göre bu partilerin kendi adayını çıkarması için Barzani görevini bırakıyor. Barzani, bu adaya destek olmaya hazır olduğunu açıkladı. Bu girişim, parlamento başkanının değiştirilmesini, yeni parlamento başkanının atanmasını, hükümetin feshini ve yeni hükümetin kurulmasını da öngörüyor. Bu girişim, Başkan’ın Kürt Bölgesi’ndeki tüm siyasi güçlere mesajı oldu. Demokratik Kürdistan Partisi, yılbaşı öncesinde diğer siyasi güçlerle aktif görüşmeler yapmaya başladı. Bugünlerde diğer partilerle yeni görüşme ve diyalog turu başlayacak.
Bölgenin en büyük muhalefet Değişim Hareketi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği ile görüşmelere büyük önem verildi. Bu partilerin temsilcileriyle birkaç kez görüşme yapıldı. Sonuçta ön mutabakat ve anlaşmaya varıldı. Bu mutabakat ve anlaşmalar daha sonra parlamento, hükümet ve öncelikle de başkanın siyasi faaliyetini etkileştirmekte yardımcı olacak.
Barzani’nin görevini bırakma kararı son karar mı?
Bu girişimin çift anlamı yok. Şimdi top temel siyasi partilere geçti. Ben Kürdistan İslami Partisi, Ulusal Birlik Cephesi, Değişim Partisi’ni kastediyorum. Şimdi onlar harekete geçmeli. Başkan bu girişimiyle maksimum biçimde onların işini kolaylaştırdı.
