'İsrail'le normalleşme, Kürt meselesinden bağımsız düşünülemez'

Türkiye ile İsrail arasında 28 Haziran’da imzalanan ve iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesini öngören anlaşma tasarısı TBMM’ye sevk edildi. TBMM Dışişleri Komisyonu’nda basına kapalı bir toplantıda görüşülerek kabul edilen anlaşma tasarısının önümüzdeki günlerde Meclis Genel Kurulu'nda görüşülmesi ve kabul edilmesi bekleniyor.

Anlaşmaya göre İsrail, 31 Mayıs 2010’da yaşanan Mavi Marmara saldırısı sırasında yakınlarını kaybeden ailelere tazminat olarak verilmek üzere Türkiye’ye 20 milyon dolar ödeme yapacak. Yine anlaşmada yer alan maddeler uyarınca Mavi Marmara’ya yapılan baskına katılan İsrail askerler, hukuki ve cezai sorumluluktan muaf tutulacak, Mavi Marmara davası da düşürülecek.

'TÜRKİYE’NİN YALNIZLAŞMASINA BİR ÇÖZÜM ARAYIŞI'

İsrail’le Türkiye arasındaki normalleşme sürecini değerlendiren Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. Özlem Tür, İsrail’ne normalleşmenin arkasında temel olarak Türkiye’nin bölgedeki yalnızlaşmasına bir çözüm arayışı yattığını ifade ederek "Neden Türkiye buna yanaştı, özürden bu kadar zaman sonra böyle bir anlaşmaya yönlendi diye sorduğumuzda bunu ben bölgesel nedenlere bağlıyorum. Türkiye’nin yalnızlaşmasına bir çözüm arayışı olarak görüyorum bunu. O anlamda Türkiye için çok önemli olduğunu düşünüyorum. Türkiye, İsrail’in de Türkiye’ye ihtiyacı olduğu gibi bir kanıda özellikle enerji piyasaları dolayısıyla. İsrail’deki hava bu yönde değildi uzun zaman, ‘Bizim başka alternatiflerimiz var, Türkiye’ye muhtaç değiliz’ gibi bir hava esiyordu orada. Ama Türkiye’den de böyle bir istek gelince İsrail de yalnızlaşmasını bir şekilde Türkiye’yle yakınlaşarak çözmeye çalışıyor" diye konuştu.

'NORMALLEŞME BÖLGESEL GÜVENLİKTEN BAĞIMSIZ DEĞERLENDİRİLEMEZ'

İsrail-Türkiye normalleşmesinin iki ülke için de 'kazan-kazan' ilişkisi olarak görülebileceğini vurgulayan Tür, “Türkiye çok kazandı, Türkiye bir verecek, üç alacak gibi tartışmalar var burada ama iki tarafın da kendine göre kazançları olduğunu söylüyorlar. Bunu bize zaman gösterecek. Ama şimdilik iki tarafın da buradan çıkarları var. Tabii Suriye meselesinde ne olacağı, bölgesel konjonktürün nasıl evrileceği ve Suriye meselesindeki gelişmelerle birlikte aslında biz tarafların yeniden ne kazanıp ne kaybettiğini yeniden tartışmak zorundayız sanırım. Bunu, bölgesel güvenlikten bağımsız değerlendirmenin ben zor olduğunu düşünüyorum. Türkiye’de ‘Anlaştık, biz kazandık’ gibi bir hava çok fazla var. Bunun çok abartıldığını düşünüyorum. Biraz daha beklememiz gerektiğini düşünüyorum” dedi.

'İSRAİL, KENDİNİ ÖNEMLİ BİR BÖLGESEL MUHALEFETTEN ARINDIRDIĞINI DÜŞÜNÜYOR'

İsrail’in de kendisinin kazançlı olduğunu düşündüğünü ifade eden Tür şöyle devam etti:

"Bu davalardan vazgeçilmesi, özür meselesinde Türkiye nerededir, Filistin meselesinde ne olacaktır tartışmalarında kendini önemli bölgesel bir muhalefetten arındırdığını düşünüyor. Onun için iki taraf da kendilerini kazanmış görüyorlar ama biraz daha beklememiz lazım. Bunda da bölgesel dinamikler ve Suriye meselesi etkili olacak diye düşünüyorum. Bölgesel gelişmelerden bağımsız bir ‘Biz kazandık, siz kazandınız’ diye bir şeyi tartışmanın erken olduğunu düşünüyorum."

'BAŞBAKANIN DEĞİŞMESİ İSRAİL’LE YAKINLAŞMAYI KOLAYLAŞTIRDI'

Türkiye’nin, Ahmet Davutoğlu’nun başbakanlıktan ayrılmasının ardından bölgede ve dünya siyasetinde kendisini yeniden konumlandığını kaydeden Tür, “Başbakan’ın değişmesiyle birlikte de yeni bir yapılanmaya gidilmesinin İsrail’le yakınlaşmayı kolaylaştırdığını düşünüyorum ben. ‘Artık yeni bir evre, Başbakan da farklı, yeni bir sayfa açtık’ gibi bir ortam var. Bunun da biraz kolay bir yönü de var, günah keçisini Ahmet Davutoğlu yapıp ‘Yeni bir sayfa açtık, her şey daha farklı’ gibi bir yöne de gidiliyor sanırım” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin genel olarak Avrupa ve ABD ile ilişkilerinde kendisini yeniden konumlandırdığını, Rusya ile yakınlaştığını ve İsrail’le de yakınlaşmakta sorun görmediğini belirten  Tür, “Bu, yalnızlaşmasından ve bölgedeki çıkmazlarından dolayı diye düşünüyorum” diye konuştu.

'KÜRT MESELESİ İSRAİL’LE NORMALLEŞMEDE ÖNEMLİ FAKTÖR'

Kürt meselesinin de İsrail’le normalleşmede çok önemli bir faktör olduğunu söyleyen Tür, “Türkiye, Kürt meselesinde İsrail’den yardım isteyecektir. İstihbarat paylaşımında önemli kazançlar elde edecektir. Enerjinin meselesinden çok daha bölgesel olayların etkili olduğunu düşünüyorum ben" dedi.

Tür, İsrail’le normalleşmede Kürt meselesinin nasıl bir rol oynadığını ise şöyle anlattı:

"İsrail’le istihbarat paylaşımı Kürtlerle Türkiye’nin ilişkisi açısından çok önemli. Bu eskiden beri konuşulan İsrail-Kuzey Irak, Kürtlerle ilişkiler gibi komplo teorilerine girmeyeceğim. Ama temelde İsrail’in Kürt meselesinde Türkiye’nin yanında durması son derece stratejik ve önemli. Türkiye, ABD’den görmediği desteği İsrail’den görmeyi ümit ediyor. Ya da en azından Kürt siyasetinin, Türkiye’nin istemediği bir şekilde evrilmesini İsrail’in yardımıyla ekarte etmek isteyebilir. Bence burada Türkiye önemli bir destek arıyor. Suriye meselesi de tabii ki bununla birebir ilişkili. Bu şekilde bir işbirliğiyle birlikte İsrail’le olan ilişkileri düşünmemiz gerekiyor. İstihbarat paylaşımı ve Türkiye’nin kafasında ‘iyi Kürtler’ ve ‘kötü Kürtler’ var; Kuzey Irak’takiler ve Suriye’dekiler diye, orada da İsrail’i kendi yanında görmek isteyecek, işbirliği arayacak, en azından Türkiye’nin düşüncelerine karşı hareket etmeyecek bir İsrail arayacak ve bunu bulmayı umuyor diye düşünüyorum."

'TÜRKİYE, GAZZE MESELESİNİ İKİCİ PLANA ATMIŞ DURUMDA'

Tür, İsrail’le normalleşme anlaşmasıyla Gazze’deki ablukanın meşrulaştığı yorumlarıyla ilgili ise “Türkiye’nin bu konuda elinde bir koz olduğunu düşünmüyorum. Bu da bence çok açık. Türkiye’nin söylemleri uluslararası kamuoyunda, özellikle Arap dünyasında çok yankı buluyordu. Ama Türkiye bence Arap dünyasından aldığı tepkilerin ötesinde ortak jeostratejik okumalara önem veriyor şu an, onun için Gazze meselesini ikinci plana atmış durumda” dedi.

'TÜRKİYE İÇİN SURİYE VE KÜRT MESELESİ, GAZZE MESELESİNDEN ÖNEMLİ'

Türkiye’nin daha önce Gazze’deki ablukanın kaldırılması ısrarının, Arap kamuoyuna da bir mesaj içerdiğini, fakat artık Türkiye açısından daha öncelikli konuların devreye girdiğini dile getiren Tür, “Gazze’de ablukanın kaldırılması meselesi, Türkiye’nin iç siyasete verdiği de bir mesajdı ama aynı zamanda Arap kamuoyuna verdiği de mesajdı. Bence Türkiye için şu an bunun ötesinde öncelikli meseleler var, bunun başında da Suriye ve Kürt meselesi geliyor. Türkiye, oradaki işbirlikleri, şu an Gazze meselesindeki önceliklerin önüne koymuş durumda. Gazze meselesi uluslararası toplumda tabii ki tepki almaya devam ediyor, Türk kamuoyu için de hala önemli. Ama Türkiye’nin bu anlaşmayla aldıkları, Gazze meselesini ön plana çıkartarak alacaklarından daha önemli bence şu an yalnızlaşan bir Türkiye için bölgede” diye konuştu.