'Güney Avrupa'da kurumsal yapıya meydan okuma artıyor'

Avrupa Birliği, İngiltere'nin birlikten çıkış olasılığını taşıyan Brexit referandumunu nefesini tutmuş bekliyor. Risk savuşturulsa bile birliğin geleceği tartışma konusu. Avrupa kuşkucusu göçmen karşıtı siyasi partiler giderek 2. Dünya Savaşı sonrası merkez sağ ve solun belirlediği siyasi iklimde yükselir oldu. Bunun son tezahürü İtalya’daki yerel seçimlerde 2008 krizinin tetiklediği kurumsal yapı karşıtı Beş Yıldız Hareketi’nin başkent Roma ve Torino belediye başkanlıklarını kazanması oldu. Euro’dan çıkma yanlısı parti, solcu Başbakan Matteo Renzi’nin siyasi geleceğine şüphe düşürürken, bu Pazar İspanya’da Unidos Podemos isimli yeni sol ittifakın yükselişinin beklendiği seçimler var.

Uzun süredir yakından takip eden gazeteci Onur Erem, Avrupa'da, özellikle Güney Avrupa hattındaki süreci RS FM'de Ceyda Karan'ın hazırlayıp sunduğu 'Eksen' programında değerlendirdi.

'GÜNEY AVRUPA’DA MARXIST VE POST-MARXIST HAT'

Avrupa'da 2008 mali krizinden bu yana on yıllardır kıtada iktidarda olan merkez sol ve sağ partilerin gerilemekte olduğuna işaret eden Erem, "Orta ve Kuzey Avrupa’da bu daha çok göçmen karşıtı ve ırkçı partilerin yükselişine yol açarken, Güney Avrupa’da Marxist veya post-Marxist diyebileceğimiz partiler bu boşluğu dolduruyor" dedi. En son Avusturya örneğini anımsatan Erem, "Her zaman cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turuna kalan merkez sol ve merkez sağ partiler son seçimde toplam yüzde 20 oranında oy alabildiler. Yeşillerden bir cumhurbaşkanı oldu" vurgusu yaptı. 

'BEŞ YILDIZ FARKI'

Sürecin krizin en çok vurduğu Yunanistan’da solcu SRIZA iktidarıyla başladığını anlatan Onur Erem, İtalya’daki son gelişmedeki nitelik farkına ise şu sözlerle işaret etti:

"Beş Yıldız’ı her zaman İspanya, Portekiz, Yunanistan eksenindeki yeni sol hareketlerin dışında tutmak lazım. Çünkü sol ile o kadar da alakası olmayan oluşumlar. Avrupa Parlamentosu'nda göçmen karşıtı ırkçı partilerle aynı grup içindeler. Örneğin Almanya için Alternatif, İsveç Demokratları, Brexit referandumunda ayrılıkçıların başını çeken Britanya Bağımsızlık Partsi gibi partilerle özgürlüklerin ve doğrudan demokrasinin Avrupası meclis grubundalar."

'GÜNEY AVRUPA'DA PORTEKİZ FARKI'

Erem, Portekiz ve İspanya’nın ise farkına dikkat çekti: "Portekiz’de geçen yılın sonundaki genel seçimin ardından geniş bir sol koalisyon iktidara geldi. İçinde Sosyalist Parti’nin azınlık hükümeti ama dışında da sol blok, Komünist Parti ve Yeşiller’in desteğiyle bir hükümet kuruldu. Bu Güney Avrupa için önemli bir dönüm noktasıydı çünkü bugüne kadar böyle bir ittifakı başaran hiçbir ülke olmadı. Yunanistan’da bile SYRIZA, örneğin Komünist Parti ile bir koalisyon kuramadı, sağcı milliyetçi bir partiyle koalisyon kurmak zorunda kaldı.”

'İSPANYA’DA KATALAN VE BASK DİNAMİĞE SOLU TIKIYOR'

Ancak Erem’e göre Portekiz ile neredeyse peşpeşe seçimlere giden İspanya’da bu örneğin tekrarlanmamasının asıl sebebi Katalan ve Bask bölgelerindeki bağımsızlık arzularının tetiklediği dinamikler: "(İspanya’da) Sosyal Demokratlar Katalanlar ve Baskların bağımsızlık referandumu yapma hakkını savunan diğer sol partilerle koalisyon kurmayı reddediyor. O da Birleşik Sol ve Podemos’tu o dönemler. Şimdi de birlikte giriyorlar seçime, Unidos Podemos (Birlikte Başarabiliriz) adı altında."

Erem, anketlerde Unidos Podemos ittifakının ilk defa Sosyal Demokratlar’ın önüne geçmesine de dikkat çekerken, yine de ‘yüzde 45’i sağcılar, yüzde 10’u azınlıklar ve yüzde 45’i de sol partilerin oluşturduğu’ meclis aritmetiğinin değişecek gibi görünmemesi yüzünden kilitlenmişliğin devam edeceğini vurguluyor. Ve İspanya’daki Marxist Araştırmalar Vakfı’nın eski başkanı Prof. Javier Navarcues’in Sosyal Demokratların Katalan ve Bask bağımsızlığı konusundaki keskin çizgileri yüzünden merkez sağ ile büyük koalisyona gitme olasılığına atıf yapıyor. Bunun da partinin sağ ve sol kanadının dağılmasına kadar sonuçları olabileceğine dikkat çekiyor.

'BREXIT AVRUPA’NIN KENDİNİ SORGULAMASINI SAĞLAYACAK'

Brexit dalgasının AB projesi için 'sonun başlangıcı’ olabileceğini belirten Erem, en hafifinden Avrupa kuşkucusu partilerin kıta çapıda güçlenmesini getirebileceğini vurguladı. Erem, “Yeni referandumlar görme ihtimali çok yüksek. AB kendini tekrar sorgulamaya başlayacaktır. Kurumsal partiler, yıllardır Avrupa’yı yöneten bu partilerin bu durumu da 2008 krizi sonrası halka bir çıkış sunamamaları, ne ekonomiyi canlandırmaları ne de toplumdaki yeni sorunlarla, sığınmacı politikalarında başarı elde etmeleri. Halk da yeni aktörlere yönelmek istiyor. Bunun benzeri etkiler de kıta çapında önümüzdeki seçimlerde görülebilir” dedi.

Erem’e göre SYRIZA ise başlangıçtaki sol program ve çıkışını ekonomik krizin boyutları ve AB Troykası’nın dayatmaları karşısında şimdilik hayata geçiremezken, 'bir gün elleri güçlendiğinde yine başlangıçtaki politikalarına' dönecekler.