Suriye yönetimiyle sık sık görüşen Vatan Partisi heyetinin başındaki isim olan eski Genelkurmay İstihbarat Dairesi Başkanı İsmail Hakkı Pekin, Türkiye ve Suriye hükümetleriyle temasları, tarafların talepleri ve görüşmelerde ilerleme sağlanıp sağlanamadığına ilişkin Sputnik’in sorularını yanıtladı.
Pekin, iki ülke arasında temas olup olmadığı konusunda kesin bir yorumda bulunamayacağını söylerken, yaptıkları görüşmelerde, taraflarda yumuşama eğilimini not ettiklerini aktardı. “Siyasi ilişkiler alttan alta başlayacak” diyen Pekin, uzlaşabilmek için adım attıklarını söylediği Suriye ve Türkiye’nin karşılıklı taleplerine ilişkin de bilgi verdi.
“Nasıl Tayyip Erdoğan, Esad’ı hedef aldıysa, onlar da Tayyip Erdoğan’ı hedef almışlar” ifadelerini kullanan İsmail Hakkı Pekin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan kendilerine iletilen bir mesaj olmadığını ancak görüşmeleri aktardıkları yetkililerin’ başka yerlere’ bilgileri ilettiklerini tahmin ettiğini söyledi.
Türkiyeli işadamları için Şam’da girişimlerde bulunduklarına ilişkin bilgiler aktaran Pekin, kısa bir süre içinde işadamlarından oluşan büyük bir grubu Suriye’ye götüreceklerini açıkladı ve “26 milyon ton çimentoya ihtiyaçları var. Tek istekleri ülkelerinin yeniden onarılması” dedi.
‘DIŞİŞLERİ BİR YERLERE AKTARIYORDUR’
Bir süredir Türkiye’nin PYD’yi engellemek için Suriye yönetimiyle uzlaşma peşinde olduğu iddiası gündemde. Hatta Cezayir’de, Cezayir hükümeti aracılığıyla bir görüşme yapıldığı iddiası da El Vatan gazetesi tarafından dile getirilmişti. Böyle bir uzlaşma çabası var mı?
“Bizim kanalımızla uzun süredir Türkiye – Suriye ilişkilerinin iyileştirilmesi konusunda önemli bir çalışma var. Suriyeli yetkililer ile Türk yetkilileri uzlaştırmak ve görüştürmek istiyorduk ve bir zemin sağlayalım diye konuştuk. Var mıdır, yok mudur kesin bir şey söyleyemem ama olması gerekiyor. Ben her gidişimde Dışişleri Bakanlığı’na aktarıyorum. Onlar da bir yere aktarıyorlardır büyük ihtimalle.
Suriye hükümetiyle temaslarınız, ardından Ankara’da Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bu temaslara ilişkin bilgi alış verişi oluyor. İki tarafta da bir yumuşama eğilimi görüyor musunuz?
Son gidişimde Suriye’de yumuşama gördüm. Aynı şeyi, Dışişleri Bakanlığı’na aktarırken yetkililerde gördüm. Dışişleri Bakanlığı daha olumlu bakıyordu konuya. Daha önce reddediyorlardı hemen her şeyi.
Bu durumda Türkiye ve Suriye uzlaşabilmek için adım atmaya başladı diyebilir miyiz?
Evet, diyebiliriz.
‘ÖNCE SİYASİ İLİŞKİLER BAŞLAYACAK SONRA TİCARİ İLİŞKİ SAĞLANACAK’
Görüşmelerin ana çerçevesi ve ağırlık merkezini hangi başlıklar oluşturuyor?
Birinci başlık güvenlik yani Suriye’nin bütünlüğünün sağlanması başlığı. Bunun için Türkiye’nin sınırı kapatması konusu. Ülke bütünlüğünün sağlanması, çatışmaların durdurulması ve Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde PYD’nin yapılanmasının önlenmesi (talebi).
Türkiye ile Suriye arasında ticari ilişkilerin sağlanması. Tabii bunun öncesinde siyasi ilişkiler var. Yavaş yavaş başlayacak, alttan alta başlayacak.
‘ÇOK BÜYÜK BİR İMKAN YARATACAK’
Türkiye’nin, Suriye’den beklentisi, PYD başlığı dışında nedir?
Türkiye, Suriye’den şunu bekliyor; PYD’yi desteklememesi ve PYD’nin o bölgeye hâkim olmasının önlenmesini bekliyor. Ama bunun için Türkiye’nin Suriye’ye yardım etmesi lazım.
Ne tür bir yardımdan bahsediyoruz?
Sınırı kapatsın, muhaliflere yardım etmesin Türkiye. Bence bu bile çok büyük bir imkân yaratacak.
‘SURİYE ORTAK GÜVENLİK KONSEPTİ BELİRLEYELİM DEDİ’
Türkiye, Suriye’nin PYD ile bağlantısını kesmesini beklerken IŞİD’e yönelik operasyonların nasıl yürütüleceğine ilişkin bir teklifi var mı?
(Suriye) Türkiye ile Suriye, ortak bir güvenlik konsepti belirlemeli ve uygulamalıdır, bunu diyor.
Türkiye’den bir teklif gelmedi. Türkiye’nin bunu söylemesi için önce bir diyaloğun başlatılması lazım.
‘ERDOĞAN ESAD’I HEDEF ALINCA, ONLAR DA ERDOĞAN’I HEDEF ALMIŞLAR’
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşmenizde kritik, değişime yol açabilecek bir tavır ya da açıklama not ettiniz mi?
(Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı) Faysal Mikdat’la da konuştuk. Türkiye’den politika değişikliği bekliyorlar. Türk halkıyla ilgili sorunları yok. Nasıl Tayyip Erdoğan Esad’ı hedef aldıysa, onlar da Tayyip Erdoğan’ı hedef almışlar. Bütün sorunun oradan kaynaklandığını değerlendiriyorlar. Ancak görüşmeye açık bir tavırları var.
Sizden arabuluculuk talebinde bulundular mı?
Hayır.
‘İŞİN İÇİNE TİCARETİ DE KATMAK İSTİYORUZ’
Siz böyle bir rol üstlenmeye hazır mısınız?
Biz arabuluculuktan çok, iki tarafı alıp fikirlerini karşılıklı götürmeye ve ortak bir zemin oluşturmaya çalışıyoruz. Bu işin içerisine siyaseti kattığımız gibi, ticari faaliyetleri de katmayı istiyoruz. Ticaret adamlarını, iş adamlarını da götürüyoruz. Gerçi onların Bakanlar Kurulu’nun bir kararı var. Türkiye’den herhangi bir mal olmayacak gibi bir karar almışlar ama biz konuştuğumuzda bu kararın dostlara işlemeyeceğini gördük. Çünkü gerçekten birçok konuda büyük bir malzemeye ihtiyaçları var. Mesela, 26 milyon ton çimentoya ihtiyaçları var yıllık, diyelim. Böylesi bir bakış açısı içerisindeler. Onlar için önemli olan bu savaşın bitmesi ve ülkelerinin bir bütün olarak yeni baştan onarılması.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu görüşmelere ilişkin herhangi bir yorumu oldu mu size aktarılan?
Bu konuyla ilgili hiçbir yorumu olmadı. Ama biz bu çalışmaya devam edeceğiz. Şimdi büyük bir işadamı grubu hazırlıyoruz. Belki bayramdan sonra göndereceğiz Suriye’ye. Onun dışında bir başka grup daha hazırlıyoruz sanatçılar ve milletvekillerinden oluşan.
Tayyip Beyin bize ilettiği ya da onun kanalıyla dolaylı olarak gelen herhangi bir şey yok.
