"Nereden çıkardınız hamburgerin 170 dolar olduğunu" diye soran Biberoğlu, "Venezuela'da hamburger fiyatı 170 dolar falan değil 1.7 dolar. Ki ülkede etin kilosu 5 dolar" ifadesini kullandı. Venezüella'yı bilen Vedat Veleli adlı okur da haberin yanlış olduğunu belirterek ‘amaç okur avlamak' dedi.
Faruk Bildirici'nin, ‘Venezüella'daki hamburger' başlığıyla yayınlanan yazısı şöyle:
‘Venezüella'da hamburger 170 dolar' başlığını okuyanların inanmakta güçlük çektiğine eminim.
Öyle ya, bir hamburger 170 dolara (yaklaşık 504 TL) satılıyorsa o ülkede insanlar nasıl yaşıyor? Haber bu soruya yanıt veremese de o çarpıcı başlık, gören herkese haberi sonuna kadar okutmuştur.
Venezüella'da yaşayan işadamı Şevket Biberoğlu, bu haberden rahatsız olmuş. "Nereden çıkardınız hamburgerin 170 dolar olduğunu?" diye sorarak, "Venezuela'da hamburger fiyatı 170 dolar falan değil 1.7 dolar. Ki ülkede etin kilosu 5 dolar" dedi. Venezuela'yı bilen Vedat Veleli adlı okur da haberin yanlış olduğunu belirterek, itirazlarını sıraladı:
"Cebinizde dolar ile turist olarak oraya giderseniz gecesi 100-200 dolara kalırsınız. Hamburgeri de yarım dolara yersiniz. Ama devlet kuru ile piyasadaki kur farklı. Mesela 3500 bolivara öğle yemeği yediniz… Bu, piyasadaki kurdan 3.5 dolar ama devlet kuruna göre 350 dolar. Ödediğiniz fiyatı devlet kurundan çevirirseniz bu haberi yapmanıza neden olacak dolar rakamları çıkıyor. Gerçeğin manşetinizle ilgisi yok."
İnternet böyle bir mecra. Türkiye'de yazdığınız habere Venezüella'dan itiraz gelebiliyor. Bu hem hatalardan arınmayı kolaylaştırıyor hem de internet editörlerini daha dikkatli olmaya zorluyor.
Okurların bu eleştirilerinin ardından haberin orijinalini buldum. Haber AFP (Fransız Haber Ajansı) kaynaklıydı. Caracas'tan yazılan haberde şu bilgiler veriliyordu:
"Eğer Venezüella'yı ziyaret eden biri herhangi bir şeyi yabancı bir kredi kartıyla ödeyecek kadar şanssızsa, gözleri yaşartan bu fiyatlar onlara Tokyo veya Zürih'ten bile daha pahalı bir şehirde olduklarını düşündürebilir.
Resmi kurun belirlediği 10 bolivar 1 dolar değişimine göre, 1.700 bolivara satılan bir hamburger 170 dolar, geceliği 69.000 bolivar olan bir hotel 6.900 dolar ediyor.
Tabii ki tüccarlar, fiyatlarını resmi kura göre belirlemiyor. Karaborsadaki 1.000 bolivara bir dolar kurunu kullanılıyorlar.
Ama bolivar ile para kazanan ve çoğunlukla ithal ürünlere dayanan bir ekonomide yaşayan hiper enflasyon mağduru Venezuelalılar için bu koşullar inanılmaz derecede pahalı."
Görüldüğü gibi, AFP'nin haberi ile "Venezüella'da hamburger 170 dolar" başlığı tam olarak örtüşmüyor. AFP, ülkedeki sıkıntılı ekonomik durumu ve hiper enflasyonu hamburger örneği üzerinden okura aktarmaya çalışmış. Hamburgerin fiyatı da evet çok pahalı ama orada yaşayan insanlar için 170 dolar da değil.
BAŞLIK ONLARCA SİTEDE DURUYOR
Oysa Türkiye'de, AFP'nin haberini alıntılayan haber siteleri ve televizyonlar bu nüanslara dikkat etmediler. Dolar kuru farklılıkları bile çoğu haberde yoktu. Hürriyet internet okur itirazlarının ardından haberi yayından kaldırdı ama o başlık hâlâ onlarca sitede aynen duruyor. Bir örnek vereyim. Bir gazetenin internet sitesindeki başlık, "Ülkede yiyecek kıtlığı! Hamburger 170 dolar" şeklinde.
Haberin girişi de şöyle; "Ekonomik krizin giderek derinleştiği Venezuela'da halk zorda. Ülkede bir hamburger 170 dolara satılıyor. Hal böyle olunca yoksul aileler günde sadece bir öğün yiyebiliyor."
AFP'nin haberi ile ne kadar farklı değil mi? Kur farkından falan hiç bahsedilmiyor. Haberin orijinali ile ilgisi kalmamış. Korkarım bu yanlış sunum, çeviri hatasından çok, okur avlamak için çarpıcı haber sunma telaşının habercilik ilkelerini unutturmasından kaynaklanıyor.
