'Türk firmalar aracılığıyla cihatçılara patlayıcı malzeme gönderiliyor'

İspanya, Avustralya ve Hindistan menşeili firmaların ortağı veya sahibi olduğu Türkiye'deki şirketlerin, patlayıcı malzeme ithal ettiği ve bunların bilinmeyen bir şekilde IŞİD'in eline geçtiği veya El Nusra bağlantılı gruplara gitmek üzereyken yakalandığı iddia edildi.

Birgün gazetesinde yer alan haberin tamamı şu şekildi:

İNFİLAK FİTİLİ EYP'NİN NERESİNDE?

El yapımı patlayıcı (EYP) temel olarak etkinleştirme mekanizması (anahtar), tetikleyici (fünye), patlayıcı materyal, taşıyıcı gövde ve güç kaynağından oluşuyor ancak çatışmalı bölgelerin koşulları EYP'lerin farklılaşmasına yol açıyor.

IŞİD ve El Nusra bağlantılı örgütlerin intihar eylemleri, araç saldırıları ve döşenmiş halde kullandığı EYP'lerin malzemelerinin örgütlere geçişindeyse kilit ülkelerden biri Türkiye. Conflict Armament Research (CAR) tarafından geçtiğimiz ay yayımlanan raporda, EYP malzemelerinin tedarik zincirlerinin birçoğunun Türkiye üzerinden geçtiği ortaya konmuştu. Ancak bulgular diğer delillerle birlikte incelenince tablonun vahameti artıyor; uluslararası şirketlerin Suriye ve Irak'a gönderdiği infilak fitillerinde Türkiye merkezli şirketler taşeron rol oynuyor.

MAXAM ANADOLU'NUN YAKALANAN FİTİLLERİ

İspanya menşeili Maxam International ile Selefi cihatçı örgütlerin isimleri ilk defa Haziran 2015'te yan yana geldi. Maxam'ın Türkiye'deki ortağı Maxam Anadolu'nun 210 bin dolar karşılığında, Ürdün'ün başkenti Amman'a gönderilmek üzere Hatay Cilvegözü Sınır Kapısı'na getirdiği infilak fitilleri, gümrük müdürlüğünün yetkilileri uyarmasıyla ortaya çıktı. 24 tonluk kargo, ithalatçı şirket Ürdün menşeili ASR Trading Company tarafından teslim alınmak üzere 10 Haziran'da Cilvegözü gümrüğüne bırakıldı ancak alınan ihracat iznine karşın, Antakya Gümrük Müdürlüğü Ürdünlü şirket ASR Trading Company'ye infilak fitillerini teslim etmedi. Böylece Suriye üzerinden Ürdün'e gönderilmesi planlanan infilak fitilleri Türkiye'den çıkamadı.

ÜRDÜN'E KARAYOLUYLA NASIL GİDECEKTİ?

İnfilak fitillerinin gümrükte kim tarafından teslim alınacağıysa ciddi bir soru işareti olarak kaldı. Fitillerin çıkış yapacağı Cilvegözü Sınır Kapısı'nın Suriye'deki karşılığı olan Bab el Hava Sınır Kapısı yaklaşık 4 yıldır Şam karşıtı ve Selefi cihatçı örgütlerce kontrol ediliyor. 2012'de Özgür Suriye Ordusu tarafından ele geçirilen Bab el Hava, ilerleyen dönemlerde Selefi cihatçı örgütlerin kontrolünde kaldı. Kargonun Suriye'ye geçeceği 10-12 Haziran 2015'te de Bab el Hava, Ahrar' uş Şam'ın kontrolündeydi ve bölgedeki faal örgütler Cephetül İslamiyye, Nureddin Zengi Tugayları, Ceyş'ul Muhacirin vel Ensar ile Cephetül Asala ve Tenmiye'ydi. Kargo sınırdan sorunsuz girse bile pek çok örgütün ve Şam'ın kontrolündeki 530 kilometrelik yolu aşıp Amman'a ulaşabilecekti. Bölgenin çatışmalı durumuna rağmen infilak fitillerinin karayoluyla gönderilmesi, kargonun Amman'a varmasının hiçbir zaman tasarlanmadığını, alıcının Bab el Hava Sınır Kapısını kontrol eden Ahrar'uş Şam veya bir başka Selefi cihatçı örgüt olduğunu düşündürüyor.

‘ASR' DİYE BİR ŞİRKET VAR MI?

Ürdün'deki ticaret sicil kaydı servisleri incelendiğinde, ASR Trading Company ismiyle (veya doğrudan Arapça çevirisiyle) faaliyet gösteren bir şirkete rastlanmıyor. Maxam Anadolu'nun fatura kayıtlarındaki adresi de Amman'da bulmak mümkün değil. Ancak ASR Shipping and Trade Company adı altında çalışan bir başka şirket, infilak fitillerinin kullanıcısı değilse de, kuryesi olabilme kriterlerine sahipmiş gibi gözüküyor. 2007'de kurulan şirket kendi tanıtım metinlerine göre, 170'ten fazla ülkede taşımacılık yapıyor. Navlun sevkiyat, yani kargoların bir yerden bir yere taşınması hizmeti veren şirket, "Tehlikeli ve/veya büyük hacimli" malların sevkiyatında uzman olduğunun altını çiziyor. Şirketin irtibat telefonlarına yanıt veren kişiler, Maxam Anadolu'yla aralarındaki ilişkiye dair bilgi aktarmıyor.

MAXAM ANADOLU ŞİRKETİNİN YAPISI

Malatya merkezli Anadolu Nitro şirketiyle Maxam'ın işbirliği, 2009'da kurulan Maxam Anadolu'yla resmileşti. Maxam Anadolu, Maxam tarafından üretilen bazı ürünlerin Türkiye'deki satışını yapıyor, ürün portföyünün bir kısmıysa Malatya'da kurulan patlayıcı fabrikasında üretiliyor. Maxam Anadolu ve Anadolu Nitro şirketlerinin üretimleri patlayıcı maddelerle sınırlı kalsa da, Maxam daha farklı sektörlerde faaliyetlerini sürdürüyor. Bir Maxam iştiraki olan Expal 40 ülkenin silahlı kuvvetlerine bomba, mermi ve top mermisi satıyor. Geçmişte İsrail ve Türkiye'ye mermi ve mayın sağlamasıyla bilinen Expal'in yanı sıra Maxam'ın ortak olduğu bir başka şirket Defex S.A. ve Maxam'ın kendisi de Orta Afrika Cumhuriyeti ve Gana gibi ülkelere usulsüz silah ticareti iddialarıyla anılıyor.

MAXAM'IN LÜBNAN'A ŞÜPHELİ SATIŞI

Maxam'ın Türkiye'deki tedarik ağının bir benzerini Lübnan'da oluşturduğu, Kobani işgalinin ardından kent yakınlarında bulunan infilak fitillerinin son olarak Maybel Co. Sarl. şirketi tarafından satıldığının tespitiyle anlaşıldı. Lübnanlı yetkililere göre Maybel'in ithal ettiği 6 milyon metre infilak fitili ve 5 milyon fünye Maxam'dan alınmıştı. Ancak Maybel'in Maxam'la benzer bir iş modeli benimsemiş Solar Industries'le de bağı var. Kobani'de bulunup Maybel Co. Sarl. tarafından satıldığı tespit edilen fişekler Maxam değil Solar marka. Maxam, Maybel'e fişek sattığını kabul etse de, envanterinde Solar Cord-III modelinin bulunmadığını ekliyor. Öte yandan Solar da Maybel'e infilak fitili satmadığını öne sürüyor.

TÜRKİYE NASIL İHRACAT ÜSSÜ OLDU?

CAR Raporuna göre, Kobani yakınlarında 24 Şubat 2015'te bulunan Solar Cord-II model infilak fitillerinin tespit edilebilen son alıcısı Ankara merkezli İlci Patlayıcı şirketi. 27 Şubat 2014 tarihinde Hint şirketi Solar Industries tarafından üretilen fitiller, İlci tarafından ithal edildi. İlci yetkililerine göre, şirket infilak fitillerini yalnızca Türkiye ve Balkanlardaki lisanslı kullanıcılara satıyor. Yani şirket fitillerin nasıl olup da Suriye'ye ulaştığını bilmiyor. İlci Patlayıcı, barajlar, tüneller, TOKİ projeleri, okullar, demiryolları gibi kamu projelerini üstlenmesiyle bilinen İlci Holding tarafından 2007'de kuruldu. Solar'ın sahiplerinden Satyanarayan Nandlal Nuwal ile Manish Satyanarayan Nuwal, 2010'daki hisse alımlarının ardından İlci Patlayıcının yönetim kuruluna girdi. Bir süre sonra çoğunluk hisse Solar'a geçti; böylece İlci 2014'te ismini değiştirip Solar Patlayıcı Maddeler Sanayi A.Ş. oldu. İlci Patlayıcı firmasını satın aldıktan sonra Türkiye'ye ihraç ettiği mallar Kobani'de bulunan Solar, Hindistan'da bir ‘başarı öyküsü' olarak görülüyor. 1980'lerden itibaren patlayıcı maddelerin önce pazarlamasını sonrasındaysa üretimini yapan şirket, bugün Hindistan hükümetinden savaş başlığı, füze ve roket üretimi için müsaade alan bir savunma sanayi şirketine dönüşmüş durumda.

AVUSTRALYA'DAN HİNDİSTAN'A PATLAYICI

Kobani'de tespit edilen bir başka infilak fitili DC D-Cord II'nin izi CAR araştırmacıları tarafından sürüldü ve infilak fitilinin tespit edilen son alıcısının Ankara merkezli Nitromak Dyno Nobel firması olduğu, fitillerin Gulf Oil Corporation tarafından üretildiği görüldü. 1988'de DNX Australia şirketiyle ortaklaşa kurulan Nitromak DNX, 2010'da Dyno Nobel'e satıldı. Nitromak Dyno Nobel'in de sahibi Incitec Pivot Ltd, dünyanın pek çok yerinde patlayıcı üreten şirketleri kontrol ediyor. Buna rağmen Nitromak Dyno Nobel, Haydarabad-Hindistan merkezli Gulf Oil Corporation Ltd tarafından, IDL Explosives şirketine ürettirilen fitilleri pazarlıyor. IDL Explosives ve Gulf Oil Corporation'ın sahibiyse, silah ticaretinde de etkin, Hindistan'a İsveç'ten satılan 400 OBÜS için yetkililere rüşvet vermekle suçlanan Hinduja Group.

TEDARİK ZİNCİRİNİN TEMEL ŞABLONU

Tedarik zincirinde temel bir şablon göze çarpıyor. Üretimler yurtdışında yapılıyor, Türkiye'deki iştirakçilerin ithalatıyla fitiller ülkeye giriyor,  sonraysa takip mekanizması kırılıyor ve fitillerin IŞİD'in eline nasıl geçtiği bulunamıyor.