‘Moskova onay vermedikçe plan işlemez’

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Rusya uzmanı Fatih Özbay, Rusya’nın hava operasyonlarıyla dengeleri değiştirmesinin ardından Türkiye’nin geri adım atmaya başladığını söyledi.

Ankara yönetiminin ‘Esad’lı geçiş planına’ 6 ay için onay vermesini değerlendiren Özbay, bu yöndeki ilk işaretlerin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Moskova ziyaretinden sonra ortaya çıktığını belirtti.

Özbay, Erdoğan’ın Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşmesinin ardından ‘Esad’lı geçiş olabilir’ şeklindeki sözlerini hatırlattı.

Özbay, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın sembolik olarak görevi yürütmesini ve 6 aylık geçiş sürecinde icra yetkisi kullanmamasını öngören planın gerçekçi olmadığını belirtti. Putin ile Esad’ın Moskova’da yaptıkları görüşmeye dikkat çeken Özbay “Ben burada etkisiz bir Esad formülünün, Rusya istemedikçe olmayacağının işareti olarak görüyorum ve bu anlamda da sembolik bir geçiş olacağını pek düşünmüyorum” dedi.

'RUSYA POLİTİK OLARAK DA AKTÖR'

Özbay, Esad’ın 4 yıl aradan sonra bilinen ilk yurtdışı ziyaretini Rusya’ya yapmasının sıradan görülmemesi gerektiğinin altını çizdi:

“Rusya, ‘Geçiş, Esad’lı mı olacak, yoksa Esad’sız mı?’ tartışması devam ederken Esad rejimine olan güvenini göstermiş oldu. Madalyonun diğer tarafı da, şu anda planın bir parçası olarak görülen Esad rejiminin Moskova’ya olan güveni göstermesi. Hava harekâtlarıyla, askeri anlamda Suriye’deki durumu kontrol altına almaya başlayan Rusya, aslında bu son ziyaretle, politik anlamda da ülkedeki dengelerde aktör olduğunu ortaya koyuyor. Bu sürecin sonunda Suriye’nin geleceğine dair Moskova ve Esad rejimi tarafından yapılan planlarla, ABD tarafından teklif edilen planlar arasında bir uyum görülmezse, bu proje işlemeyecek.”

‘ANKARA PLANA GÜVENMİYOR’

Özbay, Beşar Esad’ın 6 ay sonunda gitmesini öngören plana, Ankara yönetiminin ‘görevi kesin olarak bırakmalı’ şartıyla destek vermesinin bir güvensizlik işareti olduğunu belirtti. Moskova’da dün yapılan görüşmenin ‘Rusya ile birlikte hareket eden Esad’ın planda kilit rolde’ olduğuna işaret ettiğini belirten Özbay, Türkiye’nin bu nedenle de 6 aylık geçiş planına ilişkin güvensizlikleri olduğu değerlendirmesinde bulundu.

‘MOSKOVA OLMADAN GERÇEKLEŞEMEZ’

Esad’ın Moskova ziyaretinin sembolik anlam taşıdığını belirten Özbay, şunları söyledi:

“Dikkat ederseniz tam Amerika Birleşik Devletleri’nin Esad’lı geçişe dair plan sunduğu bir günde, ilk defa 5 yıl aradan sonra, ülke karışmış, her taraf bombalanırken, paramparça olmuş şekildeyken, Esad Moskova’yı ziyaret edip geri dönüyor. Bunu ben çok sembolik bir işaret olarak görüyorum. Bu anlamda da Moskova bu plandan memnun olmadığı sürece planın gerçekleşme ihtimalini de zayıf görüyorum.”

Rusya ve Suriye’nin ‘siyasi çözümün halkın isteğiyle olacağı’ yönündeki açıklamalarını değerlendiren Özbay, bu tavrın ABD ile Rusya arasında plan üzerinde fikir birliğine varılamadığını gösterdiğini söyledi.

‘EBOLA İLE BİR TUTTUKLARI RUSYA’YA YAKINLAŞTILAR’

Suriye’deki çatışmalara müdahil olan ve bugüne kadar Beşar Esad’ın yer aldığı geçiş formüllerine sıcak bakmayan ülkelerin tavır değişikliklerini değerlendiren Özbay, sığınmacı akını ve IŞİD gibi radikal grupların, bu değişiklikte etkili olduklarını kaydetti. Bu açıdan Rusya’nın pozisyonu ile Batı ülkelerinin pozisyonunun birbirine yaklaştığını belirten Özbay, “Hatırlarsanız, Obama, ‘Ebola virüsü, IŞİD tehlikesi, bir de Rusya’ şeklinde bahsediyordu. Şimdi Washington yönetiminin bu politikaya gelmiş olması, bumerang etkisiyle Suriye’de kendilerine dönen tehlikenin, Rusya aracılığıyla aslında çok rahat bir şekilde ve istedikleri yönde çözülebileceğini gördüler. ABD Dışişleri Bakanlarından, ünlü diplomat Kissinger’ın yapmış olduğu açıklama vardı, şunu söylüyordu; Suriye’de önemli olan IŞİD terörüyle mücadeledir. Esad’ın geleceğinin ne olacağı ertelenebilir. Bu da şunu gösteriyor; aslında Rusya zamanlamasını çok iyi yaptığı Suriye operasyonuyla oradaki askeri dengeleri değiştirdiği gibi, diplomatik dengeleri de değiştirdi” ifadelerini kullandı.