Türk Keneşi, Türk dili konuşan ülkeler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek amacı ile uluslararası bir örgüt olarak 2009 yılında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından kurulmuştu ve Sekretaryası 2010 yılın Ekim ayında göreve başlamıştı.
Emekli Büyükelçi Halil Akıncı Türk Konsey'nin ilk Genel Sekreteri görevini üstlenmişti. Sputnik, Moskova’da iki günlük ziyaretiyle bulunan Türk Keneş’in ilk Genel Sekreteri emekli Büyükelçi Halil Akıncı ile görüşerek, Türkiye’nin Türk Dili Konuşan Ülkeler ile olan ilişkileri sordu. Emekli Büyükelçi Halil Akıncı’ya göre, bu örgüt çerçevesinde Türkiye’nin işbirliği için büyük bir potansiyel var.
Bir kere kültürel yakınlık var ve sonra ekonomik tamamlayıcılık var. Bunlar işbirliğinin daha da ileriye götürebilmek için gereken önemli unsurlar. Biz bu örgütü kurarken derinleştirmiş ve geliştirmiş bir işbirliği amacı belirlemiştik. Yani hiç bir şekilde bu ülkelerin taahhütlerine aykırı bir iş yapmak istemedik. Ve her seferinde söylediğimiz bu oldu: ‘Bütün bölge devletleriyle başta Rusya olmak üzere işbirliğini Türkiye teşvik etti’. Çünkü Rusya bölgenin bir gerçeğidir. Üstelik Sovyetler Birliği daha yeni dağılmıştı. Bütün ilişkileri bir anda kesmek doğru olmadığı gibi mümkün da değildir, yararsızdır da. İlişkileri her kesle korumak lazım. Bölge devleti olarak Rusya her zaman için bu bölgede etki sahibi olmaya devam edecektir. Öte yandan bizim da kendi aramızda işbirliği hakkımız var. Biz bu işbirliği hakkımızı Rusya ile ilişkilerimizi bozmadan kullandık, kullanmaya çalışıyoruz. Ve bu arada Rusya ile işbirliğimizi sürdürmeye çalıştık. Onu da yapıyoruz. Dört yıl zarfında örgüt epey ileriye geçti. Şimdi ben de Genel sekreterliği sıraya göre Azerbaycan’a devrettim. Bugün onlar sürdürüyorlar.
Türkiye’nin bu örgüt çerçevesinde üye ülkelerle ekonomik işbirliğini geliştirdiğini vurgulayan eski Büyükelçi Akıncı, geçen süre zarfında en önemli konulardan birinin artık Türk Dili Konuşan Ülkelerin bakanlarının biraraya gelmeleri oldu.
Türk Keneşi çerçevesinde ekonomi bakanları toplanıyor, ulaştırma bakanları toplanıyor. Türkiye Keneşi üyesi Orta Asya devletleri arasında en büyük sorun ulaştırma. Bunu haletmek için toplantılar yapılıyor. Bunlar işbirliğinin temellerini hazırlamaya yönelik. Belki şu anda sansasyonel olaylar olmadığı için fazla dikketleri çekmiyor ama butün Türk devletleri tarihinde ilk defa bakanlar bir araya geliyor. Eğitim bakanları bir araya geliyor. Türk Keneş’in tamamlayıcı kuruluşları da var. Astana’da Türk Akademesi, Bakü’de Kültür Mirası Fonu, Ankara’da TÜRKSOY, şimdi en son Kırgızıstan’da Göçebe Araştırma Merkezi kurulacak. Butün bunlar Türk dünyasının bütünlenmesi ve işbirliğinin artması için aletler.
Çin’in Orta Asya’ya yakın olduğundan dolayı ekonomi alanında çok aktif davranarak müthiş yatırımlar gerçekleştirdiğini söyleyen Halil Akıncı, Çin’in bölgeye yaklaşmasının Türkiye açısından tamamlayıcı olarak bakmak gerektiğini söyledi.
Çin son 20-30 yıldır bir ekonomik dev haline geldi. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi. Bunu inkar etmek mümkün değil. Çin’in bu potansiyelinden yararlanmak lazım. Biz mesela Türk Keneşi olarak Çin’in nakliye hatlarını düzelterek Türkiye üzerinden dünyaya ulaşmasını sağlamak isteriz. Mesela Orta Asya üzerinden Avrupa’ya ulaşmak Süveyş kanalından dolaşmaktan çok daha süretli ve daha ucuza geliyor. Bu da karşılıklı fayda demek. Çin zaten bunun farkında. Kazakistan’da demir yollarına yatırım yapıyor. Ve arkasından Türkiye’ye de yatırım yapacağını düşünüyorum.
