Türkiye’nin enerji projeleri tehlikede mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı İsmet Yılmaz, Başbakan Ahmet Davutoğlu, bazı bakanlar, AK Parti genel başkan yardımcıları ve milletvekillerinin de katıldığı 'Milyonlarca nefes, teröre karşı tek ses' mitinginde onbinlerce kişi İstanbul Yenikapı'da buluştu.

Pazar günü Sivil Dayanışma Platformu tarafından organize edilen miting AK Parti'nin 1 Kasım seçimi öncesi gövde gösterisi olarak nitelendirildi. Miting aynı zamanda dikkatleri Türkiye’deki güvenlik ile ilgili sıkıntıları konusuna da çekti. Son dönemde özellikle Güney Doğu Anadolu bölgesinde sık sık terör saldırıları ve çatışmalarla karşı karşıya kalan Türkiye için bu gelişmeler dış siyaseti için de sorunlar yaratabilir.  Türkiye’nin güvenlik konusunda sıkıntıların yaşanması yatırımcı şirketleri korkutabilir ve bir çok uluslararası proje, özellikle enerji alanındaki projeler dondurulabilir.

XXI. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Enerji güvenliği uzmanı Tuğçe Varol, hem iç siyasetindeki seçim kargaşası hem de  PKK'nı n yeniden ülkenin dört bir yanında saldırılarına başlamasının Türkiye’nin pek çok politikasını etkilediği gibi enerji politikalarını da kaçınılmaz olarak etkilediğini söyledi.

"Bunun ilk örneği aslında Türk Akımı projesinde görülmekte. Uluslararası çapta çok büyük bir proje olmasına rağmen  maalesef Türkiye’nin şu andaki seçim süreçlerinden ve Anayasa ile ilgili problemleri nedeniyle tam olarak sorumluluk dağılımının yapılamadı. Dolayıdıyla Türk Akımı projesi Rusya tarafından donduruldu. Proje durdurulmadı ama donduruldu. Çünkü Türk tarafında henüz projenin nihai izinlerinin verecek bir yetkili yok. Ne Enerji Bakanlığı ne de Meclis buna müsait.

RUSYA BEKLEMEYE GEÇTİ

Özellikle 7 Haziran seçimlerinden sonra Türk Akımı projesinde önemli imzaların atılması ve inşaat aşamasının başlaması gerekiyordu. Rus tarafından da buna ilişkin bilgiler geliyordu. Ama bildiğiniz üzere tekrar bir seçim sürece girilmesi ve sonucunun nasıl çıkacağı belli olmaması nedeniyle Rusya tarafı da mecburen Türkiye’deki muhatabını bekleme kararı aldı. Çünkü süreç bunu gerektiriyor. Bu en önemli projelerinden biri. Çünkü bu proje imzalanmış ve inşaat aşamasına gelmiş bir proje. Bunun dışında ise doğalgazı alanında Türkiye’nin İran’dan özellikle geleceğe yönelik projeler geliştirmesi bekleniyor. İran gazını Avrupa bekliyor. Ama bununla ilgili hemen hemen bÜtün konuşmalar şu anda sessizleştiğini koruyor. Çünkü Türkiye’nin şu anda mevcut boru hatları PKK tarafından patlatılıyor ve dolayısıyla Doğu bölgesinden gelen boru hatların güvenliği tam olarak sağlanamıyor. Bu bağlamda büyük enerji şirketlerinin boru hatları yapmak üzere Türkiye’nin Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgesine yatırım yapması çok beklenemez.

Ancak nükleer santral anlaşmasına geldiğimizde ise o da yine Rusya ile yapılan bir proje aynı Türk Akımı gibi inşaat aşamasına gelmiş bir proje. Şimdilik o diğer konulardan biraz daha izole pozisyonda çünkü onun nihai anlaşmaları imzalandı ve inşaat süreci da başladı. Ancak maalesef Mersin bölgesi da Türkiye’nin şu andaki IŞİD ile karşı karşıya olduğu sınırdan çok da uzak değil. Henüz  güvenlik açısından Mersin Akkuyu projesi ile ilgili bir şey ortaya çıkmadı. Ancak Türkiye hem IŞİD ile hem PKK ile karşı karşıya ve nükleer santral çok büyük bir proje. Eminim ki hem Türk tarafı hem Rus tarafı güvenlik önlemlerini alıyorlardır."

TANAP'DA TEHLİKEYE GİREBİLİR

 İranlı enerji uzmanı Umud Şukri ise güvenlik sorunlarının başka projelere de tehlikeye soktuğunu düşünüyor.

"Türkiye Enerji Bakanlığı tarafından hazırlanmış ‘Türkiye 2015-2019 Stratejik Planı’ Türkiye’nin bir doğalgaz ve petrol boru hatları transit ülkesi olarak ve en son amaç olarak da enerji hub olması öngörülüyor. Ama enerji hub olmak için ya da transit ülkesi olmak için ilk şart güvenliktir. Güvenlik olmadığı bir yere  satıcı, tüketici ya da alıcı hiçbir ülke yatırım yapmaz. TANAP projesi Kars’a yakın bir yerden geçiyor. Orada fazla gerginlik yok. Ama gerginlik oraya sıçrarsa  TANAP da tehlikeye girebilir. Çatışmalar devam ederse her tür proje gelecekte sorun yaşayabilir.

Bildiğiniz gibi 7 Haziran seçimden sonra PKK ile devlet arasında olan ateşkes kesildi ve saldırlar başladı. Türkiye’nin genelinde 2012 yılından beri 4 bölgede kaya gazı yatakları bulunmuş durumda. Diyarbakır bölgesinde Shell firmasıyla Türk devleti anlaşma imzaladı. Shell firması kaya gazı istihraç ve araştırma işlemini başladı. Diyarbakır’da olan kaya gazının miktarı Türkiye’nin 7 yıllık iç talebini karşılıyor ve değer olarak 140 milyar dolar değere sahip. Ama PKK’nın saldırılarından hemen sonra Shell firması işlerini durdurdu ve tekrar güvenliğin sağlanmasını bekliyor. Bilindiği gibi en önemli olan konu güvenliktir,  özellikle büyük şirketler kendi yatırımlarını tehlikeye sokmazlar.

İç siyasetindeki belirsizliğin uzun sürmesi Ortadoğu bölgesinde mevcut olan zor bir ortam ile birlikte Türkiye’nin güvenliği için çok daha büyük sorunlara neden olabilir ki bu da Türkiye’nin uluslararası arenada olan güvenin zeddelenmesine neden olabilir."