Komisyon başkanı hakim Murray Sinclair, başkent Ottawa'da düzenlediği, yatılı okullarda kalmış ve bugün hayatta olan yerlilerin de katıldığı basın toplantısında, ilki 1840 yılında açılan bu okullarda 5 bin 995 çocuğun hayatını kaybettiğini açıkladı.
İlki 1840 yılında Batı Kanada'da açılan yatılı kilise okullarında defalarca yangın çıktığını, bu yangınlarda 40 çocuğun yanarak öldüğünü saptadıklarını kaydeden Sinclair, "Trajediyi anlatacak kelime yok. Yaşananlar için sadece özür dilemek yetmez. Eğitilecek diye anne-babalarının kollarından zorla alınan çocuklar, oyun bahçeleri yerine isimsiz mezarlara konuldular. Birçoğunun neden öldükleri, ölenlerin çoğununsa isimleri bile bilinmiyor" dedi.
Uzlaşma çağrılarının yanlış anlaşılmaması gerektiğini dile getiren Sinclair, "Uzlaşma yerlilerin değil, Kanada'nın sorunudur. Uzlaşmanın olacağına inanmak zorunda değilsiniz ancak olmak zorunda olduğuna inanmak zorundasınız. Buna bütün Kanada'nın dahil olması gerekir" diye konuştu.
'YEDİ NESİL ÖZÜNDEN KOPARILDI'
Ülkede yerlilere karşı yapılan uygulamalarla, bu kesimin dilinden, kültüründen, manevi geleneklerinden ve ortak tarihinden koparıldığını savunan Murray Sinclair, "Bugün yerli ebeveynler, çocuklarının bu konulardaki sorularını cevaplamaktan acizdir çünkü onların kimlikleri ve kendilerine olan saygıları ellerinden alınmıştır" dedi.
Aynı zamanda Manitoba eyaletinin ilk yerli kökenli hakimi olan Murray Sinclair, şöyle devam etti:
"Çocukların çoğunluğu yetersiz beslenme ve hastalıklardan öldü. Bazı çocuklar deneylerde kullanıldıkları sırada, bazıları da çok ağır cinsel tacizlerde hayatını kaybetti. Okullarda 130'a yakın yangın çıktığını saptadık. Tespitlerimize göre bu yangınlarda 40 çocuk yanarak ölmüş."
KÜLTÜREL SOYKIRIM SUÇLAMASI
Kanada Yerlileri Büyük Şefi Perry Bellgarde, geçmişte kendilerine karşı kültürel soykırım yapıldığını söyledi. Bellgarde, "Yatılı okullar, Kanada tarihinin kara sayfasıdır. Bu okullarda bize, çocuklarımıza kültürel soykırım yapılmıştır" diye konuştu.
Kanada Başbakanı Stephen Joseph Harper'ın 2008 yılında federal parlamentoda yerli halktan özür dilediğini kaydeden Bellgarde, "Aksiyona ve uygulamaya dönüşmeyen özür dileme, içi boş ve anlamsızdır. Bugüne kadar bu özür doğrultusunda bir iyileşme yaşanmadı" diye konuştu.
Toplam 6 cilt tutan komisyon raporu için 6 bin 750 kişinin ifadesine başvuruldu. Komisyon, toplam bin 355 saat çalıştı. Raporun özeti bile 300 sayfayı geçti. Raporda, federal devletin 1883 yılında "yerlileri çocukken yok edin" prensibinin uygulama merkezleri haline geldiği savunulan okullara kaydedilen çocukların yüzde 24'ünün kısa süre sonra öldükleri belirtildi.
Sonuncusu 1996 yılında Regina kentinde kapatılan toplam 139 yatılı kilise okuluna, 150 binin üzerinde yerli çocuğun alındığı biliniyor. Komisyon kayıtlarına göre, bu okullarda eğitime tabi tutulanlardan 80 bini halen hayatta ve Kanada'da yaşıyor.
