Mart’ta Gagavuz Özerk Bölgesi’nde başkanlık seçimleri yapılacak. İgor Dodon’un başkanlığındaki Moldova Cumhuriyeti Sosyalist Partisi, Moldova Komünist Partisi’nin eski üyesi İrina Vlah’ın adaylığını desteklemeye karar verdi.
Moldova’nın federalleşme fikri ne kadar perspektifli? Komrat’ın Moskova ve Ankara ile ilişkileri nasıl ilerliyor? Gagavuz Özerk Bölgesi’nin AB ve Avrasya Ekonomik Birliği’ne dair tutumu nedir? Gagavuzya Başkan adayı, Moldova Parlamentosu Milletvekili İrina Vlah, konuyla ilgili Sputnik’e verdiği demeçte şunları söyledi:
"İlk önce belirtmek isterim ki, Moldova Sosyalist Partisi arasındaki işbirliğimizin hem bu seçim kampanyası sırasında hem de daha sonra da devam edeceğini umuyoruz. İşbirliğimizde dayandığımız asıl konu, Moldova devletinin bağımsızlığı, egemenliği, Moldovan dilinin korunmasıdır. Biz ayrıca federalleşme fikrinin uygulanması ve Avrupa ile işbirliğine dair anlaşmanın feshinden yanayız. Sözü geçen anlaşma bölgemiz ve ülkenin ekonomisine çok büyük zarar vermiştir. Bu yüzden federalleşme konusunda Moldova Sosyalist Partisi’nin tutumunu destekleyip bu kararın Gagavuz Özerk Bölgesi için çok doğru ve olumlu olacağı kanısındayız.
Geçen yıl düzenlediğimiz referandumdan zaten beklediğimiz sonuç çıkmış, Gagavuzların yüzde 98’i Moldova’nın Gümrük Birliği’ne katılma yönünde oy kullanmıştı. Tutumun özerk bölgemizin nüfus çoğunluğunun görüşüyle aynı olduğundan çok memnunum. Benim ve ekibimin asıl hedefi bu referandumun sonuçlarını gerçekleştirmek. Gagavuzya ve özellikle ekonomisinin bundan faydalanacağından eminim. Özerk bölgenin ana ekonomik alanları, sanayii, tarım ve imalat sanayiidir. Gagavuzya ekonomisi sadece Rusya ile yapıcı ve dostça ilişkilerin geliştiği koşullarda büyüyebilir. Bu yüzden referandum sonuçlarını hayata geçirmek için elimizden ne geliyorsa yapıyoruz.
Gagavuz Özerk Bölgesi’nin Rusya ile ilişkilerine gelince, 200 yıllık ortak tarihimizin birçok alanı etkilediğini kaydetmek istiyorum. Her Gagavuz ailesinde bir veya iki kişi Rusya’da ya yaşıyor, ya çalışıyor ya da eğitim görüyor. Ruslarla bizi yakınlaştıran ikinci önemli faktör, Ortodoks Kilisesi’ne tabi olmamızdır. Üçüncüsü, karşılıklı ilişkilerimizde ekonomik faktör önemli rol oynamaktadır. Hızla gelişen iyi ekonomik ilişkilerimiz gerek özerk bölge, gerekse ülkenin bütçesinde her zaman olumlu ortam yaratır. Çok sayıda başka faktör de mevcuttur. Gagavuzlar Rusya’ya yakınlık duygusunun kanlarında olduğunu söylerler. Ve bu bağları koparmaya Avrupalı yetkililerin gücü asla yetmez.
Türkiye bizim kardeşimiz, önemli sratejik ortaklarımızdan biridir. 1994 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in arabuluculuğuyla Gagavuz Özerk Bölgesi kurulmuştu. Bundan dolayı kendisine çok minnettarız ve bunu asla unutmayacağız. Onun siyasi iradesi sayesinde Moldova Parlamentosu Gagavuzya’ya özel hukuki statü verme yönünde oy kullanmıştı. Türkiye, Gagavuzya Özerk Bölgesi’ne çok büyük ekonomik destekte bulunarak bölgeye su sağlanmasına yardım etmişti. Böylece bölgenin önemli sorunlarından biri çözülmüş oldu. Türk kardeşlerimiz her zaman yanımızdaydılar. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ile iyi, dostça ilişkiler sürdürüyor. Ankara-Moskova işbirliğinin Gagavuzya’yı da olumlu şekilde etkilyeceğini düşünüyorum."
"YÜZLERİ DOĞU'YA DÖNÜK"
Konuya ilişkin Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan Gagavuzya Bilim ve Araştırma Merkezi uzmanı Viktor Kopuşçu ise şunları söyledi:
"Aslında bu fikirleri Moldova federasyonuyla ilgili Gagavuzya’da yaşayan insanlar paylaşıyorlar. Çünkü bu bölgenin iyi gelişmesi için, güzel projeler gerçekliştirebilmesi için merkezden daha çok bağımsızlığa ihtiyacı var. Bölge ne kadar merkeze çok bağlıysa, o kadar çok zorluk yaşanıyor. Bölgenin hem ekonomik hem politik hayatında farklı projeleri gerçekleştirebilmesinde federalizasyon modeli Transnestr sorununu da çözebilir. Transnestr Cumhuriyeti Moldova’dan bağımsızlığını ilan etti ama şu ana kadar tanınmadı. Bu yüzden yirmi yıldan fazla bir sorun yaşanıyor Doğu Avrupa’da. Dolayısıyla federalizasyon modeli Moldova’yı, Transnestr Cumhuriyeti'ni ve Gagavuzya’yı bir araya getirecek ve ekonomik gelişimine büyük katkı sağlayacak. Çünkü her üç bölgenin de kendi tecrübesi var, hem politik hem ekonomik hayatında. Bunları bir araya getirdiğinde çok iyi sonuçlar elde etmiş olabilir.
2014 yılında Gagavuz Özerk Bölgesi'nde iki referandum gerçekleşti. İki soru soruldu referandumda. Birincisi, “Siz Moldova Cumhuriyeti’nin dış politikasında hangi birliğe entegrasyonunu istiyorsunuz? AB’ye mi yoksa Gümrük Birliği'ne mi? Yani Batı'ya mı Doğu'ya mı?" sorusu. Gagavuzların %98'i Gümrük Birliği'ni seçti, yani Doğu tarafı. İkincisi, "Moldova Cumhuriyeti bağımsızlığını kaybederse Gagavuzya bağımsız olsun mu olmasın mı?” sorusuydu. %98 ‘Gagavuzya bağımsız olsun’ dedi. Yani Moldova başka devletin içine girmek isterse, AB'ye entegre olmak isterse, o zaman Gagavuzlar bağımsız cumhuriyet olarak bağımsızlığını ilan edecek. Bu referandumun sonuçları şunu gösteriyor; Gagavuzların bakışları, ümitleri Doğu'ya doğru bugün. Rusya ve Türkiye başta olmak üzere Doğu tarafa."
