"Doğu Ukrayna federasyon istemiyor"

Ukrayna'nın doğusunda çatışmalar, 5 Eylül'de sağlanan ateşkes kararına rağmen sürüyor. Birleşmiş Milletler, bölgede Nisan 2014'den bu yana devam eden silahlı çatışmalarda 4 bin 808 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kriz her geçen gün derinleşirken Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya'nın siyasi çözüm çabaları da sekteye uğradı. Dört ülke liderinin 15 Ocak'ta Kazakistan'ın Astana kentinde yapmayı planladığı zirve, çözüme yönelik temel konularda fikir birliğine varılamayınca ertelendi.

Müzakere sürecinde kayda değer ilerleme sağlamazken Ukrayna'nın doğusunda bağımsızlık hedefi her geçen gün daha ağırlık kazanıyor.  "Novorossiya" (Yeni Rusya) adını taşıyan siyasi hareketin lideri Pavel Gubarev, Radyo Sputnik editörü Süheyla Demir'e yaptığı açıklamada, hedeflerinin en başından beri federasyon değil, bağımsız bir Novorossiya devleti kurmak olduğunu söyledi.

Kiev yönetiminin ülkenin doğusunda başlattığı askeri operasyonlar ile muhalif halkı cezalandırmayı amaçladığını belirten Gubarev, "Cezalandırma operasyonu geniş çaplı bir insanlık suçuna dönüştü. Bu olaylardan sonra ben Donbass'ı ve Novorossiya'yı federasyon ve hatta konfederasyon yapısı içinde Ukrayna bünyesinde hayal dahi edemiyorum." dedi.

Kiev yönetiminin elindeki esirlere işkence uyguladığını da iddia eden Gubarev şu açıklamalarda bulundu:

"KİEV ATEŞKESİ İHLAL EDİYOR"

-Donetsk'teki son durum hakkında bilgi verir misiniz? Ateşkes ilan edildi fakat çatışmalar sürüyor mu?

Donbass'ta şu anda, Ukrayna tarafından dönem dönem ihlal edilen, kırılgan bir ateşkes sağlanmış durumda. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ve Ulusal Muhafız Birlikleri, Donetsk ve çevresindeki yerleşimlere düzenli olarak ateş açıyor. Mevzilerimize saldırıyorlar. Havaalanı bölgesinde de çatışmalar sürüyor. Böyle gizli bir savaş sürerken, Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC) yetkilileri, bölgenin altyapısını korumaya, onarım çalışmaları yapmaya, sokaklarda düzeni sağlamaya ve halkın korumasız kesimlerine aylık ödeme yapmaya çalışıyorlar. Yeni yıl kutlamaları sırasında sokağa çıkma yasağı kaldırıldı ve kalabalık eğlenceler düzenlendi. Kent hala yaşıyor. Bu da DHC yönetiminin başarısı.

"KİEV ESİRLERE İŞKENCE EDİYOR"

-Esir takası süreci nasıl işliyor?

Esir takası düzenli olarak devam ediyor. Ancak Ukrayna tarafı, tutsaklara iyi bakmıyor. Biz uluslararası sözleşmelere uygun hareket ediyoruz, Ukrayna ise bu sözleşmeleri görmezden geliyor. Esir düşen milisler, insani olmayan koşullarda tutuluyor. Sistemli bir şekilde aşağılama, dayak ve işkenceye maruz bırakılıyorlar. Ukrayna tarafı, esir düşen doktor ve gazetecilere bile merhamet göstermiyor. Biz esir takası sırasında Ukrayna'ya sağlığı yerinde, karnı tok insanlar geri veriyoruz, tutsaklara tıbbi yardım sağlıyoruz. Ukrayna ise bunun karşılığında bize dövülmüş, sakat bırakılmış insanları teslim ediyor. Üstelik Ukrayna yalnızca milisleri tutsak almıyor; siviller de esir alındı.

"HALKIN DURUMU KRİTİK"

-Halkın ekonomik-sosyal durumu nasıl? Yardım ihtiyaçları nasıl sağlanıyor?

Halkın durumu, yönetimin çabalarına rağmen kritik. Bölgede ciddi oranda işsizlik var. Bunun nedenleri de bölgedeki fabrikaların kapatılması, banka ödeme sistemlerinin Kiev tarafından dondurulması ve bütçe kaynaklarının yetersizliği. Bütçe yetersizliği nedeniyle, maaşlar eski düzeyinde değil. Örneğin, kamu hizmetleri için aylık maaş artık yalnızca 1500 Grivna (80 Dolar). Vatandaşlarımız için feci olan bu koşullarda, sosyal sorunları ancak insani yardımlarla giderebiliyoruz. İnsani yardımı hem devlet hem toplumsal örgütler hem de yardım vakıfları sağlıyor. Biz de bu sürece katılıyoruz. "Novorossiya" adlı bir insani yardım birliği oluşturduk. Dağıtım merkezlerine gelme imkanı olmayan vatandaşların evlerine giderek hepsine yardım götürüyoruz. Fabrika ve iş yerlerinin yeniden açılması, şu anki durumu değiştirebilir. Ancak bunun için silahların tamamen susması ve Ukrayna'nın Donetsk Halk Cumhuriye'tine uyguladığı ablukayı kaldırılması gerekiyor.

"SAVAŞI EURO MEYDANA ÇIKANLAR BAŞLATTI"

-Peki Donetsk Halk Cumhuriyeti olarak Kiev'den talepleriniz neler? Federasyon sizin için hala geçerli bir çözüm formülü mü?

Kiev meydanına çıkanlar savaş başlatmaya çalıştı. Attıkları sloganlar, taktıkları maskeleri ve silahları da bunun kanıtı. Silahlarının travmatik olması veya ses bombası kullanmaları önemli değil; onlar daha önce silahlandı ve her adımlarında şiddet döngüsünü provoke ettiler. Yanlarına kalkanlar ve araba lastikleri aldılar ve meydanda adeta askeri eğitim düzenlediler. Savaşı onlar hazırladı, bu da demek oluyor ki bizim için de savaş kaçınılmazdı. Çünkü savaşın patlak vermesi için sadece bir tarafın buna hazır olması yeterli. Biz bunu çok net anladık. Bu nedenle federasyondan yana olmadık. Kiev'deki kabustan kendimizi korumamız ve hatta aramıza duvar çekerek kendimizi onlardan ayırmamız gerekti.

"FEDERASYON DEĞİL BAĞIMSIZ DEVLET İSTİYORUZ"

Bu nedenle biz federasyon sistemine geçilmesini değil; "eski" Ukrayna'nın güneydoğu bölgelerinden oluşan bağımsız Novorossiya (Yeni Rusya) devletini kurmayı ve Kiev ile aramıza duvar çekebilmek için de Rusya ile birleşmeyi istedik. Eğer bizim değerlendirmelerimiz hatalı olsaydı, federasyon kurulurdu. Ama halkı çıkan biz olduk, Kiev'deki yeni iktidar uzlaşıya giden tüm yolların üstünü çizdi. Cezalandırma operasyonuna başladı ve bu operasyon Donbass'ta, Novorossiya'nın Odessa ve Harkov kentleri gibi birçok bölgesinde geniş çaplı insanlık suçuna dönüştü. Bu olaylardan sonra ben Donbass'ı ve Novorossiya'yı federasyon ve hatta konfederasyon yapısı içinde Ukrayna bünyesinde hayal dahi edemiyorum.

"UKRAYNA BİRBİRİYLE SAVAŞAN DEVLETLERE BÖLÜNECEK"

-Rusya, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünden yana olduğunu her fırsatta dile getiriyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Aralık ayında yaptığı bir açıklamada Donbass'ın ikinci bir Kırım olmayacağını ifade etti.Uzun vadeli hedeflerinizde Kırım gibi Rusya ile birleşme planı var mı?

Rusya, elbette ki her daim Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün korunmasında ısrarcı oldu. Öyle olmaya da devam edecek; çünkü uluslararası yükümlülükleri bunu gerektiriyor. Ancak, Ukrayna'daki kriz şu anda çözümden çok uzak. Ukrayna'yı bölünmeye götürecek çok sayıda objektif ve subjektif sebep var. Ülke beşe bölünebilir ve hatta Ukrayna topraklarında daha fazla cumhuriyet/otonom devlet de oluşabilir. Yani ülke kendi aralarında savaşan devletlere bölünecek. Bu da demek oluyor ki, "eski" Ukrayna'nın birbirleriyle aynı değerleri paylaşan [Donetsk ve Lugansk] bölgelerinden oluşan Novorossiya projesini gözden çıkarmak için henüz çok erken. Rusya'ya bağlanmanın ihtimal dışı olduğunu söylemek için de erken. Neticede, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü tartışmak yalnızca Ukrayna varlığı sürdürdüğü müddetçe anlamlı olur.

UZMAN GÖRÜŞÜ: TARAFLAR DÜZENLİ İLETİŞİME GEÇMELİ

Ukrayna'dan tek yanlı bağımsızlıkları ilan eden Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri, taleplerinin federasyon değil; bağımsız Novorossiya devletini kurmak olduğunu her fırsatta dile getirirken, Kiev ise Ukrayna'nın üniter yapısından asla vazgeçilmeyeceğini, ancak yerel yönetimlerin güçlendirilebileceğini belirtiyor. Krizden nasıl çıkılabileceğini Radyo Sputnik'e değerlendiren Kiev merkezli Bağımsız Devletler Topluluğu Enstitüsü Ukrayna Departmanı Başkanı Denis Denisov, mevcut koşullarda krizi çözebilecek bir formül olmadığını, ancak doğrudan diyalog gibi çözüm formülü geliştirilmesine imkan sunacak bazı alanların bulunduğunu belirtti. Uzmana göre, Kiev yönetimi ve Novorossiya olarak adlandırılan Donetsk ve Lugansk yönetimleri arasında doğrudan ve düzenli iletişim kurulması şart. Denisov, krize taraf olan Rusya ve ABD gibi ülkelerin de müzakerelere katılmasının sürece olumlu yansıyacağını belirtiyor.

"UKRAYNA KRİZİNDE RUSYA'NIN TUTUMU YERİNDE"

Ukrayna araştırmaları uzmanı Deniz Denisov, Kiev yönetimine federasyon formülünü öneren ve kalıcı barışa giden yolun geniş katılımlı müzakere sürecinden geçtiğini savunan Rusya'nın tutumunun tamamen yerinde olduğunu belirtti.  Denisov, "Ukrayna'da federal yapıya geçilmesi sorunu, aslında ülke bağımsızlığını kazandığı anda ortaya çıktı. Kamuoyu araştırmalarında elde edilen sonuçlara göre, Ukrayna'daki bölgeler millet, dil ve etnik köken açısından birbirinden büyük oranda ayrışıyor. Ülkenin doğusu ve batısı, dış politika eğilimleri ve ortak tarihe bakış açısından farklı kutuplarda yer alıyor. Buradan hareketle, dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi federal yapıya geçilmesi, Ukrayna'nın mevcut sınırlarını korumasını sağlayabilir" dedi.

"UKRAYNA NATO'YA HER AN ÜYE OLABİLİR"

Ukrayna'nın tarafsızlık statüsünü iptal ederek NATO'ya üyelik yolunda kritik bir adım atmasını da değerlendiren Denisov, bu yasal düzenlemenin daha çok "göstermelik" olduğunu vurgulayarak "Ülkenin siyasi elit sınıfı, bu şekilde kendi dış politika eğilimini bir kez daha kabul ettirmeyi amaçlıyor. Çünkü Ukrayna şu haliyle zaten NATO'ya üyelik kriterlerine uymuyor." diye konuştu. Ancak Ukrayna'nın NATO'ya üyeliği konusunda  uluslararası normlar yerine uluslararası konjonktürden ve siyasi çıkarlara dayalı yaklaşımdan yola çıkılarak tahminde bulunulması gerektiğini vurgulayan uzman,  Rusya-ABD ilişkilerinin daha dagerginleşmesi halinde Ukrayna'nın NATO'ya herhangi bir an üye olabileceğini söyledi.

23 Aralık 2014 günü, Ukrayna parlamentosu Yüksek Rada, 303 "Evet" oyuyla ülkenin tarafsızlık statüsünün iptalini öngören yasayı kabul etti. Yasa, Ukrayna'nın ulusal çıkarlarındaki öncelikleri de belirliyor ve bunlar şöyle ifade ediliyor: "Ukrayna AB'ye üyelik hedefi ve Avrupa-Atlantik güvenlik alanına dahil olma yolunda siyasi, ekonomik ve hukuki açıdan Avrupa'ya entegre olacak." Yasanın bir diğer maddesine göre Ukrayna'nın ulusal güvenlik alanındaki temel politikası, NATO'ya üyelik için gereken kriterlerin sağlanması için ittifak ile işbirliğinin geliştirilmesine dayanacak.