Mobbing başvurularının 11 bin 629'i özel sektörden, 4 bin 133'ü de kamudan geldi. Kamudan arayanların yüzde 39'unun üniversite, özel sektörden arayanların yüzde 38'inin ise lise mezunu olduğu belirlendi. Hattı en çok arayanların yaş aralığı 29-33 oldu. Şikayetlerin 8 bin 873'ü erkeklerden, 6 bin 889'u kadınlardan geldi. Mobbing yapanların yüzde 67'sinin "amir" konumunda olduğu kaydedildi.
Birçok kişi mobbing mağduru olmasına rağmen maalesef mobbingin ne olduğunu bilmediği için haklarını arayamıyor. İş hayatında sıklıkla duyduğumuz mobbing kavramını detaylarıyla ele aldık. Soruları, Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt yanıtladı.
MOBBİNG NEDİR?
Mobbing psikolojik şiddet, özellikle istifaya zorlayıcı baskı, taciz etme, rahatsız etme, sıkıntı verme ve hiyerarşik yapılanmalarda gücü elinde bulunduran kişi ya da grupların diğer bireyleri psikolojik yollardan uzun süreli olarak sistematik bir baskı altında tutmasıdır. Çalışma yaşamında iş yerinde bireylere üstleri tarafından, eşit düzeydeki çalışma arkadaşları tarafından veya bazen de üstlere astları tarafından sistematik biçimde uygulanan her türlü kötü muameleyi (tehdit, şiddet, aşağılama, psikolojik şiddet, rahatsızlık verme, istifaya zorlama gibi davranışları) psikolojik taciz veya mobbing olarak adlandırıyoruz.
HER OLUMSUZ DAVRANIŞ MOBBİNG MİDİR?
Her olumsuz davranış mobbing değildir. Mobbing olabilmesi için birtakım şartlar gerekiyor. Kişilerin düşük performans göstermesi nedeniyle veya birtakım başka nedenlerle arkadaşlarıyla, amirleriyle tartışması, bir anlık kızgınlıkla söylenen kötü kelimeler sistematik olmadığı için mobbing sayılmaz. Bir davranışın mobbing olması için sistematik olarak belli bir süre devam etmesi, kişiyi istifaya zorlayıcı bir etken olması gerekir.
-Bir davranışın mobbing olması için ne kadar devam etmesi gerekir?
Mobbingin kısa bir süre için değil de en az 6 ay süreyle yapılması gerekir.
-Mobbing sadece üstlerden gelen bir baskı mıdır?
Bir işletmede sadece yukarıdan aşağıya mobbing yapılır demek çok doğru değil. Alttan yukarı da yapılabilir. Mobbingin eşitler arasında yapılması da mümkün.
-Neler mobbing sayılıyor? Bir davranışın mobbing sayılması için hangi koşullar gereklidir?
Çalışanların ve işverenlerin işçi ile konuşmaması, her türlü kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama, işveren tarafından ifade fırsatının sınırlanması, azarlanma, küçük düşürülme, yapılan her şeyin sürekli eleştirilmesi, diğer işçilerle konuşulmasına fırsat verilmemesi, görüşme hakkından yoksun bırakılması, izole edilmesi, itibara saldırı, asılsız söylenti, hoş olmayan imalar, alaya alınma, sürekli yeni görevler verilip bunların kısa zamanda sonuçlandırılmasının istenmesi, oda çalışma koşullarının kötüleştirilmesi ve bunların da sistematik yapılması gerekiyor.
MOBBİNGİN KİŞİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR?
Mobbinge uğrayan kişiler bir süre sonra kendilerini gereksiz görürler. İş yerinde uğradığı ağır psikolojik taciz kişiler üzerinde travmalara neden olmakta, intiharlara kadar götürmektedir. Bu nedenle çalışanların mobbingi ciddi bir şekilde takip etmeleri, mobbingden kaynaklanacak bir durum söz konusu olduğunda da mutlaka psikolojik destek almaları gerekiyor.
MOBBİNGE UĞRAYAN KİŞİNİN HAKLARI NELERDİR?
6098 sayılı Türk Borçlar Yasası'nda buna ilişkin bir düzenleme yer alıyor. Buna göre, psikolojik tacize uğrayan kişilerin birtakım haklara sahip olması mümkün. Mobbin mağdurlası, birtakım haklardan mahrum bırakılıyorlarsa bunları talep etme hakları var.
Mobbinge uğrayan kişilerin iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak, kıdem tazminatını alarak, sona erdirme hakları var. Mobbinge uğrayan kişi kıdem tazminatını alır, ancak ihbar tazminatını alamaz.
Mobbing mağdurları 4 maaş kadar ayrımcılık tazminatı isteyebilir. Maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Hatta hem işveren tarafından hem de kendisine mobbing uygulayan kişi hakkında manevi tazminat davası açabilir.
-Mobbing mağduru kişi mobbinge uğradığını nasıl ispatlar?
1. Mümkünse bu tür görüşmelere giderken iş arkadaşlarınızdan sizi görecek, duyacak bir mesafede olmalarını rica edebilirsiniz.
2. Psikolojik destek alıyorsanız mutlaka bir rapor alın.
Dolayısıyla ya bir şahit bulacaksınız ya bununla ilgili size birtakım mailler yazılmışsa bunları alacaksınız ya da size psikolojik destek sağlayıcı raporlar düzenlenemişse (dinlenme raporu, ilaçlar, tavsiyeler) bunların hepsini kullanarak mobbingi ispatlamak mümkün.
