Arkeologlar, yaklaşık 2 bin yıl önce Vezüv’ün patlamasıyla kül altında kalan Pompeii’de, işi yarım kalmış bir inşaat sahası keşfetti. Ev içi odalarla birlikte çalışan bir fırın, fırınlar, tahıl yıkama hazneleri ve depolama alanları bulundu. Duvarların bir kısmı tamamlanmamış, aletler ve hazır kuru karışımlar işçilerin bıraktığı yerdeydi.
'Geçmişe yolculuk yaptık'
Kazı ekibinin lideri Prof. Admir Masic, alanı gördüğünde “zaman içinde yolculuk yapmış gibi hissettiğini” söyledi. “Roma işçilerini aletleriyle yığınlar arasında yürürken görmeyi bekliyordum. O kadar canlıydı ki… Bir toprak yığınına bakarken bile duygulandım,” dedi.
Roma betonunun sırrı: 'Sıcak karışım'
Keşif, Romalıların efsanevi Roma betonunu nasıl ürettiğini netleştirdi. Bilim insanları, kızdırılmış kireç (quicklime), su, volkanik kaya ve külün birlikte kullanıldığı “hot mixing / sıcak karışım” tekniğini doğruladı. Bu reaksiyon, betonun kendi kendine ısınmasını sağlıyor.
Kendini onaran beton nasıl çalışıyor?
Sıcak karışım sonucu oluşan kalsiyum parçacıkları, zamanla çatlaklara sızan suyla çözünüp yeniden kristalleşiyor. Böylece beton çatlakları doldurarak kendini onarıyor. Bu özellik, yapıların deprem, volkanik etkiler ve deniz suyu altında bile dayanmasını açıklıyor.
İmparatorluğu ayakta tutan teknoloji
Romalılar bu betonla Kolezyum, Pantheon, hamamlar, akvedükler, köprüler ve su altında kürlenen limanlar inşa etti. Keşfedilen şantiye, “tamamlanmış yapılardan farklı olarak”, inşaat sürecini olduğu an yakaladığı için benzersiz kabul ediliyor.
Bilimsel yayın ve günümüze etkisi
Ekip bulguları Nature Communications’ta yayımladı. Prof. Masic, keşfin hem tarihsel hem bilimsel-teknolojik önemine dikkat çekerek, “Roma betonunu birebir kopyalamak istemiyoruz; bu bilgi kitabından birkaç cümleyi modern inşaata çevirmek istiyoruz,” dedi.
Düşük karbonlu betonlara ilham
Araştırmacılara göre bulgular, dayanıklı ve düşük karbonlu beton tasarımlarına yol gösterecek. Sıcak karışımın sağladığı monolitik yapılar, karmaşık kubbeler ve su altında kür gibi avantajlar, modern altyapı için yeniden yorumlanabilir.