Avukat Sefa Karcıoğlu: Af değil infaz düzenlemesi

Avukat Sefa Karcıoğlu, Covid düzenlemesini de içeren yeni infaz yasası tasarısını, kapsamını ve olası etkilerini değerlendirdi.

Karcıoğlu, konuya ilişkin şunları söyledi:

Bu düzenlemenin bir öncesi var. Pandemi döneminde çıkarılan 9. Yargı Paketi’nde, Covid-19 nedeniyle cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmak için bazı infaz düzenlemeleri yapılmıştı. O dönemde kesinleşmiş cezası olup cezaevinde bulunanlar bu haktan yararlandı. Ancak aynı suçu işlemiş, davası istinaf ya da Yargıtay aşamasında olanlar kapsam dışı kaldı. Aynı suçtan yargılanan iki kişiden birinin yararlanıp diğerinin yararlanamaması eşitlik ilkesini açık şekilde ihlal etti. Bugünkü yeni düzenleme, esasen o adaletsizliği gidermeyi amaçlıyor. Şimdi getirilen infaz düzenlemesinde 31.07.2023 tarihine kadar işlenmiş suçlar esas alınıyor. Kesinleşmiş olma şartı aranmayacak. Yani o tarihten önce suç işlemiş olup davası devam eden, henüz cezaevine girmemiş kişiler de düzenlemeden yararlanabilecek. Bu nedenle teknik olarak bir ‘af’ değil, infaz düzenlemesi olarak tanımlanmalı. Af, Anayasa’da düzenlenmiş ayrı bir kurumdur; cezayı ortadan kaldırır. Burada ise cezanın tamamen silinmesinden değil, cezanın nasıl ve ne kadar süreyle infaz edileceğinden söz ediyoruz. Koşullu salıverme, denetimli serbestlik ve infaz süresinin kısaltılması üzerinden bir iyileştirme yapılıyor.

'Yaklaşık 55 bin kişinin yasadan faydalanması bekleniyor'

Karcıoğlu, sözlerine şöyle devam etti:

Somut bir örnek vereyim. Beş yıl hapis cezası alan ve kapsam dışında olmayan bir hükümlü, normal koşullarda cezasının yarısını yatıp, üzerine bir yıl da denetimli serbestlikle toplam 1 yıl 6 ay cezaevinde kalacaktı. Yeni düzenleme ile aynı kişi, 1 ay kapalı, 3 ay açık cezaevinde kalıp toplam 4 ay içinde tahliye olabilecek. Yani fiilen cezaevinde kalacağı süre 1 yıl 6 aydan 4 aya düşüyor. Bu da cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı hedefleyen infaz tekniği tercihidir. Burada altını çizmek gerekir: Örgütlü suçlar ve terör suçları kapsam dışında. Hiçbir koşulda bu infaz düzenlemesinden yararlanamayacaklar. Yapılan etki analizine göre ilk etapta yaklaşık 55 bin kişinin bu yasadan faydalanması bekleniyor. Yargılamaları devam eden dosyalar ve 31 Temmuz 2023 tarihli suçlar dikkate alındığında bu sayının 100 bine, hatta 120–150 bine kadar çıkması ihtimal dahilinde. Adalet Bakanlığı’nın verileri esas alındığında, ilk etapta en az 55 bin kişinin tahliye sürecinin başlayacağı söylenebilir.

"Türkiye’de cezaevlerinin kapasitesi 304 bin civarında. Buna karşılık cezaevlerinde 428 bini aşkın tutuklu ve hükümlü bulunuyor" diyen Karcıoğlu, şunları aktardı:

Doluluk oranı yüzde 140 seviyesinde. Bu tablo, infaz düzenlemesinin sadece hukuki eşitliği sağlama amacı taşımadığını, aynı zamanda cezaevlerindeki aşırı yoğunluk nedeniyle zorunlu bir adım olarak da gündeme geldiğini gösteriyor. Cezaevi yapımı zaman alan, maliyetli bir süreç; suç oranlarındaki artışla birlikte mevcut yapılar bu yükü taşıyamaz hale geldi. Buna rağmen, doğrudan herkesin denetimli serbestliğe çıkarılması mümkün değil. Böyle bir adım, af niteliği taşır ve Anayasa’daki prosedürlere tabidir. Kanun koyucu bu nedenle en azından belirli bir süre kapalı ve açık cezaevinde kalınmasını şart koşuyor. Beş yıl ceza alan biri, en azından 4 ay cezaevini görsün, cezasını içeride infaz ettiğini hissetsin anlayışıyla hareket ediliyor. Bu, cezasızlık algısını tamamen ortadan kaldırmasa da, ‘hiç yatmadan çıkma’ görüntüsünü yumuşatmayı hedefliyor.

'Önleyici politikalarla da hareket edilmesi gerekir'

“İnfaz düzenlemeleri mağduriyetleri kısmen giderirken, bir yandan da cezasızlık algısını besleme riski taşıyor" ifadelerini kullanan Sefa Karcıoğlu, sözlerini şöyle devam etti:

Mağdur açısından bakarsanız, ‘Beş yıl ceza aldı, dört ayda çıktı’ duygusu oluşuyor. Suçu işleyen açısından da ‘Nasıl olsa kısa sürede çıkarım’ düşüncesi pekişebiliyor. Bu noktada esas tartışılması gereken şey, suçun neden işlendiği ve bu nedenleri ortadan kaldıracak sosyal, ekonomik, hukuki politikaların geliştirilip geliştirilmediğidir. Suçla mücadelede sadece infaz düzenlemesiyle değil, önleyici politikalarla da hareket edilmesi gerekir.

Örgütlü suçlar ve terör suçlarının kapsam dışı bırakılması ayrı bir tartışma konusu. Özellikle örgütlü suçlar bakımından adaletsizlik iddiaları gündeme gelecek. Bu dosyalar da muhtemelen Anayasa Mahkemesi’ne taşınacak. 2023 düzenlemesi ile ilgili başvurular hala sonuçlanmamışken, yeni düzenleme de benzer itirazlara konu olacak gibi görünüyor. Mahkemenin iş yükü dikkate alındığında bu başvuruların karara bağlanması da yıllar alacaktır. Meclis’teki görüşmeler sırasında tarih sınırının 31.07.2023’ten daha ileri bir tarihe çekilmesi ya da sürelerin biraz daha esnetilmesi teorik olarak mümkündür. Kanuni açıdan buna engel yok. Tarih 2024’e de taşınabilir. Bu sadece siyasi irade ve yapılacak etki analiziyle ilgili bir tercihtir. Şu ana kadar komisyonlarda bu yönde detaylı bir çalışma yapıldığına dair bir bilgi yok. Ancak istenirse UYAP verileri üzerinden kısa zamanda yeni bir etki analizi çıkarılabilir ve kapsam genişletilebilir.

Karcıoğlu, sözlerini şöyle sonlandırdı:

Uzun vadede daha kapsamlı bir af tartışmasının yeniden gündeme gelmesi ihtimali var. Özellikle İmralı görüşmeleri, açılım süreci başlıkları ve çeşitli siyasi tartışmalarla birlikte, terör suçlarını da kapsayan genel bir af beklentisi zaman zaman dile getiriliyor. Böyle bir düzenleme yapılacaksa, bu artık bir infaz düzenlemesi değil, doğrudan af kanunu olacaktır. Bu durumda da tüm terör örgütleriyle ilgili aynı ilkenin uygulanması gerekir. ‘Şu örgüt girsin, bu örgüt girmesin’ şeklinde bir ayrım yapılması eşitlik ilkesi açısından mümkün değildir. O nedenle, terör dosyaları açısından atılacak adımlar, tamamen ayrı ve çok daha kapsamlı bir siyasi–hukuki tartışmanın konusu olacaktır.