‘Zelenskiy, kaybetmiş bir ülkenin lideri’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna krizine çözüm bulma girişimleri kapsamında dün yeni bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Trump'la görüşmesini tamamlayan Putin, gazetecilere yaptığı açıklamada görüşmenin 2 saatten fazla sürdüğünü belirtti.

Rus lider Rusya'nın çatışmaların durdurulmasından yana olduğunu ancak barışa giden en etkili yolların geliştirilmesi gerektiğini ifade etti. Rusya Devlet Başkanı ayrıca Trump'ın görüşmede Ukrayna'daki çatışmaların sona erdirilmesi konusundaki tutumunu dile getirdiğini söyledi. Putin, Rusya'nın Ukrayna ile ateşkes de dahil olmak üzere bir mutabakat üzerinde çalışmaya hazır olduğunu vurguladı.

Trump ile yaptığı görüşmeyi anlamlı, samimi ve çok faydalı olarak nitelendiren Putin, ABD'nin Moskova ile Kiev arasında doğrudan müzakerelerin yeniden başlamasına katılımından dolayı Amerikalı mevkidaşına teşekkür etti.

ABD Başkanı Donald Trump ise görüşmeye ilişkin sosyal medya paylaşımında şunları kaydetti: "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile iki saatlik görüşmemi yeni tamamladım. Çok iyi gittiğine inanıyorum. Konuşmanın tonu ve ruhu mükemmeldi. Öyle olmasaydı, daha sonra değil, şimdi söylerdim."

Ukrayna'nın ateşkes ve barış görüşmelerine derhal başlayacaklarını belirtti. Trump, Ukrayna'da ateşkesin şartlarının ancak çatışmanın iki tarafı arasında tartışılabileceğini söyledi. Donald Trump ayrıca, Vatikan'ın Rusya ile Ukrayna arasındaki anlaşmazlığı sona erdirmek için müzakereleri kabul etmeye hazır olduğunu bildirdiğini ifade etti.

İstanbul'daki Rusya-Ukrayna müzakeresini, Avrupa'nın çatışmaları körükleyen tutumunu ve Amerkian Başkanı Donald Trump ile Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in telefon görüşmesini, hukukçu ve yazar Onur Sinan Güzaltan ile konuştuk.

‘2022’de bırakılan yerden devam edilmesi mantığı vardı bu teklifte’

Rusya Federasyonu’nun 2022 müzakerelerini devam ettirme amacıyla İstanbul’da müzakere teklif ettiğini belirten Güzaltan, Ukrayna’nın ise somut adım atmaya yanaşmayan bir tavır takındığını vurguladı:

“Öncelikle ben, kısa vadeli olarak belki önümüzdeki süreçte ateşkesler, barış anlaşması olsa dahi bunun uzun vadede dikiş tutturabileceğini zannetmiyorum. Görüşme neden İstanbul’da oldu? Rus tarafının bununla ilgili açıklamaları var. 2022 yılında Rusya ve Ukrayna, İstanbul’da görüşmüştü. Çeşitli kışkırtmalar yüzünden bu görüşmeler devam etmemişti. Rusya’nın İstanbul önerisinin altında, 2022’deki görüşmenin devamı olması şeklinde bir çaba vardı. O nedenden dolayı İstanbul teklif edildi. 2022’de bırakılan yerden devam edilmesi mantığı vardı bu teklifte. Bu şekilde de İstanbul’da görüşmeler gerçekleşti. Hem ABD, hem Rusya, hem Ukrayna hem de ev sahibi olarak Türk tarafı görüşmelerde bulundu. Ne kadar başarılı olduğu ise tartışılır. Esir takası dışında somut bir şey çıkmadı.”

‘Zelenskiy, kaybetmiş bir ülkenin lideri’

Kiev rejiminin lideri Zelenskiy’nin kaybetmiş bir ülkenin lideri olduğunun altını çizen Güzaltan, bu sebeple Zelenskiy’nin “şovmenlik” yaparak psikolojik harp yürütmeyi ve koltuğunu korumayı amaçladığını ifade etti:

“Zelenskiy, kaybetmiş bir ülkenin lideri. Savaşı kaybetti. Topraklarının ciddi bir kısmını ve stratejik alanları kaybetti. Arkasındaki destek çatırdıyor. ABD, Ukrayna’nın arkasından çekilme eğilimi gösteriyor ve Avrupa içinde de çatlaklar var. Dolayısıyla Zelenskiy’nin temel amacı zaman kazanmak. Zelenskiy’nin varlığı da bu çatışmanın devam etmesine bağlı. Yarın öbür gün barış olduğunda Zelenskiy ve çevresindeki savaş liderlerinin orada kalabilmesi çok zor. Zelenskiy zaman kazanmaya, psikolojik harekat yapmaya çalışıyor. İşi şova çevirdi. ‘Ben İstanbul’a geldim, Putin de gelsin onunla görüşeyim’ gibi diplomasi kalıplarına uymayan söylemleri var. Trump’la Beyaz Saray’da yaptığı görüşmeyi hatırlayın. Orada azar işitti. Zelenskiy, saygınlığını yitirmiş durumda. İşi psikolojik harbe yıktı ve zaman kazanmak istiyor. Bu işin içinden nasıl çıkacağını bilmiyor. Bu yönde çabaları oldu fakat ABD bastırınca Ukrayna tarafı, Rusya ile masaya oturdu. Ancak ayak sürüyorlar. Müzakereler sürerken AB’den destek arayışı devam ediyor. Zaten Avrupa Birliği’nde birçok iktidar, Ukrayna’ya desteği sürdürmeye meraklı. Fransa’yı, Almanya’yı, Polonya’yı görüyorsunuz. Zelenskiy aslında kendi varlığını sürdürmeye yönelik hamleler yapıyor diyebiliriz.”

‘Rusya ve Ukrayna ne zaman barış yönünde irade gösterdiyse o vakit Batı’dan bir kışkırtma geldi’

Onur Sinan Güzaltan’a göre Rusya ve Ukrayna ne zaman barış yönünde irade gösterdiyse, o vakit Batı destekli kışkırtmalar ile çatışmaların uzaması sağlandı. Avrupa’da başta İngiltere, Fransa ve Almanya’nın iktidarını korumak için savaşa ihtiyaç duyduğunun altını çizen Güzaltan, diğer yandan Rusya ile normalleşmeyi savunan Avrupa siyasi partilerinin ciddi bir yükseliş kaydettiğini aktardı:

“Aslında Avrupalı yönetimlerin, Fransa’nın, Almanya’nın, Polonya’nın durumları da biraz Zelenskiy’nin durumuna benziyor. Amerika ile beraber 2022’den itibaren Rusya’ya çok sert politik, ekonomik ve kültürel yaptırımlar uyguladılar. Fakat bu bumerang gibi dönüp dolaşıp kendilerini vurdu. Ekonomik ve siyasal olarak dağılmış bir Avrupa var. Birçok Avrupa ülkesinde, Rusya ile normalleşmeyi savunan partiler ikinci sırada ve iktidarı zorluyor. Son örneği Romanya’da gördük. Adeta trafoya kedi girdi ve seçim sonuçları çok farklı oldu Romanya’da. Fransa’da Le Pen, Almanya’da AFD yükselişini sürdürüyor. Tüm bu partiler, Rusya ile normalleşmeyi savunuyor. Mevcut iktidarlar ise savaşın devam etmesinden beslenen yönetimler. Temel siyasetleri bu yöne evrilmiş durumda. Açıkçası bu iktidarlar yönünü de değiştiremiyor. Fransa’daki Macron bunun en büyük örneği. Dolayısıyla Ukrayna’daki krizin devam etmesi yönünde diretiyorlar ve Kiev’i de yönlendiriyorlar. Avrupa’nın büyük ortağı ABD’de Trump iktidara geldi. Donald Trump, Rusya ile diplomatik ilişkilerin tekrar kurulmasını savunan bir çizgi izliyor. Avrupa’daki iktidarlar yalnız kalmış durumda. Hem iktidarlarını sürdürmek, hem de içinde yuvarlandıkları krizi aşmak adına Avrupa kıtasında sürekli Rus düşmanlığını körüklüyor, Rusya’nın yarın Avrupa’yı işgal edebileceği yönünde propaganda yapıyorlar. Yani Avrupa iktidarları, kendi iktidarlarını sürdürmek için savaşı devam ettirmek istiyor. Ne zaman Rusya ve Ukrayna arasında masaya oturma ihtimali doğsa veya ne zaman masaya oturup adımlar atılması yönünde irade geliştiyse, hemen arkasından farklı provokasyonlara şahit olduk. Ukrayna’ya uzun menzilli füzelerin verilmesi veya Moskova’daki terör saldırısı gibi. Tarihleri yan yana koyun, ne zaman Ukrayna ve Rusya arasında barış ihtimali doğduysa, hemen ertesinden Rusya’ya yönelik kışkırtmalar geldi. Önümüzdeki süreç kritik. Avrupa’da barış istemeyen iktidarlar ki bunların başında İngiltere geliyor, buna bağlı olarak yeni kışkırtmalar yapabilirler.”

‘Trump’ın Çin’i izole etme politikası başarısız oldu’

ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya politikasını değerlendiren Onur Sinan Güzaltani, Trump’ın Rusya ile anlaşarak Çin’i izole etme politikasının başarısızlıkla sonuçlandığını ifade etti:

“Trump, pragmatik bir politikacı. İkinci başkanlık döneminin başlangıcında, Ukrayna’daki meseleyi çok kısa sürede bitirebileceğini iddia etmişti. Benzer bir iddiası da Filistin için vardı. Fakat bu krizlerin hiçbirini bitiremedi. Evet, çabaları var. Belli adımlar atmaya çalışıyor. Trump’ın Rusya ile normalleşerek Çin’i izole etme siyaseti var, evet. Bu doğru. Trump ayrıca Rusya dostu değil. Trump, Rusya ile rekabet içinde olan bir ülkenin devlet başkanı neticede. Trump’ın belirli çıkarları var bu alanlarda. Ukrayna’daki madenler, Avrupa’daki tahakkümün sürmesi vb. çıkarları var. Bu çıkarlara ve ayrıca gelişmelere bağlı olarak hamleler yapmaya çalışıyor. Rusya ile normalleşme ve Rusya’yı Çin’den uzaklaştırma siyasetinin başarısız olduğunu görüyoruz. Son olarak Moskova’da 9 Mayıs törenleri vardı. Törenin baş konuğu, Putin’in de yanından hiç ayırmadığı kişi, Çin lideri Şi Çinping’ti. Çok uzun görüşmeler oldu iki lider arasında. Hatta Rusya’nın İstanbul görüşmesi önerisi de, Çin ile yapılan görüşmelerden sonra geldi. Çin ve Rus heyetinin yaptığı ortak bildiride, Ukrayna sorunu konusunda kök nedenlerin çözülmesi gerektiği belirtildi.

Dün Trump ile görüşmeden sonra Putin’in yaptığı açıklamada da aynı ifade geçiyor. Burada şunu görüyoruz: Rusya’nın en başından beri Ukrayna’nın NATO üyeliği, nazi ağırlıklı iktidarın temizlenmesi vb. hedefleri vardı. Bu koşullar, Çin ve Putin arasındaki görüşmede ‘kök neden’ olarak belirtildi. Trump’ın stratejisi bu noktada başarısız oluyor. Bu mesele uzadıkça, Rusya ve Çin daha fazla yakınlaşıyor. İngiltere ve ABD arasında yanılmıyorsam iki hafta önce çok kapsamlı ticaret anlaşmaları yapıldı. Bu da çok önemli. Trump, son dönemde İngiltere’deki iktidara alternatif partileri destekliyordu fakat politika değişti ve anlaşmaya vardı. Yani Trump bir yandan Ruslara elini uzatıyor, karşı taraftan ne geleceğine emin olmadığı için Avrupa kartını özellikle İngiltere üzerinden kaybetmek istemiyor. Rusya açısından Trump siyasetine bakarsak, kimse kollarını açıp Trump’ı beklemiyor. ABD’yi ve ABD’nin on yıllardır izlediği agresif siyaseti herkes biliyor. Dolayısıyla Rus tarafı da sırtını sağlama almaya çalışıyor. İkili ilişkilerini geliştiriyor. Askeri anlamda güçlenip ekonomik olarak yeni yaptırımlara hazırlık yapmaya çalışıyor Rusya. Dolayısıyla çok fazla belirsizlik var net bir şey söylemek için. Trump da Putin de görüşmeden sonra çok olumlu açıklamalar yaptı. Ancak ben, orta ve uzun vadede kalıcı bir barış olabileceğine inanmıyorum Rusya ve Ukrayna arasında.”

‘Rus halkı, Batı’nın Ukrayna’daki rolünü görüyor’

Rus halkının Batı’nın Ukrayna meselesindeki rolünü net bir şekilde gördüğünü kendi gözlemleri ile aktaran Güzaltan, Rusya’nın güçlü kurumlarına ve devlet geleneğine de atıfta bulundu:

“Ben 2022’de başlayan sürecin başından beri Moskova’da idim. Burada insanların tepkilerine, sürecin nasıl evrildiğine, toplumun, siyasetin nasıl evrildiğine tanıklık ettim. Bir kere Ruslar, 1990’lar tecrübesini yaşadı. Yani Sovyetler Birliği’nin yıkılışını çok sert bir biçimde yaşadı. Ülkeleri parçalandı, ekonomi ve toplum darmadağın oldu. Çok ciddi sıkıntılar çektiler. Askeri anlamda da zorluk yaşadılar. Bunu yaşayan bir halk var. Bu hafıza onlar için hala taze. Daha sonra Putin’in iktidara gelişi ve ayağa kalkma dönemi yaşandı. Ruslar, bunu kaybetmek istemiyor. Şu anda yaşadıkları hayat standartları, Avrupa ile kıyaslandığı zaman hiç de fena değil. Eğitimden sağlığa, gıda güvenliğinden sokak güvenliğine pek çok konuda standartlar iyi. Sağlam bir altyapıları var Sovyetler’den kalma. Ruslar bunu kaybetmek istemiyor. Rus halkı, Ukrayna meselesinin sadece Ukrayna ile ilgili olmadığını, bunun arkasında Batı olduğunu ve amaçlarının Rusya’yı 1990’lara döndürmek olduğunu görüyorlar. Haliyle insanlar mevcut iktidarın arkasında konumlanıyor. Rusya, devlet geleneği olan bir ülke. Çarlık dönemi var, Sovyetler dönemi var. Kurumları çok güçlü. Kendilerine has metotları var. Çok az ülkede vardır kendine has metotlar. Kurumsallaşmış bir devlet var. Elbette muhalif sesler var fakat halkın çoğu Rusya’da mevcut iktidarın arkasında duruyor. Önümüzdeki süreçte bunun değişmesini bekleyenler de yanılıyor ayrıca. Bunun değişmesi çok zor. Ruslar, burada geri adım atılırsa, yarın Moskova içine kadar Batı’nın ilerleyebileceğinin gayet farkında.”