“Trump’ın ekonomi politikasının ideolojik bir yönü var”
“Trump neoliberal sistemi eleştiriyor ama o sistemin çıkarttığı büyük zenginler ile yan yana”
“Endüstriyi ve tedarik zincirlerini tekrar yapılandırmak zor bir süreç”
“Türkiye, duvardaki çatlaklardan su gibi sızarak avantaj elde etmeli”
“Donald Trump’ın bu çatışmada kazandığı noktalar olacaktır mutlaka. Neticede ABD; dünya ekonomisinin en büyük ekonomisi. Ticaretin yapılışına uzun dönemdir Amerikan hükümetleri şekil verdi. Trump pek çok açıdan kazanmış gözüküyor zaten. Burada Avrupa’nın tavır önemli. Avrupa, nasıl cevap vereceği konusunda bugün toplantı yapıyor. Toplantının çıktılarını Türkiye’nin özellikle dikkatle izlemesi gerekiyor. Avrupa, Türkiye’nin en önemli ticaret partneri konumunda. Avrupa da şunun tedirginliğini yaşıyor: Çin ve Çin’in çevresindeki pek çok Asya ülkesine gümrük vergileri uygulandı. Peki bu defa gümrük vergilerinden kaçınıp bu ülkelerin malları Avrupa’ya hücum ederse ne olacak? Türkiye buradan kendisine nasıl pay kapacak? Türkiye’nin bu AB toplantısını çok yakından izlemesi gerekiyor. Pastadan pay alma avantajı veya dezavantajı neler olacak? Bunu henüz bilmiyoruz ama takip edip anlamamız gerekiyor. Türkiye her ne kadar dünyanın ilk 20 ekonomisi içine girip çıksa da Türkiye, devler arasında bir dev değil. Çin, ABD, Japonya gibi değiliz ama bu sebeple kazandığımız avantajlar da var. Türkiye’nin bu avantajları görüp, duvardaki çatlaklardan su gibi sızmayı bilmesi lazım. Tabii Avrupa’nın Amerika’ya vereceği cevap burada kritik öneme sahip. Burada çok sayıda ülke, Çin’e uygulanan gümrükler yüzünden Asya ülkelerinde üretim üsleri kurmuştu. Şimdi onlara da gümrük geldi. Onlar ne yapacak şimdi? Üretim fazlası var. Bunu Avrupa’ya veya Afrika’ya satmayı düşünecek.
Amerika’nın dokunmadığı veya dokunamadığı yerlerde boşlukları doldurmaya çalışacaklardır. Bir de fabrikayı taşıyıp götürmek kolay iş değil. Üstelik güvensizlik var: Ya üç gün sonra oraya da gümrük vergisi gelirse? Yani ülkelerin ve bölgelerin kendi aralarında entegrasyon ve güvenilir partner bulma arayışı artacaktır. Bunlar yıllar alacak süreçlerdir. Şu anda atılan adımların yani gümrük vergilerinin geri dönüşü de pek kolay olmayacak. Eğer tabii bir gün buradan geri dönülecek olursa, çok kolay olmayacak bu süreç. Çünkü onlarca yıl öncesine göre dünyanın bugün bulunduğu konum, küreselleşmiş bir dünya. Yani önceden bu kadar girift ilişkiler, kompleks üretim ağları ve ticaret yoktu. Tüketiciler son ürünü görüyor. Bunun arkasında birçok hammadde ve üretim aşaması var. Adını kimsenin bilmediği firmalar bu ticaret ağında yer alıyor. Bugün küreselleşmiş kompleks bir üretim ağı içinde yaşıyoruz. Gümrük vergileri bir gün tekrar indirilirse, yine bu da zor olacaktır. 1980’lerdeki dünyanın küreselleşme akımında olduğu gibi kolay olamaz. Şu anda güvenin kaybedildiği bir ortam var.”