Şeker ilk nerede üretildiğini, Güney Amerika’da insanların hayatlarını nasıl değiştirdiğini anlatan Güçlü Özgan, şunları söyledi:
Özgan, şeker kamışının ilk olarak M.Ö. 8.000'lerde Güneydoğu Asya'da, özellikle Hindistan ve Bengal bölgesinde keşfedildiğini belirtti ve sözlerine şöyle devam etti:
Hintliler M.Ö. 350'lerde şeker kamışını işleyerek kristal şeker üretmeyi başardılar. O dönemde doğanın en değerli tatlandırıcısı bala rakip olarak ortaya çıkan bu beyaz kristaller, günümüz mutfak kültürünün temel taşlarından biri oldu.
Orta Çağ'da şekerin tıp alanındaki kullanımına dikkat çeken Özgan, "İbn-i Sina'nın eserlerinde şekerin tedavi edici özelliklerinden bahsedilir. Bizans saray hekimleri yüksek ateşi düşürmek için gül şekeri öneriyor, öksürük ve mide rahatsızlıklarında şeker kullanılıyordu. Veba salgını döneminde Avrupa'da şeker adeta bir panzehir olarak görülüyordu" bilgisini paylaştı.
Osmanlı'da şeker kültürü
Osmanlı İmparatorluğu'nda şekerin serüvenini anlatan Özgan, "15. yüzyılda şeker, bal ve pekmezin yerini almaya başladı" dedi ve şöyle devam etti:
Saray helvahanelerinde üretilen şerbetler, hoşaflar ve tatlılar özellikle bayramlarda önemli bir tüketim kalemiydi. 16. yüzyılda iyi kalite şekerin fiyatı balın neredeyse iki katıydı. Bu nedenle şeker tüketmek bir statü göstergesi haline gelmişti.
İstanbul'daki şeker ticaretine de değinen Özgan, Fatih'teki Şeker Han'ın 17. yüzyılda şeker ticaretinin merkezi olduğunu, Osmanlı gemilerinin Mısır'dan şeker, Kıbrıs'tan şeker kamışı getirdiğini anlattı. "15. yüzyıl sonlarında Osmanlı'da yıllık 5 ton olan şeker tüketimi, 17. yüzyılda 65 tona ulaştı. Bu artış, mutfak kültürümüzde şekerin giderek daha fazla yer bulduğunu gösteriyor" dedi.
Kölelik ve sömürü
Özgan, şeker tarihinin en acı bölümüne de değinen Özgan, sözlerine şöyle devam etti:
15. yüzyıldan itibaren Güney Amerika'daki şeker plantasyonlarında milyonlarca Afrikalı köle çalıştırıldı. Tahminlere göre 400 yıl içinde 10 milyondan fazla insan bu plantasyonlarda ölesiye çalıştırıldı. Gemilerdeki korkunç şartlar nedeniyle kölelerin üçte ikisi daha Amerika'ya ulaşamadan hayatını kaybetti.
19. yüzyılda sanayi devrimiyle birlikte şeker üretiminin artmasına vurgu yapan Özgan, "Şeker pancarından şeker üretiminin keşfi ve sanayileşme sayesinde şeker fiyatları düştü. Artık yoksullar da çaylarını şekerle tatlandırabiliyordu. Ancak bu durum, patronların işçileri uzun saatler çalıştırmak için şekeri bir enerji kaynağı olarak kullanmasına da yol açtı" diye konuştu.
Programın son bölümünde günümüzde şekerin sağlık üzerindeki etkilerine değinen Özgan, şunları söyledi:
1950'lerde 'şeker sizin için iyidir' sloganlarıyla pazarlanan bu ürün, bugün aşırı tüketimin yol açtığı sağlık sorunları nedeniyle eleştiriliyor. Tarih boyunca ilaç olarak kullanılan şeker, modern tıp tarafından kontrolsüz tüketildiğinde bir tehdit olarak görülüyor.