Doç. Dr. Gülay Ceylaner: ‘Bebek ailesi yüzünden zarar görüyorsa bakanlık soruşturma açabilir’

Yaşanan olayın ardından topuk kanının önemi ve topuk kanı testinin neden yapıldığı merak uyandırdı. Tıbbı Genetik Bilim Doktoru ve Nadir Hastalık Gönüllüleri Derneği Başkanı Doç. Dr. Gülay Ceylaner, Radyo Sputnik’te yayınlanan Gün Ortası programında Okan Aslan’ın konuğu oldu. Ceylaner, bebeklerden neden topuk kanı alındığını ve önemini anlattı.

Doç. Dr. Gülay Ceylaner, konuyla ilgili şunları söyledi:

Hekimlerin önemli görevlerinden birisi var olan hastanın tedavisi. Ama bana sorarsınız, bizim en önemli görevimiz hastalıkları olmadan önlemektir. Yani hastalıkları olmadan önlemek, bütün sağlıkçıların en önemli görevidir. Topuk kanı da burada çok önemli bir yerde. Bebek doğduğunda bazı hastalık var ki erken tanıdığımızda bebek neredeyse hiç etkilenmeden tedavi edebiliyoruz. Topuk kanında metabolik nakil bakılıyor. Bazı ülkelerde çok daha fazla sayıda bakılıyor. Bizim evrede ise şu anda altı tanesine bakıyoruz. Hepsi de genetik tedavidir. Erken tanıyla neredeyse tamamen engelleyebiliyoruz. Erken tanı koyamadığımız zaman maalesef çok ağır tablolarla karşılaşıyoruz. Olası gelişmeler ortaya çıkmadan engellenebilir, çok başarılı bir sonuç elde edebiliriz. Örneğin, fenilketonüri, hipotiroidizm ya da biyotinidaz eksikliği. Bu yayılmada erken tanıdığımızda çocuk zekâ geriliği yaşamıyor. Çok ağır zekâ geriliği olacak bir bebek sadece diyetle ya da küçük büyümeyle normal gelişim sağlama hale getirebiliyoruz. Ama topuk kanı alınamazsa, bu bulgular ortaya çıktıktan sonra ancak tanıyabiliyoruz. O zaman da birçok iş işten geçmiş oluyor, bebek etkilenmiş oluyor.

2022 Mayıs ayının başından itibaren Türkiye'de SMA taraması yapıldığını söyleyen Ceylaner, sözlerine şöyle devam etti:

Herkesin bildiği, televizyonlarda çok sık bir sorun geliyor. İnsanlar artık bu hastalıkların bulunabilir. Çok pahalı bir ilacı var bu ilacın ya da yurt dışındaki tedavinin erken dönemlerdeki değişimlerinde başarı oranı çok yüksektir. Yani daha kasların erimeden verilmesi gerekiyor. Emin olun, bu tanıyı koymada çok hızlı bir şekilde kaydettiğinizden biridir. Topuk kanında şüphelenildiği zaman hızla gerçekleri ortaya çıkarıyoruz ki ilaca hemen başlanabilsin. Çünkü bir gün bile fark ediyor insanlar uyguluyorlar. Ne kadar erken başlarsak o kadar iyi. Yoksa bu çocuklar yatalak hale geliyor. Topuktan kan alınması çok basit bir işlem. Topuktan bir damlacık kan alınıyor, özel bir filtre kağıdına damlatılıyor ve bakanlığın imkanları laboratuvarlarda analiz ediliyor. Bazı özellikler "çocuğum acı çekecek" diye düşünüyor ama aslında küçük testle hayatları kesintiye uğrayacak bir tanıyı koyma şansımız oluyor.

Bebeklerde K vitamini eksikliği nedeniyle beyin kanaması riski var

K vitamini ile ilgili geçen yıllarda bazı tartışmalar yaşandığını hatırlatan Ceylaner, şunları aktardı:

Bebeklerde K vitamini eksikliği nedeniyle beyin kanaması riski var. Doğumdan sonraki ilk birkaç hafta çok kritik. Bebek büyüdükçe ve katı gıdalar çalışmaya başladıkça eksiklikler ortadan kalkıyor. Ama K vitamini uygulaması, Sağlık Bakanlığı'nın sunduğu erken tanı ve koruyucu hekimlik programlarının çok başarılı bir örneği. Aileler bizim hastamız ama bebeklerimiz de bizim hastamız. Ve bebeklerin seçme şansı yok. Aile, kendi iflasıyla sağlığına zarar veriyorsa, devlet devreye girer. Bebekler ailelerinin ihmali yüzünden zarar görüyorsa bakanlık soruşturma açabilir. Hatta bebeğin bakımını ailenin elinden bile alabilir.

K vitamini, 60 yıldır bu ülkelerde yapılıyor diyen Ceylaner, sözlerini şöyle sonlandırdı:

Topuk kanı son yıllarda artmakla birlikte çok eski yıllardan beri yapılıyor. Başarıları çok yüksek. Sadece bir damlacık kan alarak bebeğe hiçbir zararı olmayan bir işlem. Ağlayacak, canı acıyacak ama başka bir zarar yok. Eğer ailelerin başka bir endişesi varsa, mutlaka bir sağlık sistemine sorsunlar. Bu bebekleri hepimizin, öyle görmemiz lazım. Bu çocukların bizim geleceğimiz. Onların sağlığı hepimiz için çok değerli. sağlık ve eğitim çok önemlidir. Aileler ön yargılı olmalarınlar, dinlesinler. Topuk kanı artıyor ne yapılıyor, ne işe yarıyor, hangi hastalıklar engelleyebiliyoruz, almazsak ne gibi yayılmalarla karşılaşıyoruz? Bunlara mutlaka baksınlar. Sağlık ocaklarına giderek bilgi alabilirler. Görecekler ki bunun hiçbir zararı yok. endişelenmemeleri gerekiyor. Ve bunların gibi, o çocukların hepimizin. Korumak hepimizin görevidir.