Çin ile Filipinler arasında Güney Çin Denizi'nde yer alan Sabina Sığı ve çevresindeki ihtilaflı sularda yaşanan gerilim hafta sonunda da devam ederken, sahil güvenlik gemileri dün Sabina Sığı açığında çarpışan iki taraf da olayla ilgili birbirini suçladı.
Çin Sahil Güvenliği Sözcüsü Liu Dıcün, yaptığı açıklamada, Filipin gemisinin, "profesyonellik dışı ve tehlikeli bir manevrayla Çin gemisine bilerek çarptığını" savunurken, Filipinler Sahil Güvenlik Sözcüsü Jay Tarriela ise Çin gemisinin Sabina Sığı'nda demirli bulunan BRP Teresa Magbanua gemisine, hiçbir tahrik olmadığı halde 3 kere çaptığını ve gemide hasara yol açtığını ileri sürmüştü.
Çin'in ihtilaflı resifi doldurarak yapılar inşa edeceği şüphesiyle BRP Teresa Magbanua'yı nisan ortasında bölgeye yönlendirdiği ve demir attırdığını belirten Tarriela, "Çin Sahil Güvenliğinin artan tacizleri, zorbalığı ve gerilimi yükselten eylemlerine rağmen gemimiz Sabina Sığı'ndan çekilmeyecektir" ifadesini kullanmıştı.
Sabina Sığı'nda neler oluyor?
Spratly Adaları'nın güneyindeki Sabina Sığı çevresinde Çin ve Filipinler sahil güvenlik gemileri arasında çarpışmalara varan sürtüşmeler yaşanıyor.
Filipinler'in ‘Buhanginan’, Çinlilerin ‘Şienbin’ adını verdiği Sabina Sığı'nda, Filipinler Sahil Güvenliğine ait BRP Teresa Magbanua gemisi demirli halde bulunurken, Filipin gemilerinin söz konusu gemiye ikmal sağlamak üzere aralıklarla bölgeyi ziyaret etmesi, Çin ile gerilime yol açıyor.
Filipinler, 19 Ağustos'ta Çin Sahil Güvenliğine ait gemilerin çarpması sonucu Güney Çin Denizi'ndeki ihtilaflı sularda Filipinler'e ait 2 geminin hasar gördüğünü bildirmişti.
25 Ağustos'ta yaşanan başka bir çarpışma nedeniyle taraflar yine birbirini suçlamıştı.
Çin, 30 Ağustos’ta da Filipinler'e, Güney Çin Denizi'ndeki Sabina Sığı'nda bulunan sahil güvenlik gemisini çekmesi uyarısında bulunmuştu.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana bölge ülkeleri arasında egemenlik ihtilaflarının odağında yer alıyor.
Çin, ilk kez 1947'de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi'nin yüzde 80'i üzerinde egemenlik iddiasında bulunurken yer altı kaynakları açısından zengin bölgede Filipinler'in yanı sıra Vietnam, Brunei ve Malezya da hak iddia ediyor.
Çin'in bölgedeki ihtilaflı adalarda üsler inşa etmesine, askeri unsurların yanı sıra sivil gemi filolarıyla varlık göstermesine bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.
Lahey'deki Daimi Tahkim Mahkemesi, 2016'da Filipinler'in başvurusuyla verdiği kararda Çin'in, Güney Çin Denizi'nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına hükmetmişti.
Filipinler'in ABD'ye yaklaşması
Manila yönetiminin, bu gerilimler arasında, Çin donanması ve sahil güvenliğinin görece üstünlüğünü göz önünde bulundurarak, savunma konusunda ABD ile işbirliğini geliştirdiği gözleniyor.
Filipinler, Şubat 2023'te, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in ülkeyi ziyareti sırasında, iki ülke arasındaki Genişletilmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında ABD ordusunun 4 askeri üsse daha erişimine izin verileceğini duyurmuştu.
2014 tarihli anlaşma kapsamında Filipinler'de halihazırda 5 askeri üsse erişimi bulunan ABD, Güney Çin Denizi'ne hakim konumdaki Luzon Adası ve Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan'a yakın kuzeybatı bölgelerine asker konuşlandırma imkanı edinmişti.
Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro, 6 Şubat'ta, ülkenin kuzeyinde, Tayvan'ın 200 kilometre mesafedeki Batanes Takımadaları'nı ziyaretinde, buradaki "askeri varlığın artırılması ve tahkimatın güçlendirilmesi" talimatı verdi.
Çin, Filipinler'in kararına "Tayvan sorunuyla ilgili ateşle oynamaması" yönünde tavsiyede bulunarak tepki gösterdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, "Tayvan sorunu, Çin'in temel çıkarıdır ve aşılmaması gereken kırmızı çizgisidir. Filipinler'deki ilgili taraflar, başkaları tarafından manipüle edilmekten ve kendilerine zarar vermekten kaçınmalıdır" ifadelerini kullandı.