Tarihten ilham alan romanlarıyla tanınan Melih Esen Cengiz, şu ifadeleri kullandı:
“Küçüklüğümden beri tarihe çok meraklıyım. Dünyaya bir daha gelsem, tarih okumak isterim. Bu nedenle romanımda kullanacağım tarihsel bilgilere ilişkin çok şüpheci davranırım. İşgal zamanları ile ilgili filmler de yapıldı. Bu filmlere baktığımda çok hata görüyorum. Kaynakların çok iyi okunması lazım. Kurgu sanki gerçeğin önüne geçer şeklinde bir düşünce var. Halbuki kurgu, gerçeğe sadık kalmak; gerçeği çarpıtmamak zorunda. Siz, kendinize yine esneklik sağlayabilirsiniz fakat gerçeği çok çarpıtmamak lazım.”
Son romanı ‘Ayasofya’da Bir Çığlık’ için konuşan Cengiz şunları kaydetti:
“İstanbul, her sanatçı, her yönetmen, her yazar, her ressam için büyük bir kaynak. Ayasofya için bir inanç yerleşkesi diyorum çünkü orası sadece ibadet yeri değil; etrafında sultanların, şehzadelerin türbeleri, şadırvanı olan bir inanç yerleşkesi. Müslümanlığın ve Hristiyanlığın hep odak noktası oldu.”
Kitapların sonunda gerçeği sadece okurlarının görebildiğini belirten Melih Esen Cengiz, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Polisiye kitaplarda genelde bir kahraman vardır. Bu, polis, komiser, dedektif olabilir ve o, gerçek kahramandır. Masaya vurur, istediğini alır; tuttuğunu koparır, kadınlar ona hayrandır. Benim kahramanlarım, mütevazi, ailesine düşkün figürlerdir. Anti kahramandır benim kahramanlarım. Kitabın sonunda kahramanlarım göreceli doğrularla yetinirler. Mutlak gerçekleri okur bilir” şeklinde konuştu.