Tepkilerin en yoğun olduğu Fransa'da günlerce süren yol kapatma eylemlerinin ardından hükümet tarafından bazı önlemler alınsa da bunların yeterli olmadığını ifade eden çiftçiler, gelecek günlerde protestolarının şiddetini artırabileceklerini belirtiyor.
Ulusal basında yer alan haberlere göre, başkent Paris ve çevresini kuşatma altına alan çiftçi eylemlerinin sona ermesinin üzerinden geçen 10 günde, çiftçi sendikaları ile hükümet arasında görüşmeler sürüyor.
Başbakan Gabriel Attal, dün Tarım Bakanı Marc Fesneau ile ülkenin en büyük çiftçi sendikalarından FNSEA ve Genç Çiftçi sendikasının temsilcileriyle bir araya geldi.
FNSEA Başkanı Arnaud Rousseau, Başbakan ile görüşmelerine ilişkin değerlendirmesinde, çiftçilerin taleplerine ilişkin tüm başlıkları ele aldıklarını ve hiçbir ilerleme kat edilmediğini söylemenin yanlış olacağını söyledi.
Buna karşılık sağlanan ilerlemenin yetersiz olduğunu ve taleplerinin hayata geçirilmesi için "hükümet üzerindeki baskının sürdürülmesi" gerektiğini belirten Rousseau, çiftçi protestolarının büyüklüğü ve şiddetini artırabilecekleri mesajı verdi.
Öte yandan traktörle yol kapatma eylemlerine öncülük eden Coordination Rurale ve Çiftçi Konfederasyonu temsilcilerinin bugün Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile görüşmesi bekleniyor.
Bir yandan hükümetle müzakereler sürerken diğer yandan ülkenin bazı bölgelerinde çiftçiler eylemlerine devam ediyor.
Lot-et-Garonne ilçesinde tarım politikalarına yönelik tepkilerini göstermek isteyen yüzlerce çiftçi traktörleriyle eylem yaparak bölgede faaliyet gösteren bazı bankaların önüne saman boşalttı.
Çiftçiler ayrıca bankaların girişlerine bildirilerinin yazılı olduğu kağıtlar yapıştırdı.
Traktörleriyle 29 Ocak'ta Paris'i kuşatma eylemi yapan çiftçiler, başkente giriş-çıkış güzergahlarını trafiğe kapatmıştı.
Günlerce süren yol kapatma eylemleri, hükümetin 400 milyon avroya aşan destek paketi ve sektöre yönelik yeni tedbir alacağını duyurmasıyla son bulmuştu.
Protestolar nerede ve neden yapılıyor?
Avrupa'daki birçok ülkenin çiftçileri, Karadeniz Tahıl Koridoru’nu kendi çıkarları doğrultusunda ticarete dönüştüren AB'nin Ukrayna’dan ucuz tahıl alarak uyguladığı tarım politikalarını protesto etmek için sokaklara çıkarken, aslında bu protestoların birkaç yıl önceye dayandığı da biliniyor.
Tepkilerin ilki 2019 yılında Hollanda'da gerçekleşirken, çiftçilerin şiddetli hoşnutsuzluğu, hükümetin öncelikle tarım sektöründe azot emisyonlarını azaltma planlarını açıklamasından kaynaklanmıştı.
Ülkede bu yıl da dahil olmak üzere son yıllarda periyodik olarak protestolar patlak verdi.
Ardından 2023 baharında Polonyalı çiftçiler Ukrayna'dan yapılan büyük miktardaki ucuz tahıl ürünleri ithalatından memnun olmayarak sokaklara dökülürken, ucuz ithalat konusu Romanya ve Litvanya da dahil olmak üzere birçok Doğu Avrupa ülkesinde gündem maddesi halini aldı.
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından paylaşılan son verilerine göre, Ukrayna'dan yapılan aylık tarım ürünleri ithalatı temmuz ayından bu yana istikrarlı bir şekilde artarak kasım ayında 3 milyon tona ulaştı.
Aynı zamanda geçen yılın ilk 11 ayında sevkiyat hacmi yüzde 20 artarak 27 milyon tona yükselirken, parasal değeri ise yüzde 6 azalarak 10.7 milyar Euro’ya geriledi.
Hacimlerdeki artışa rağmen ithalat giderlerindeki düşüş, Ukrayna’dan ucuza alınan tahıl ürünleriyle ilişkilendirilirken, ucuz tahıl ithalatının cazibesi nedeniyle birçok Avrupalı çiftçi para kazanamaz hale geldi.
Çiftçilerin protestoları geçen yılın sonlarına doğru yaygınlaşmaya başlarken, Rusya'ya yaptırımlar sonrası artan yakıt ve gübre maliyetlerinin yanı sıra karlılıklardaki çöküş Fransa'da ve ardından Almanya, Yunanistan ve İtalya'da protestolara yol açtı.
Nitekim AB'de tarım ürünlerinin reel değeri iki çeyrek boyunca üst üste düşerken, 2023'ün üçüncü çeyreğinde yüzde 13.3 olan reel gelirler bir önceki çeyrekte yüzde 4.2’ye kadar geriledi.
Ancak protestoların en yaygın nedeni tarım sektörünün aşırı düzene tabi tutulması olarak bilinirken, AB yönetiminin yeşil ekonomiye geçiş hevesleri, bütçe fonlarının yetersizliği ve yakıt sübvansiyonlarının kesilmesi planları sonrası çiftçi kabusuna dönüştü.
Ukrayna planlarına odaklanan AB’nin tarım politikası, Almanya, Fransa, İspanya, Hollanda, Belçika, Polonya, İtalya ve Macaristan’ın yanı sıra Portekiz, Belçika, Bulgaristan ve İspanya'dan çiftçileri de bir araya getirdi.
Kısacası çiftçilerin eleştirdiği konular arasında AB'nin tarım politikaları, doğa restorasyon hedefleri, destek ödemelerindeki kesintiler, Rusya’ya yaptırımlar sonucunda ortaya çıkan yüksek enerji, yakıt ve gübre maliyetleri, Ukrayna'dan gelen ucuz tahıl ürünleri ve su tasarruf tedbirleri yer alıyor.
Avrupalı çiftçiler, AB'nin, ‘Yeşil Mutabakat kapsamında karbon gübre ve pestisit kullanımına ilişkin katı kurallar getirerek tarımsal üretimi zorlaştırdığı’ eleştirisinde bulunuyor.
Polonya ve Romanya'da ucuz Ukrayna tahılının ithalatının yasaklanması talebi öne çıkarken, Fransa'da artan yakıt fiyatları, İtalya'da ise AB'nin ‘Yeşil Mutabakat’ programı ve artan maliyetler tepkilerin odak noktasını oluşturuyor.
Bu ülkeler ne üretiyor?
Çiftçi protestolarının patlak verdiği ülkeler 2022 yılı sonu itibariyle Avrupa'daki tüm gıdanın neredeyse yarısını üretiyor.
Bu ülkeler arasında Avrupa'nın en büyük gıda üreticisi ise yüzde 11'lik payla Fransa yer alırken, lideri yüzde 9.8 ile Almanya, yüzde 6.6 ile Polonya, yüzde 5.4 ile İspanya ve yüzde 4.9 ile İtalya takip ediyor.
Tahıl ise bölgedeki tarımın bel kemiği olarak nitelendirilirken, protestocu çiftçilerin bulunduğu ülkelerde 205 milyon ton tahıl hasadı yapıldığı dikkate alındığında, sokaklara dökülen çiftçilerin bölgedeki tüm tahılın yüzde 40'ının ve dünyadaki tahılın ise yüzde 7'sinin mücadelesini verdiği görülebiliyor.
Protestolara dünyadaki çavdarın yüzde 46'sını üreten çiftçilerle birlikte arpanın dörtte biri, buğdayın yüzde 13'ü ve mısırın yüzde 4'ünü üreterek geçimini sağlayan çiftçiler de katıldığında, AB’nin hatalı tarım politikasının yarattığı riskin küresel gıda güvenliğine dahi etki edebileceği anlaşılıyor.
Protestoların en fazla şiddetlendiği Fransa, Almanya ve Polonya’nın AB’nin başlıca tahıl üreticileri olduğu bilinirken, bu ülkeler hep birlikte Avrupa'nın 2022 tahıl hasadının dörtte birini gerçekleştiriyor.