ABD Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Savunma Bakanlığı Müsteşarı Celeste Wallander, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası 24 Şubat 2022’den bu yana Türkiye tarafından uygulanan Montrö’nün 19. madde uygulamasının değişmesini istedi.
Montrö’nün 19’ncu maddesine göre savaş durumunda savaşan tarafların gemilerinin boğazdan geçişi yasaklanıyor. Türkiye 24 Şubat 2022’den bu yana Türkiye bu maddeyi uyguluyor. Rusya- Ukrayna çatışmasına taraf olan gemiler boğazdan geçemiyor. Ukrayna’ya doğrudan yardım eden ABD gemileri başta olmak üzere Karadeniz'e kıyısı olmayan NATO ülkelerinin savaş gemilerinin de boğazdan geçişine izin verilmiyor.
ABD’nin her fırsatta Montrö’nün yumuşatılması talebine tepki gösteren Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz şunları söyledi:
“ABD Savunma Bakan Yardımcısı Bayan Celeste Wallander dünkü basın toplantısında Ankara'nın 24 Şubat 2022’den bu yana yürürlükte olan Montrö’nün 19.madde uygulamasını değiştirmesini ve boğazları NATO savaş gemilerine açacak şekilde yorumlamasını istemiş ve özellikle Türkiye ile bu konuda çalışmak istediğini söylemiş. Montrö Sözleşmesinin ve Türk Boğazlarının sahibi bir devlet olarak Montrö uygulamalarına karışmak Egemenliğimize doğrudan müdahale sayılır. ABD Karadeniz'de NATO genişlemesi nedeniyle başlamasına neden olduğu savaşı durdurmak yerine Rusya’yı kışkırtmaya devam ederek uzatmayı istiyor. Türkiye bu konuda asla hata yapmamalıdır. Diğer yandan ABD çöküşün ve karmaşanın içindeki bir devlet olarak Lozan ve Montrö’ye taraf olmadığı halde bu cüreti nereden alıyor, ona bakmak gerekir. Daha dün İsveç’in NATO üyeliği iktidar ve ana muhalefet ile tam kadro mecliste onaylandığı bir konjonktürde ABD Savunma Bakan Yardımcısının konuşması pek de sürpriz sayılmamalı. Neocon emperyalizmi sınır tanımıyor. Türkiye’nin verdiği her tavizden sonra daha çoğunu isteyecektir.”
Lavrov: Türk meslektaşlarımız Montrö’ye bağlı kalacaklarını belirtti
ABD Savunma Bakan Yardımcısı’nın açıklamalarını değerlendiren bir diğer isim de Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov oldu. Lavrov “Türk meslektaşlarımız bize defalarca Montrö Sözleşmesi'nin mirasının emanetçileri olarak bu sözleşmenin hükümlerine sıkı sıkıya bağlı kalacaklarını söylediler. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin işinin başına döndü, muhtemelen şu anda bu kadar aktif olmalarının nedeni de bu. Hayır, başarılı olacaklarını sanmıyorum” ifadelerini kullandı.