2023 yılında BDT dönem başkanlığını Kırgızistan üstlenirken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Bişkek'in yıl boyunca örgütte aktif rol oynadığını vurgulayarak, Moskova'nın vu organizasyonda eski başkanla yakın koordinasyon içinde hareket etme niyetinde olduğunu söyledi.
Öncelikler: ekonomi, güvenlik ve egemenlik
Moskova, bu yıl itibariyle üstleneceği başkanlık rolüyle çeşitli faaliyet alanlarını öne çıkarırken, Putin'e göre Rusya, ekonomik alanda, ‘devletlerin ekonomik ve mali egemenliğinin daha güvenilir bir şekilde sağlanmasını mümkün kılacak’ karşılıklı anlaşmalarda ulusal para birimlerine daha aktif bir geçiş üzerinde çalışmaya devam etmeyi planlıyor.
Rusya Devlet Başkanı, ayrıca terörizm ve aşırıcılıkla birlikte sınır ötesi suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı ve yolsuzlukla mücadelede birlikte çalışmanın önemine dikkat çekerken, BDT’de Rusya'nın başkanlığı döneminde kültürel ve insani bağların genişletilmesi, sağlık, bilim, eğitim ve spor alanlarında işbirliği vurgulanacak.
Diğer birliklerle işbirliği
Rusya, BDT alanındaki entegrasyon süreçlerini sağlamayı da planlarken, güvenlik alanında Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile, ekonomik alanda ise Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) ile etkileşime odaklanacak.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, bu hedeflerle ilgili açıklamasında, “BDT ve AEB ülkelerinin ekonomilerinin birbirine bağlılığı ilkesini dikkate alarak, bu birliklerin, bölgesel entegrasyonu amacıyla yeni gerçekliklerde sürdürülebilirliğini sağlamak adına ulusal ve Avrasya düzeyinde kararlar alınmasına önem vereceğiz” diye konuştu.
Ayrıca, Rusya'nın 2024 yılında sadece BDT'ye değil BRICS'e de başkanlık edeceği göz önünde bulundurulduğunda Moskova, BRICS ile bağlarını güçlendirmeleri için topluluğa üye devletlere yardımcı olmayı da amaçlıyor.
2024'te BDT’yi bekleyen zorluklar: Moldova'nın çıkışı, Ermenistan'ın geleceği
Moldova'nın BDT'deki geleceği tartışılmaya devam ederken, Moldovalı yetkililer 2022'den bu yana BDT ile yapılan bir dizi anlaşmayı feshetmeyi planlıyor.
8 Şubat 2024 itibariyle Moldova’nın BDT Parlamentolararası Asamblesi'nden çekilme süreci tamamlanmış olacak.
Rusya Federasyonu Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matviyenko, bunun Bağımsız Devletler Topluluğu'na (BDT) üye ülkelerin Parlamentolararası Asamblesi'ne herhangi bir zarar vermeyeceğine dikkat çekerken, organizasyonun çalışmaya devam ettiğini,ancak Kişinev'in çekilmesinin ‘Moldova'nın kendisi için büyük bir kayıp’ olduğunu söyledi.
Bir dizi anlaşmayı feshetme arzusuna rağmen Kişinev, önemli ekonomik bağları kaybetmemek için BDT serbest ticaret bölgesinden ayrılmak istemezken, “Moldova hiçbir pazarı gönüllü olarak terk etmeyecektir" diyen ülke yetkilileri, Kişinev'in ‘etkisiz’ olduğunu düşündükleri toplulukla yapılan önceki anlaşmaları feshetmeye devam edeceğini de vurguluyor.
'Yılın Özeti' programındaki konuşmasında, Moldova’nın Rus gazını reddetmesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu’ndan (BDT) uzaklaşma çabalarını da yorumlayan Putin, “Moldova'nın Rusya yerine başka ülkelerden daha pahalı enerji kaynakları satın almak için ekstra parası varsa, bırakın alsınlar” ifadelerini kullanmıştı.
Rus lider, Moldova'nın Bağımsız Devletler Topluluğundaki (BDT) varlığının Rusya için büyük bir değeri olmadığını vurgularken, konuşmasını şu şekilde sürdürdü:
“Ancak biz onlarla yine de işbirliği yapmaya hazırız ve kimseyi uzaklaştırmıyoruz. Rusya, BDT ve Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) platformlarını yalnızca tüm katılımcıların gönüllülüğüne dayalı olarak kurdu. Eğer Moldova Sovyet sonrası alandaki entegrasyon sürecinde katılımcı olmak istemiyorsa bu onun seçimi. Ne isterlerse yapsınlar. Çalışmak istiyorlarsa mutlu oluruz. İstemiyorlarsa bu onların tercihi.”
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise Dağlık Karabağ'da yaşanan olayların ve Azerbaycan'ın daha önce tartışmalı olan topraklar üzerinde nihai kontrolü sağlamasının ardından, Kırgızistan'daki BDT zirvesi de dahil olmak üzere bir dizi toplantıya katılmadı.
Aynı zamanda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Paşinyan'ın yokluğunun nedenlerinin ‘oldukça anlaşılabilir’ olduğunu belirtirken, kendi anlayışına göre “Ermenistan'ın BDT'den hiçbir yere gitmediğini" de ekledi.
Aralık ayının sonunda Ermenistan Başbakanı, Azerbaycan lideri Aliyev ile de görüştüğü St. Petersburg'daki gayrı resmi BDT Zirvesi'ne katılmıştı.
Bununla birlikte Mart 2024'te Kiev'in BDT üyeliğini askıya almasının üzerinden 10 yıl geçmiş olacak.
Ukrayna'da devam eden çatışmalar nedeniyle önümüzdeki yıl Kiev'in BDT'ye aktif olarak katılmasını kimse beklemezken, ancak Putin'in Kırgızistan'daki zirvede de belirttiği gibi, Kiev yönetimi BDT'nin temel belgelerini onaylamadığı için Ukrayna hiçbir zaman topluluğa tam formatta katılmadı.
Rusya'daki zirveler ve etkinlikler
Rusya’nın bu yılki dönem başkanlığında geleneksel BDT Zirvesi’nin 8 Ekim'de başkent Moskova'da yapılması planlanıyor.
Birliğe bağlı tüm devlet başkanlarını bir araya getirecek bir diğer etkinlik, BDT ülkelerinin liderleri için zaten bir gelenek haline gelen, St. Petersburg'da Yeni Yıl öncesi resmi olmayan liderler toplantısı olabilir.
Devlet liderlerinin yer aldığı zirvelerin yanı sıra 150'ye yakın farklı etkinliğin yer aldığı yoğun bir programın beklediği BDT’nin 2025 yılı dönem başkanlığı ise Tacikistan’a geçecek. bekleniyor.
Moskova, BDT çerçevesindeki girişimlerin uygulanmasında sürekliliği sağlamak için Duşanbe ile de yakın koordinasyon içinde çalışmayı planlıyor.