Geçen yıl Temmuz ayında imzalanan anlaşmayla birlikte, Rusya ve Ukrayna'nın tahıl ve diğer gıda ürünlerini dünya pazarlarına çıkarması için başlatılan fakat Batı'nın ısrarla istismar ettiği tahıl koridoru anlaşması, 17 Temmuz itibarıyla askıya alındı. Rusya, Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'na, Batı'nın Rus gıda ve gübresine yaptırım uygulamaktan vazgeçmesi halinde döneceklerini duyurmuştu. Ancak bu, Rusya'nın Batı'ya ilk uyarısı değildi. Zira Rusya Federasyonu, kendi tahılı ve gübre ürünleri için de BM ile yapılan paket anlaşmanın şartlarının yerine getirilmesinin engellenmesinden ötürü girişimin bu şekliyle anlamsız bir hale geldiğine defaatle işaret etmişti.
Anlaşmanın adeta kördüğüm haline geldiği bu noktada, gözler bir kez daha, anlaşmanın imzalanmasına en büyük rolü oynayan Türkiye'ye döndü. Şimdilerde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleşecek olan görüşmeye meselenin tüm taraflarının odağında.
Söz konusu görüşme öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Büyükelçiler konferansından Batılı ülkelere şu çağrıyı yaptı:
Anlaşmanın adeta kördüğüm haline geldiği bu noktada, gözler bir kez daha, anlaşmanın imzalanmasına en büyük rolü oynayan Türkiye'ye döndü. Şimdilerde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleşecek olan görüşmeye meselenin tüm taraflarının odağında.
Söz konusu görüşme öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Büyükelçiler konferansından Batılı ülkelere şu çağrıyı yaptı:
“Girişimin, kapsamı genişletilerek tekrar uygulanması için temaslarımız devam ediyor. Geçen hafta Sayın Putin ile yaptığımız telefon görüşmesinde, Rusya'nın talep ve beklentilerini ilk elden tekrar öğrenme fırsatını bulduk. Afrikalı kardeşlerimizin tahıl ürünlerine erişimi noktasında bizim gibi Sayın Putin de hassasiyet gösteriyor. Bu konuda ortak bir paydada buluşabileceğimize inanıyorum. Şüphesiz bu sorunun daha fazla çıkmaza girmeden çözümü, batılı ülkelerin sözlerini yerine getirmelerine bağlıdır. Geride bıraktığımız dönemde ahde vefa ilkesi maalesef gözetilmedi. Karadeniz girişimi ile oluşan olumlu atmosferi, önce ateşkese ardından kalıcı barışa tahvil edecek diplomatik adımlar atılmadı. Bunlar yapılmadığı gibi hâlen ateşe körükle gidiliyor”
‘Türkiye- Rusya ilişkileri Karadeniz’in emniyet sibobu’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları kapsamında iki liderin görüşmesini Sputnik’e değerlendiren Dış Politika Uzmanı Ferit Temur, Türkiye – Rusya ilişkilerinin önemine değinerek “Uluslararası ilişkiler sistematiğinde yapısal sorunlara bağlı Batı'dan Uzakdoğu'ya doğru güç dengelerinde sancılı bir değişim sürecinin içerisinden geçtiğimiz bugünkü kaotik koşullarda Türkiye gibi NATO’nun derin üyesi bir ülkenin Rusya ile üst düzeyden iletişim kanallarına sahip olması başlı başına stratejik bir değerdir. Zira Türkiye ve Rusya arasındaki karşılıklı yarara dayalı iyi komşuluk ilişkilerinin taraflarca bu şekilde korunmaya çalışılması, Karadeniz havzası merkezli bölgesel ve küresel güvenlik denkleminin derin ve yıkıcı bir krize doğru evrilmesinin önünde emniyet sibobu işlevi görmektedir” ifadelerini kullandı.
‘Erdoğan Batılı ülkelerin sorumsuzluğuna işaret etti’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasında Batılı ülkelere yönelik vurgu yapmasına değinen Temur “Ukrayna krizinin bugünkü sıcak çatışmaya evrilmesinde büyük katkı ve çıkarları olan ABD’nin, Türkiye’nin bin bir zahmetle arabuluculuk rolü oynadığı ve küresel gıda güvenliği açısından fevkalade önemli olan 'tahıl koridoru' girişiminin de sürdürülebilir olmasına yönelik Batı adına gerekli liderlik rolünü oynamadığını görüyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasında geçen ‘Batılı ülkelerin sözlerini tutması gerektiği’ vurgusu işte tam bu sorumsuzluğa işarettir” dedi.
‘ABD’nin yapıcı rol oynaması lazım'
Tahıl Koridoru girişimin geleceği açısından batının tutumunun önemli olduğuna dikkat çeken Temur şunları söyledi:
“Esasında tek kutuplu dünya düzeninin çözülmesi ve yerine çok kutuplu yeni bir dünya düzenine doğru hızla evrilen bugünkü uluslararası ilişkiler sistematiğinde giderek güç yitimine uğrayan ABD’nin mevcut Ukrayna krizinde yapıcı bir rol oynamak isteyeceği hususu bile tartışmaya açık bir olgudur. Hal böyleyken, Karadeniz havzasının yeniden güven ve istikrara kavuşturulması için yapıcılıktan ziyade yıkıcılık etkisi yaratan bölge dışı aktörler yerine bölgesel paydaşlar arası yeni bir diplomatik mekanizmaya acil ihtiyaç vardır. Tahıl koridordu anlaşması bu yeni bölgesel dayanışma ortamının sağlanması adına çok önemli bir girişip olup, küresel olumlu etkileri bakımından mutlaka desteklenmesi gereken bir uzlaşıdır. Ancak, anlaşmaya taraf olan Batılı ülkelerin yükümlülüklerini yerine getirmeksizin sadece tek bir tarafın, Rusya’nın yükümlülüklerini gerçekleştirmesini beklemesi sadece diplomasiye aykırı değil, aynı zamanda son derece ciddiyetten uzak bir tutumdur. Koşullar ne kadar zor olursa olsun karşılıklı köklü ticari, siyasi ve kültürel ilişkilere sahip, Karadeniz’in iki başat aktörü konumundaki Türkiye ve Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasını en azından Afrika ülkelerine yararı dokunacak şekilde yeniden ele alıp, bir şekilde hayata geçirmeyi denemesi insanlık adına çok faydalı bir iş olacaktır. Bu bakımdan tahıl koridoru anlaşmasına ilişkin Batılı ülkelerinin yükümlülüklerini yerine getirmemesine dayalı Rus tarafının itirazlarını anlayan Türk tarafına kuzey komşumuzun yapıcı diyalog için kapıları açık tutmasını ve desteklemesini bekliyoruz.”