İtalya'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasıyla lavlar altında kalıp taşlaşan antik Pompeii şehrinin kalıntılarında sürdürülen arkeolojik çalışmalar, 2 bin yıllık pizza resmi ortaya çıkardı.
Pizzanın anavatanı Napoli'ye yakın Pompeii Arkeoloji Parkın'nın Regio IX bölgesinde yürütülen kazılarda bulunan fresk, ek binası fırın olan bir evin koridor duvarında yer alıyor.
Domates ve mozzarella olmadan pizza denebilir mi?
Fresk, gümüş bir tepside nar ve muhtemelen hurma dahil çeşitli meyvelerle çevrilmiş halde yuvarlak bir foccacia ekmeği tasvir eder gibi görünüyor. Ancak yuvarlak hamur işi, pizza olmak için iki temel malzemeden (domates ve mozzarella peyniri) yoksun gibi duruyor.
Ananas nereden çıktı?
Tepside ananas gibi görünen öğenin sırrı da çözülemedi. Çünkü ananas meyvesiyle karşılaşan ilk Avrupalı, 1493'te Guadeloupe'de Kristof Kolomp'tu.
Uzmanlar, ekmeğin eski Romalılar tarafından yenen otlu bir peynir olan moretum veya baharatlarla tatlandırıldığı görüşünde. Ekmeğin yanında bir tas şarap, kuru meyveler, hurma, nar ve sarı arbutus çelengi var.
Antik Yunan'dan gelen konukseverlik geleneği
Natürmortun antik Yunan konukseverlik (xenia) ritüelinden esinlendiği ve bu nedenle tepsinin Helenistik döneme kadar uzanan bir geleneğin parçası olarak misafirlere sunulan hediyeleri temsil ettiği düşünülüyor. Bu tür görüntüler, her ikisi de MS 79'da Vezüv Yanardağı patladığında yok olan Pompeii ve yakınındaki Herculaneum'un evlerinde yaygındı.
Bununla birlikte uzmanlar, focaccia görüntüsü içeren fresk bulmak alışılmadık bir durum olduğunu belirtti.
'Sade ve tutumlu olması pizzanın yansıması'
Pompeii Arkeoloji Parkı'nın yöneticisi Gabriel Zuchtriegel, freskin 'tutumlu ve basit bir yemek ile gümüş tepsinin lüksü ve sanatsal, edebi temsillerin inceliği arasındaki karşıtlığı yansıttığı' yorumunu yaparak ekledi:
"Güney İtalya'nın 'yoksul' yemeği olarak doğan, şimdi dünyayı fetheden ve yıldızlı restoranlarda da servis edilen pizzayı bu açıdan nasıl düşünmeden geçebiliriz?"
Napoli domates, mozzarella, taze fesleğen ve sızma zeytinyağının basit bir karışımından oluşan geleneksel margherita pizzanın anavatanı. Yemeklerin üstünün meyvelerle süslenmesi de İtalya'nın geri kalanında hoş karşılanmayan Napoli'ye özgü bir adet.
Meşhur pizzacının şüphesi yok
Nitekim Napoli'nin en eski pizzacılarından birinin sahibi olan Gino Sorbillo, Pompeii freskindeki görüntünün pizza olduğuna ikna olmuş durumda:
"Antik Pompeii'de tahıl, su, tuz ve belki maya olarak biradan yapılan gözleme biçimleri olduğunu zaten biliyorduk. Günlük sebzeler veya balıklarla da süslemiş olabilirler. Bu antik pizza formuydu."
'Biz asla ananas kullanmayız'
Antik Roma döneminde meyvenin daha çok ana yemek olarak kabul edilmiş olabileceğini söyleyen Sorbillo, günümüzde de tatlı pizza sözkonusuysa örneğin incir veya çilek gibi meyvelerin kullanabileceğini belirtti.
Ama antik freskin "Pizzada ananas olur mu olmaz mı" tartışmasını çözüp çözmediği sorulduğunda, Sorbillo kararlı şekilde yanıt verdi:
"Hayır. Bazı tatlar değişmez. Biz geleneksel pizza yaparız ve asla ananas kullanmayız."