Titanik enkazına turistik sefer düzenlerken Atlas Okyanusu'nda kaybolan batiskaftaki bir avuç zengini bulmak için zamana karşı verilen ve kaybedilmiş görünen yarış, Akdeniz'de yüzlerce insanın sulara gömüldüğü göçmen teknesi faciasını gündemden sildi.
14 Haziran'da Libya'dan İtalya'ya geçmeye çalışan yüzlerce göçmenle dolu balıkçı teknesinin Yunanistan açıklarında batması tutuklamalar ve şiddetli protestolar eşliğinde neden olan politikalar ve yetkililerin sorumluluğuna ilişkin tartışmalara yol açtı. Ama 19 Haziran'da 4'ü çok zengin 5 kişiyi taşıyan Titan adlı batiskafın Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde kaybolmasıyla gündem bir anda değişti.
Aralarında kadınlarla çocukların da bulunduğu 400 ile 700 arasında tahmin edilen sayıda Pakistanlı, Mısırlı, Suriyeli Afgan ve Filistinli göçmen taşıyan tekneden sadece 104 kişi kurtarılırken, en az 82 kişinin ölüsüne ulaşıldı, geri kalanlar Akdeniz'de 'kayboldu'. Göçmenlere kıyasla havacılık sektöründe hizmet veren Action Aviation'ın sahibi Britanyalı milyarder Hamish Harding, Pakistanlı iş insanı Şahzada Davud ve oğlu Süleyman Davud, denizaltının sahibi OceanGate şirketinin kurucusu ve Üst Yöneticisi (CEO) Stockton Rush, Fransız kaşif Paul Henry Nargeolet'i taşıyan Titan için arama-kurtarma çalışmalarına fersah fersah fazla kaynak ve medya ilgisi seferber edildi.
'Korkunç ve iğrenç bir tezat'
NBC News'dan Chantal Da Silva ile Fiona Day'in haberinde iki krize kanalize edilen kaynaklar ve medya ilgisindeki bariz eşitsizliğe dikkat çekildi. NBC News'a konuşan İnsan Hakları İzleme (HRW) örgütünün Avrupa ve Orta Asya Bölümü Müdür Yardımcısı Judith Sunderland, "Bu, korkunç ve iğrenç bir tezat. Belli bazı insanların ölmesine izin verirken diğerlerini kurtarmak için her türlü çabayı göstermek; bu, gerçekten de insanlık üzerine karanlık bir yansıma" değerlendirmesini yaptı.
'İki faciada birbirine zıt muamele neden?'
Dünyanın dört bir yanındaki sığınmacıları destekleyen Britanya merkezli Choose Love isimli STK'nin kurucusu ve CEO'su Josie Naughton, son birkaç gündür gazetelerin başsayfalarını kayıp denizaltı için arama kurtarma çalışmalarının kapladığına dikkat çekti.
Göçmen teknesine kıyasla Titan için binlerce fazla haber yayımlanmış gibi göründüğünü söyleyen Naughton, "Oysa göçmen teknesinde 100 kat daha fazla insanın hayatını kaybettiğinden korkuluyor, üstelik bu insanlar evlerini terk etmek zorunda kalmıştı, güvenlik arıyorlardı" dedi.
STK yöneticisi "Bu, insanı bir nevi sorgulamaya itiyor: Medyanın nasıl aktardığı ve aynı zamanda hükümetlerin ve hükümet altyapısının nasıl tepki verdiği bakımından aradaki fark nedir? Neden bu kadar farklı" diye sordu.
Titan'ı bulma çabası zamana karşı yarışa dönüştü, zira pazar sabahı dalışa geçtikten 1 saat 45 dakika sonra ana gemisi Polar Prince ile bağlantısı kesilen denizaltıdaki 96 saatlik oksijenin bugün TSİ 14.00 sularında tükeneceği hesaplandı. ABD Sahil Güvenlik liderliğinde ABD, Britanya, Kanada ve Fransa'dan arama-kurtarma ekipleri gemiler, askeri uçaklar ve okyanusun en derinlerine inebilen robotlar eşliğinde seferber edildi.
'Asıl mesele, seferber edilen kaynaklar'
Titan ile 5 yolcusunun aranmasının medyanın ilgisini çekmesine 'şaşırmadığını' söyleyen HRW yetkilisi Sunderland, "Gösterişli bir gezide muhtemelen ölen çok zengin insanlara odaklanmak, hani derler ya, iyi bir hikayedir. Aklımdaki asıl mesele, seferber edilen kaynaklar" dedi.
AB'nin sınır bekçisi yaptığı Yunanistan başından atmaya çalışırken
Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM) Yunanistan şubesi başkanı Gianluca Rocco'nun "Akdeniz'deki en büyük trajedilerden biri" olarak nitelediği olayda Yunan makamlarının sorumluluğu da ortaya çıktı. Avrupa Birliği'nin (AB) sınır koruma kurumu Frontex, göçmen taşıyan tekneyi tespit ettiklerini ve Yunan yerel makamlarına bildirdiklerini açıkladı. Yunan sahil güvenliği göçmen teknesine saatlerce eşlik etti. Kurtulan göçmenler, Yunan sahil güvenlik ekiplerinin İtalyan sularına itmeye çalışması yüzünden teknenin alabora olup battığını anlattı. Savcıya verdikleri ifadelerde, teknenin Yunan Sahil Güvenlik ekiplerinin halatlarla çekildiği sırada battığını söyleyen göçmenler, "Yunan Sahil Güvenlik botu tekneye bir halat bağladı ve tekneyi çekerken aşırı sürat nedeniyle tekne sağa sola sallanmaya başladı ve alabora oldu" dedi.
Uluslararası deniz hukuku ise yerel yetkililerin aleni yardım talebi olsun olmasın acil kurtarma operasyonları yürütmekle yükümlü olduğunu belirtiyor.
Manidar karikatür
Sanatçı Oliver Jeffers, Dünya Mülteciler Günü vesilesiyle Instagram'da paylaştığı karikatürde, bir gazeteci ekibinin yanında batan tekneden denize dökülerek boğulan insanlara sırtını dönüp kameralarını suyun derinliklerindeki denizaltıya çevirmesini tasvir etti.
Sığınmacılara sırtını çevirip denizaltıya kilitlenmek
Jeffers, bu karikatürün gerisindeki tepkisini şöyle aktardı:
"Biz batık bir geminin enkazı için yola çıkan çoğu varlıklı 5 turistin bir denizaltıda kaybolduğu haberine takılıp kalmışken, bugün Dünya Mülteciler Günü ve daha geçen hafta içinde yüzlerce mülteciyi taşıyan bir teknenin Yunanistan kıyıları açıklarında battı."
"Birçok kişi (çocuklar dahil) daha güvenli bir yaşam arayışına çıkmışken batan teknede hayatını kaybetti."
"Atlantik'in ortasında dalgaların altında yaşananlar aileleri için bir trajedi ve son derece endişeli bir dönem oluştursa da, denizaltı hikayesinin, her gün daha fazla insanın öldüğü, ama neredeyse hiç dikkat çekmediği, sürekli büyüyen mülteci krizinin ortasında bizi kıskıvrak yakalaması karşısında toplumun durumuyla ilgili sinik olmamak zor."
Sanatçı, takipçilerine, 'kayıp denizaltının kurtarılması umudu haberini izlerken' Uluslararası Kurtarma Komitesi'ne (IRC) bağış yapmaya da çağırdı.
Meseleye el atan news.com.au isimli Avustralya haber sitesi de "Dolu göçmen teknesinin arkasındaki hikaye, kayıp denizaltı krizindeki çirkin gerçeği ortaya koyuyor" değerlendirmesini yaptı.
'Benzer müdahale neden göçmenler için etkinleştirilmedi?'
"Yetkililer, Titanik enkazına giden turist denizaltısındaki 5 kişiyi kurtarmak için yarışırken, bir balıkçı teknesi Akdeniz'e battığında denize düşen yaklaşık 750 sığınmacıya yardım etmek için benzer bir müdahalenin neden etkinleştirilmediğine dair sorular gündeme geldi" denilen analizde, "Yetkililerin, bu teknenin karşı karşıya olduğu tehlike konusunda defalarca uyarıldığı, ancak önlem almadığı ve bunun sonucunda teknenin saatler sonra battığı anlaşıldı. Yunan Sahil Güvenliği, durumu nasıl ele aldığı konusunda eleştiri ateşi altında kaldı" vurgusu yapıldı.
Titanik enkazına sefere çıkan zenginlerin kişi başına yüz binlerce dolar ödediği hatırlatılan, "Derin deniz robotları ve arama kurtarma uçakları tarafından desteklenen uzman gemiler, 40 bin kilometrekare genişliğinde bir alanı 4 km derinliğe kadar taradı" bilgisi verilen analizde, Daily Mirror yardımcı editörü Kevin Maguire'ın "Titan denizaltısındaki 5 zengin insanı arama çabası dramla dolu, ama aynı zamanda neden Akdeniz'de yaklaşık 750 yoksul göçmen taşıyan teknenin batmasından daha fazla önem kazandığına dair soruları da gündeme getiriyor" tweetine dikkat çekildi.
İnsanların denizde yaşanan iki krize müdahaledeki tezatla ilgili hayal kırıklıklarını Twitter'da dile getirdikleri belirtildi.
Göçmen teknesi felaketini ayrıntılarıyla aktaran bir kullanıcı, "Öfke nerede" diye sordu.
'En çok ilgiyi kim çekiyor?'
"İki trajedinin hikayesi" diyen bir diğeri, "Titanik macerasına çıkmayı seçtikleri için denizde kaybolan 3 milyarder ile savaştan ve zulümden kaçmak zorunda kaldıkları için denizde kaybolan yüzlerce sığınmacı. En çok ilgiyi kim çekiyor" sorusunu yöneltti.
Bir başkası, "Titanik'i görmek için 250 bin dolar ödeyen milyarderleri bulmaya yaönelik kurtarma çabaları ile savaş, kıtlık ve açlıktan kaçan sığınmacıları kurtarmak için telaş edilmemesini uzlaştırmak zor" saptamasını yaptı.
'Aradaki fark hayrete şayan'
Bir diğer paylaşımda "Yunanistan açıklarında bir teknede boğulan yüzlerce sığınmacıyla ilgili haberlerle ile bir denizaltındaki milyarderle ilgili yayınları kıyasladığınızda aradaki fark hayrete şayan" denildi.