Yer altında keşfedilmeyi bekleyen bir tarih: Gizli geçitler, tapınak ve kaya mezarları

Mardin’in Midyat ilçesinde geçmişi ile tarihe ışık tutacak nitelikte çok sayıda tarihi alanlar keşfedilmeyi bekliyor. Bu alanların bazılarında neredeyse hiç araştırma yapılmamış. Bunlardan biri de yerel halk tarafından ‘Bahvare’ olarak bilinen Gülveren Köyü’ndeki tarihi harabe. Köy sınırları içinde bulunan ve ‘Bahvarka Xirabe’ olarak bilinen tarihi alan henüz keşfedilmemiş. Sadece köylüler tarafından bilinen ve üzerinde araştırma yapılmamış ‘Bahvarka Xirabe’ sırlarla dolu mekanlarıyla keşfedilmeyi bekliyor.

1 / 8

Bahvare’nin anlamı Köyün tarihi ile ilgili detaylı bir bilgi yok. Prof. Dr. Abdurrahman Acar bir kaynakta, köyün isminin nereden geldiğinin bilinmediğini, anlamı konusunda farklı görüşler olduğunu belirtiyor. Acar, köyün ismi Kürtçede ‘güzel yurt’ anlamına gelen ‘bah-war’ veya zor şartlar altında kurulduğuna işaret eden ‘bi-hewar’ kelimeleriyle bağlantılı olabileceğini söylüyor.

2 / 8

Alana hakim bir tepede üstünde sırlarla dolu bir harabe

Bahvar Köyü’ne 40 dakikalık yürüme mesafesinde olan ve hakim bir tepe üzerinde bulunan, ‘Harabe Bahvar’ anlamına gelen ‘Bahvarka Xirabe’nin tarihini kimse bilmiyor. Tepenin üzerinde harabeye dönmüş yerleşim yeri, altında da mağaralar, geçitler, su sarnıçları, kuyular, tapınağa benzer yapılar ve kaya mezarları dikkat çekiyor. Kaya Mezarları’nın yapısı Süryani geleneklerine göre yapıldığı için köyün Süryanilere ait olabileceği görüşünü güçlendiriyor.

3 / 8

‘Genç sanat tarihçisinin mücadelesi’

Bahvare Köyü’nden olan Şuayp Ağırman, tarihi alan ile ilgili bilgiye sahip ender kişilerden biri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü mezunu Ağırman, genç yaşına rağmen tarihi köyün keşfedilmesi için mücadele ediyor. Öyle ki Mardin Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’na dilekçe yazarak alanda araştırma yapılmasını ve SİT alanı ilan edilerek koruma altına alınmasını istedi. Ağırman’ın dilekçesine henüz cevap verilmedi.

4 / 8

Markette çalışıyor, boş zamanında araştırma yapıyor

Sputnik’e konuşan Şuayp Ağırman, mezun olduktan sonra alanında iş bulamadığı için Midyat merkezde bir markette çalışıyor. Ağırman boş zamanlarında köydeki tarihi yerler ile ilgili araştırma yapıyor. Bununla ilgili bir kitap hazırlığı da var. Ağırman, kitabın basım için yayınevinde olduğunu ve yakın zamanda çıkacağını söylüyor.

5 / 8

Köyden yaklaşık 40 dakika yürüme mesafesinde olan tarihi ‘Bahvarka Xirabe’ ile ilgili bilgi veren Ağırman “Burası eski bir köy yerleşim alanıdır. Yüzeysel baktığımızda, taşların yapısına baktığımızda ve anlatıldığına göre geçmişi neredeyse 2000 yıla yakın, belki daha fazla bir geçmişe sahip ama araştırma yapılmadığı için bilmiyoruz. Bir çok su sarnıcı, su kuyuları, gizli geçitler var. İlk etapta göze çarpan bunlar. Kaya mezarları var. Yıkılmış harabeye dönmüş evler, yerleşim yerleri var. İlk etapta bunları göze çarpıyor” dedi.

6 / 8

Kayıp kilise

Burada ‘Mor Heworo’ adıyla bir kilisenin olduğunu ifade eden Ağırman, Kilisenin kayıp olduğunu, tam olarak nerede olduğunu bilmediklerini söylüyor. Süryanicede beyaz anlamına gelen Heworo’nun Süryani bir aziz olduğu biliniyor. Süryani kaynaklara göre, Mor Heworo 4.-5. yy.’da yaşamış ve Mardin’in Nusaybin İlçesi’ne bağlı Teldarus Köyü’nden olduğu belirtiliyor.

7 / 8

‘Koruma altına alınmalı’

Tarihi alanın SİT alanı ilan edilerek koruma altına alınması için Mardin Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’na dilekçe yazdığını ifade eden Ağırman, bu kültürel mirasa sahip çıkılması olduğunu söylüyor. Ağırman “Burada bir çalışma yürütülmesini ve koruma altına alınmasını istiyorum. Aktif hale getirilerek turizme kazandırılabilir. Dilekçe yazdım. Konum koordinat çalışmalarını yaptık, belirledik. Köyün tarihi ile ilgili bir kitap yazdım, yakında basımı olacak. Kitapta buraya da yer vermişim” dedi.

8 / 8

‘Profesyonel bir araştırma ve kazı çalışması yapılmadı’

Tarihi alanda profesyonel bir araştırma ve kazı çalışması yapılmadığına dikkat çeken Ağırman, “Bir sürü kaya mezarı var. Süryanileri temsil eden tarzda yapılmış. Bu yapılardan buranın milattan önceki dönemlere ait olabileceği düşüncesi oluşuyor. Etrafındaki arazilerde bir sürü su sarnıçları var. Ufak ufak harabe yerler var” şeklinde konuştu.