Şangri-La Diyaloğu'nda ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin Amerikan yaptırım listesindeki Çin Savunma Bakanı Li Şangfu'yla baş başa görüşme muradına eremese bile aynı çatı altında bulunurken, gizli istihbarat toplantısı da Çinli ve ABD'li yetkilileri biraraya getirdi.
Toplantıyla ilgili medyayı bilgilendiren kaynaklar, katılımcıların çatışmacı değil yapıcı ve işbirlikçi üslubu benimsediğini söyledi.
Şangri-La kamuflajı ilk kez açık edildi
Kaynaklar, bu tür toplantılar organize eden Singapur hükümetinin birkaç yıldır Şangri-La Diyaloğu'nu paravan olarak kullanarak ayrı bir mekanda dışarıya belli etmeden istihbarat toplantısını düzenlediğini belirtti. Ancak ülkelerin istihbarat liderlerinin gizli toplantısı ilk kez medyaya yansıdı.
ABD'yi ülkenin çeşitli istihbarat topluluklarının tepesindeki Ulusal İstihbarat Direktörü Avril Haines'in, Hindistan'ı denizaşırı istihbarat toplama teşkilatı Araştırma ve Analiz Kanadı'nın Başkanı Samant Goel'in temsil ettiği öğrenildi.
Haines, aynı zamanda 49 ülkeden 600'den fazla delegenin katıldığı Şangri-La forumunda ABD'nin delegelerinden biriydi.
Washington-Pekin yüksek gerilimine rağmen Çin de gizli istihbarat toplantısında hazır bulunan ülkeler arasındaydı.
'Hükümetler birbiriyle konuşmadığında, istihbaratçılar konuşur'
Bir kaynak, gizlilik kapağını aralayarak şunları söyledi:
"Bu toplantı, uluslararası gölge gündemin önemli bir demirbaşı. Katılan ülkelerin geniş yelpazesi gözönüne alındığında, ustalık festivalinden ziyade, niyetler ve sonuçlar hakkında daha derin bir anlayışı teşvik etmenin yolu."
"İstihbarat servislerinin daha resmi ve açık diplomasi zora girdiğinde birbirleriyle konuşabileceklerine dair kendi aralarında zımni bir şifre var. Bu gerginlik dönemlerinde çok önemli bir etkendir. Singapur etkinliği bunun teşvik edilmesine yardımcı oluyor."
'İstihbarat teşkilatlarından üst düzey katılımdan mütevellit'
Haberle ilgili sorular üzerine Singapur Savunma Bakanlığı Sözcüsü, şu yanıtı verdi:
"Şangri-La Diyaloğuna katılırken, istihbarat teşkilatlarından üst düzey yetkililer dahil olmak üzere katılımcılar, muadilleriyle tanışma fırsatı da buluyor. Singapur Savunma Bakanlığı, bu ikili veya çok taraflı toplantıların bazılarında kolaylaştırıcı rol oynayabiliyor. Katılımcılar (diyalog) çerçevesinde düzenlenen bu tür toplantıları faydalı bulmuştur."
ABD'nin Singapur Büyükelçiliği, görüşmeyle ilgili bilgisinin olmadığını söyledi. Çin ve Hindistan hükümetleri sorulara ilk etapta yanıt vermedi.
ABD, Britanya, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda, çok geniş çaplı istihbarat toplamak ve paylaşmak için 5 Göz olarak adlandırılan ağı işletiyor. 5 Göz'ün istihbarat yetkilileri sık sık buluşuyor.
İstihbarat camiasının daha büyük toplantılar düzenlemesi ise hem daha nadirdir hem de neredeyse kamuoyuna hiç duyurulmaz.
'Toplantıda Rusya yoktu'
Kaynaklara göre perşembe günü istihbarat şeflerinin gayriresmi toplantısının ardından cuma günkü toplantının gündeminde Rusya-Ukrayna krizi ve sınırötesi suç vardı. Ancak kaynaklardan biri, toplantıda hiç Rus temsilcisi bulunmadığını söyledi. Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı V. Havrylov, Şangri-La Diyaloğu'ndaydı, ancak istihbarat toplantısına katılmadığını söyledi.
ABD'nin Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) Başkanı William Burns'ün geçen ay Çin'i ziyaret edip görüşmelerde bulunduğundan da geçen hafta haberdar olundu.
Washington kızdırdığı Pekin'le görüşmemekten şikayetçi
ABD Başkanı Joe Biden'in yönetiminin 'Çin casus balonları' iddiasıyla suni kriz çıkarmasıyla Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın Pekin ziyaretini iptal etmesinin üstüne Çin Savunma Bakanı Li Şangfu'nun ABD'nin yaptırım listesinden çıkarılmadığı müddetçe ABD'li mevkidaşı Lloyd Austin'le görüşmeyi reddetmesi eklenince, geriye iki ülke arasında istihbaratçı diyaloğundan başka pek iletişim kalmamış görünüyor.
Nitekim Haines, Şangri-La Diyaloğu'ndaki siber güvenlik konulu bir tartışmada, Çinli bir askeri yetkilinin sorusuna yanıt olarak 'ülkeler arasında işbirliğinin şart olduğunu' söyledi:
"Karşılıklı güvensizlik olduğunda ve fiilen düşmanlarla karşı karşıya olduğunuzda bile, ortak çıkarları ilgilendiren meseleler üzerinde çalışmaya ve işbirliği yapmaya devam etmeniz ve tırmanma potansiyelini yönetmeye çalışmanız, kritik önemdedir."