İsrail'in liberal gazetesi Haaretz'in Ortadoğu uzmanlarından Dr. Zvi Bar'el, Türkiye ile ilgili analizlerine bir yenisini ekleyerek, "Ekonomik sıkıntılara rağmen, pek çok Türk, 'büyücü' Erdoğan'a alternatif görmüyor" iddiasında bulundu.
'Gücü sıkı sıkıya elinde tutuyor'
Bar'el, 'medyanın ve uzmanların bir kısmının AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın uzun kariyerinin artık sonuna geldiği beklentisiyle Z raporunu çıkardıklarını, ama Türkiye'nin en uzun süre görev yapan liderinin gücü hâlâ sıkı sıkıya elinde tuttuğunu' yazdı.
'Sihirbazınız hâlâ formunda ve hayat dolu' mesajı
Bar'el, "Dikkatlerin Erdoğan'ın son anda şapkasından neler çıkarabileceğine odaklanması boşa gitmedi. Salı günü memur maaşlarına yüzde 45 zam kararı aldığını açıkladı. Hediyenin Türkiye'deki yaklaşık 700 bin devlet çalışanının tümü için mi yoksa yalnızca asgari ücretle çalışanlar için mi geçerli olduğu belli değil. Artışın hemen mi yoksa sadece pazar günkü seçimlerden sonra mı yürürlüğe gireceği de net değil. Ancak kesin olan şu ki, Erdoğan, ülkenin hazinesini soymaya, ekim ayındaki yüzde 85'ten yüzde 44'e gerileyen enflasyonu fırlatmaya ve en önemlisi seçmenleri 'sihirbazınız hâlâ formunda ve hayat dolu' diye ikna etmeye karar verdi" manzarası çizerek ekledi:
"Sorun şu ki, cumhurbaşkanının müjdesi sadece memurlarla emeklileri ilgilendiriyor, Türkiye'nin 33 milyonluk iş gücünün tamamına hitap etmiyor. Milyonlarca işsize, şubat depreminde evsiz kalan yüz binlerce kişiye yardımcı olmayacağı gibi mart ayında 13 milyar dolar olan Türkiye'nin bütçe açığını düzeltmeyeceği de kesin."
'Erdoğan 20 yıllık iktidarında ilk kez geriden geliyor'
"Türkiye'nin 2018'den beri içine saplandığı derin ekonomik kriz, Erdoğan'ın cumhurbaşkanı olarak kalıp kalmayacağını ve kalacaksa nasıl bir parlamentoyla karşılaşacağını belirleyecek" değerlendirmesini yapan İsrailli uzman, 'en son anketlerin muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun Erdoğan'ın birkaç puan önünde olduğunu veya en azından Erdoğan'la başa baş gittiğini gösterdiğini; bunun, Erdoğan'ın 20 yıllık görev süresi boyunca yaşamadığı bir durum olduğunu' belirtti.
'Ülkenin tamamı veya bir bölümü yeniden oylamaya gidebilir'
'İlk kez bazı medya kuruluşları ve uzmanların Erdoğan'ın uzun siyasi kariyerinin sona ermekte olduğu yönünde görüş bildirdiğini, ancak ihtiyatlılığın yerinde olacağını, adaylardan hiçbiri oyların yüzde 50'den biraz fazlasını alamazsa seçimin iki hafta sonra yapılacak ikinci tura kalacağını ve seçim hileleri, düzensizlikleri, seçim yasasının ihlali gibi iddiaların ülkenin tamamı veya bir bölümünü yeni bir oylamaya sürüklemesinin şimdiden beklenebileceğini' kaydeden Bar'el, AK Parti Genel Başkanı'nın Cumhurbaşkanı olarak kalabileceği tezini şu akıl yürütmeye dayandırdı:
"Erdoğan'ın, özellikle ekonomi konusunda bir başarı sicili var. Göreve geldiği ilk on yılda neredeyse her yıl yüzde 7 gibi olağanüstü bir büyüme sağladı. Bu da Türkiye'yi, ürünleri kalitesiz sayılan ve neredeyse hiç silah sanayisi olmayan bir ülkeden, bir sanayi gücüne dönüştürdü. Ama şimdi depremin neden olduğu özellikle zor durumla başa çıkmak zorunda."
"Türkiye hâlâ güçlü bir ülke, hatta ekonomik açıdan çok güçlü bir ülke. Büyük Karadeniz doğalgaz rezervlerine sahip ve bu hafta cumhurbaşkanı ülkenin güneydoğusunda yeni petrol yataklarının keşfedildiğini duyurdu. Türkiye'nin yararlanmakta olduğu yaklaşık 15 milyar doları Türk bankalarına yatırmış bulunan Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), milyarlarca dolarlık ek yatırım taahhüdünde de bulundu."
"Kısmen Ukrayna'ya da tedarik edilen insansız hava araçları sayesinde askeri sanayisi uluslararası tanınırlık kazandı ve Arap dünyası ve İsrail ile ilişkilerinde önemli bir yeni sayfa açtı. Erdoğan'ın yeniden benimsediği komşularla sıfır sorun çağrısı yapan doktrin, Türkiye'nin Arap ülkeleri ve İran'ın yanısıra İsrail, Filistinliler, Libya ve Mısır dahil tüm yakın komşularıyla iyi ilişkiler sürdürmesini savunuyor."
"Aynı zamanda Erdoğan, Rus ve Amerikan çıkarları arasında gidip gelerek yolunu bulmayı başardı. Başta ABD olmak üzere Türkiye'nin NATO müttefiklerini çileden çıkaran bir anlaşmayla Rus S-400 füze sistemlerini satın aldı. Ukrayna'dan tahıl tedarikini serbest bırakmak için Rusya ile anlaşmaya da vardı."
"Ancak Erdoğan'ın hükümet politikası, parlamento mevzuatı, mahkemeler ve ordunun yanısıra medya ve merkez bankası üzerindeki tam kontrolü –dikkatli ve iddialı planlamayla aşamalar halinde yürütülen bir süreç– onu, sadece hangi yasaların çıkarılacağını değil, ülkenin ve Türk demokrasisinin çehresini değiştiren düzenlemeleri de dikte edebilen otokratik bir hükümdara dönüştürdü."
"Bu devrimin sosyal, politik ve ekonomik bir bedeli de oldu. 2016'daki başarısız darbe girişiminin ardından binlerce hakim ve savcı görevden alındı. Yargıç atamaları, Erdoğan'ın neredeyse tamamen kontrolüne tabi oldu ve ordu, hükümeti veya cumhurbaşkanını tehdit edebilecek bir varlık olmaktan çıktı. Ekonomi, akıldışı olarak algılanan ve Erdoğan tarafından dikte edilen politikaların tutsağı haline geldi ki, temelinde, enflasyonun kontrolden çıktığı dönemlerde bile vergileri düşürmenin büyümeye yol açacağı inancı var."
"Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) aksi yönde tavsiyelerine, sermayenin kaçışı ve iş dünyasının felç olmasına rağmen, Erdoğan, Türkiye'nin ekonomik büyümeye geri döneceği ve dünyanın 10 lider ekonomisinden biri olacağı sözü eşliğinde faiz oranlarında indirim talimatı verdi. Piyasaya dolar akıtmak, asgari ücreti yükseltmek, sosyal yardım ödemelerini artırmak suretiyle ulusal borcu büyütürken ülkenin döviz rezervlerinde dramatik daralma yarattı."
"Türk lirasının değeri onlarca oranda düştü, alım gücü dibe vurdu ve vaat ettiği büyüme hızla gelmedi. Ve şimdi, 35 milyar dolardan fazla doğrudan hasara ve tahminen 100 milyar dolar dolaylı kayba neden olan depremin sonuçlarıyla da acilen baş etmek zorunda. Çoğunluk depremde evsiz kalanlar için bir milyon konut inşa etme sözüne inanmıyor. Hükümetin depremzedelere sağladığı acil yardım hızla tükendi. Erdoğan açısından bir diğer sorun da, depremin kendisinin büyük taraftar yoğunluğuna sahip olduğu bölgeleri vurması."
"Görünüşte, muhalefetin Erdoğan'ı iktidardan gönderme şansı bundan daha iyi olamazdı. Ancak bu tür bir başarı, altı muhalefet partisinden oluşan bloğun, liderlerinin ekonomik mucize yaratabilecek alternatif sunacağına seçmenleri ikna etme becerisine bağlı. Türkiye'nin siyasi tarihi, iç çatışmalara giren, istikrarı sağlayamayan ve ülkeyi sık sık ekonomik krizlere sürükleyen zayıf, yönsüz koalisyonlarla dolu. Bu tür koalisyonlardan duyulan tiksinti, Erdoğan'a 2002'deki tarihi zaferini kazandıran en önemli etkenlerden biri oldu. O seçimin hafızalarda ne kadar yer ettiği ve bunun muhalefetin zaferini engelleyip engellemeyeceği sorularının yanıtını pazar günü alacağız."