Katıldığı bir televizyon programında konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Rusya'nın yaşadığı tahıl ve gübre ihracatındaki sorunların çözülmesi için Türk banklarının devreye girmesine yönelik çalışmalar yürütüldüğünü açıklayarak “Rusya tahıl ve gübre ihraç ediyor. Biz alıyoruz yeniden ihracını yapıyoruz. Ama Rusya başka ülkelere, Batılı ülkelere satamıyor. Gemilerin limana erişimleri yok, sigorta şirketleri zorluk çıkarıyor. Üçüncü olarak da sattınız ödeme ne ile olacak? SWIFT sisteminden çıkardınız” ifadelerini kullandı.
Yürütülen çalışmalar hakkında bilgi veren Çavuşoğlu “En son BM Genel Sekreteri'nin bir teklifi oldu: ‘Türkiye’den bankalar yardımcı olabilir mi?’ diye. Bankalarımızın da herhangi bir yaptırım ya da zorlukla karşılaşmayacağına dair bir taahhüt almamız lazım” dedi.
‘Türk armatörler, diğer ülke armatörlerine göre daha avantajlı’
Tahıl koridorunda yaşanan gelişmeleri Sputnik’e değerlendiren Mersin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhan Ege Batı’nın uyguladığı yaptırımların Türkiye’yi avantajlı hale getirdiğini belirterek şunları söyledi:
“Deniz ticaretinin yapılabilmesi için gemilerin sigorta ettirilmesi gereklidir. Ayrıca Türkiye boğazlardan geçen ticari gemilerinde sigortalı olmasını istemektedirler. Rusya, Ukrayna Savaşı nedeniyle tüm Karadeniz’i savaş bölgesi ilan etmiştir. Bu nedenlerle Karadeniz’den çıkıp boğazlardan geçecek hem tahıl koridoru hem de petrol gemilerinin sigorta ettirilmesi önemli bir sorundur. 2022 yılı sonuna kadar Türkiye bu sorunu çözdü. Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı devreye girdi, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle yaşanan sigortası teminatı konusunu Türk Reasürans’ın yönetimindeki Özel Riskler Yönetim Merkezi (ÖRYM) kapsamında yönetilmesine karar verildi. İlk poliçeler ise Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından ithal edilen ürünler için düzenlendi. Türkiye’deki deniz taşımacılığı şirketlerinin tahıl koridoru kapsamında Ukrayna’dan çıkarak, Türk limanlarına ya da diğer ülke limanlarına giden gemilerinin tüm sigorta teminatlarını ÖRYM sağlamaktadır. Bu sigorta teminatı hem gemiye hem de taşıdığı yüke gelecek zararları kapsamaktadır. Asıl sorun ise diğer ülkelere ait ve Rusya’ya ait gemilerle yapılan taşımacılıkta ortaya çıkmaktadır. İngiltere bu sorunu çözmek için Lloyds ile sınırlı olarak yüklere sigorta teminatı verebilmekte, fakat bu teminat sınırsız olmamakta ve gemileri de kapsamamaktadır. İngiltere’deki sigorta pazarı Lloyds, tahıl koridorunu kullanan gemilere yük başına 50 milyon dolar sigorta teminatı sunacak. Ancak bu sadece yükün kendisine yönelik bir teminat; halen savaş bölgesi olduğu için tahıl yükünü taşıyan gemilere yönelik bir teminat verilmeyecek. Bu da şu anlama geliyor; ÖRYM’nin verdiği sigorta teminatı ile Türk armatörler, diğer ülke armatörlerine göre daha avantajlı ticaret yapıyor”
‘Ödeme sorununu çözebilecek tek ülke Türkiye’dir’
Tahıl koridoru ile gerçekleşecek deniz ticaretinde 2023 yılında sadece sigorta sorunlarının değil ödeme sorunları da yaşanacağına dikkat çeken Ege “Rusya SWIFT sisteminden çıkarılmıştır. Eğer bu sorunlar çözülmez ise Rusya tahıl koridoru anlaşmasını uzatmak istememektedir. Birleşmiş Milletler (BM) ise ülkelerin tahıl ihtiyacını karşılamak açısından çözüm üretmeye çalışmaktadır. Türkiye, tahıl koridorunun devamı açısından önemli görevler üstlenmiş ve katkılarda bulunmuştur. Türk bankaları hem Avrupa Birliği hem de Rusya tarafından tanınmalarından dolayı ödemeler Türk bankaları aracılığı ile yapılabilmektedir. Ayrıca Türk sigorta şirketleri sigortalar ile ilgili çalışmalar yapabilirler. Fakat bu çalışmaların gerçekleşmesi için Türkiye’ye izin verilmeli, yoksa Türkiye yaptırımları delmek suçlanması ile karşı karşıya kalabilir. Ödeme sorunu çözebilecek tek ülke Türkiye’dir. Çünkü Türkiye, Rusya ve BM ile iyi ilişkilerinin olması, ABD ve İngiltere’nin de bu sorunları çözmek istemesi kısa sürede Türkiye merkezli bazı kararların alınabileceğini göstermektedir. Türkiye ve Türk bankaları içinde bir fırsat olacaktır. Bu SWIFT sistemi aracılık hizmeti hem stratejik olarak hem de ekonomik olarak ek katkı sağlayacaktır” dedi.