Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna özel harekatını başlatmasından beri ilk kez Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy telefonda görüştü.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Şi Cinping ile Vladimir Zelenskiy arasındaki telefon görüşmesinin 'Kiev'in inisiyatifiyle' gerçekleştiğini aktardı.
Zelenskiy, Twitter'da şu açıklamayı yaptı:
"Başkan Şi Cinping ile uzun ve anlamlı bir telefon görüşmesi yaptım. Bu görüşmenin ve Ukrayna'nın Çin'e büyükelçi atamasının ikili ilişkilerimizin gelişmesine güçlü ivme kazandıracağına inanıyorum."
Zelenskiy'nin Sözcüsü Sergey Nikiforov, Facebook paylaşımında, iki liderin telefon görüşmesinin 'neredeyse bir saat sürdüğünü' vurguladı.
Ukrayna'dan Çin’e 2021’den beri ilk büyükelçi
Görüşmenin ardından, Ukrayna Devlet Başkanı, ofisinin web sitesinde yayımladığı kararnameyle, 2021’den sonra ilk defa Çin’e büyükelçi atadığını duyurdu. Zelenskiy, kararnamede, eski Stratejik Sanayiler Bakanı Pavlo Ryabkin'i 'Ukrayna'nın Çin Halk Cumhuriyeti'ne Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisi' atadığını dile getirdi. Önceki Pekin Büyükelçisi Pavel Kamışev’in 2021 başında hayatını kaybetmesinden beri Ukrayna, Çin’de maslahatgüzar düzeyinde temsil ediliyordu.
Şi: Tek geçerli çözüm yolu diyalog
Çin resmi haber ajansı Şinhua, görüşmeyle ilgili haberinde Çin liderinin 'Ukrayna krizinden çıkmanın tek geçerli yolunun diyalog ve müzakereler olduğunu ve kimsenin nükleer savaşı kazanamayacağını' söylemesini öne çıkardı:
"Nükleer meseleyi ele alırken, ilgili tüm taraflar sakin ve ölçülü kalmalı, gerçekten kendilerinin ve tüm insanlığın geleceğine ve kaderine odaklanmalı ve krizi ortaklaşa yönetip kontrol etmelidir."
'Çin her zaman barıştan yana'
Şi, görüşmede "Ukrayna krizi konusunda Çin her zaman barıştan yana olmuştur ve temel konumu barış görüşmelerini teşvik etmektir" vurgusunu da yaptı.
'Dürüst davranıyoruz, dolap çevirmiyoruz'
Şinhua'nın haberinde iki liderin şu açıklamaları paylaşıldı:
"Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'e, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi ve sorumlu bir büyük ülke olan Çin'in, Ukrayna krizine diğer yakadan seyirci kalmayı veya 'ateşi körüklemeyi' yahut krizi kar elde etmek için fırsat olarak kullanmayı seçmeyeceğini söyledi, Çin'in bu konudaki eylemlerinin açık ve dürüst olduğunu belirtti."
"Şi ile görüşmesinde, Ukrayna'ya insani yardım sunduğu için Çin'e teşekkür eden Zelenskiy, Çin'in barışın yeniden tesis edilmesi ve Ukrayna krizinin diplomatik yollarla çözülmesinde önemli bir rol oynamasından memnuniyet duyacağını söyledi."
Şi'den Zelenskiy'e: Takdir ettim
Habere göre "İkili ilişkilerin 31 yıllık gelişim sürecinden geçerek stratejik ortaklık düzeyine ulaşması, iki ülkenin karşılıklı kalkınmasına ve canlanmasına ivme kazandırmıştır" diyen Şi, 'Zelenskiy'nin Çin-Ukrayna ilişkileri ve Çin'le işbirliğinin geliştirilmesine yönelik tekrarlanan vurgu ifadesini takdir ettiğini' belirtti.
'Egemenlik ve toprak bütünlüğüne karşılıklı saygının ikili ilişkilerin siyasi temeli olduğunu' söyleyen Çin Devlet Başkanı, 'Çin-Ukrayna stratejik ortaklığının gelişimini ilerletmek için geleceğe odaklanma, ikili ilişkileri uzun vadeli bakış açısıyla değerlendirme ve planlamaya devam etme, karşılıklı saygı geleneğini genişletme ve birbirlerine samimiyetle davranma' çağrısı yaptı.
Şi, Ukraynalı muhatabına, "Çin'in Ukrayna ile ilişkilerini geliştirme istekliliği tutarlı ve nettir. Uluslararası durum nasıl değişirse değişsin, Çin, iki ülke arasında karşılıklı yarar sağlayan işbirliğini ilerletmek için Ukrayna ile birlikte çalışmaya isteklidir" mesajını verdi.
Çin, eski Rusya Büyükelçisini istişareler için Ukrayna'ya yolluyor
Görüşmeyle ilgili açıklamalar yapan Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying, Pekin'in krize siyasi çözüm için tüm taraflarla derinlemesine iletişim kurmak üzere Ukrayna ve diğer ülkelere heyet göndereceğini, heyete Çin'in eski Rusya Büyükelçisi olan Çin Hükümeti'nin Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui'nin başkanlık edeceğini duyurdu.
Pekin'den önce Ukrayna için tutum belgesi
Pekin, şubat ayında 'tüm ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünün etkin şekilde korunması, düşmanlıkların sona erdirilmesi ve Moskova ile Kiev arasındaki barış görüşmelerinin yeniden başlatılmasının' altını çizen Ukrayna Krizinin Siyasi Çözümüne İlişkin Çin'in Pozisyonu başlıklı 12 maddelik bir belge yayımladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, planın bazı hususlarının 'eğer Batı ve Kiev buna hazırsa' barış anlaşmasına temel oluşturabileceğini söyledi.
Sonra Ortadoğu'ya 'Çin barışı'
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in "Ukrayna'nın yasadışı işgal edilmesini bile kınayamadıklarından inandırıcılığı yok" açıklamasındaki gibi Batı'nın Pekin'in Ukrayna için yol haritasını küçümseyen tutumu ise martta Çin'in arabuluculuğunda Suudi Arabistan ile İran'ın ilişkileri normalleştirme anlaşmasına varmasıyla ofsayta düştü. Suudi-İran dışişleri bakanlarını bu ay Pekin'de görüştüren 'Çin anlaşması', Suriye ve Yemen'e uzanan etkiler yarattı.
Macron ve Lula'nın Şi ile görüşmelerinin etkisi
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un kısmen AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in eşlik ettiği 5-7 Nisan'daki, ardından Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva'nın nisan ortasındaki Çin ziyaretleri de Pekin'in barışa liderlik etme rolüne yapılan vurgulara sahne oldu. Nitekim Şi, Macron ve von der Leyen'in ilettiği Zelenskiy'in talebine 'doğru zaman ve koşullarda Ukrayna Devlet Başkanı ile telefonda görüşmeye hazır olduğu' yanıtını vermişti.
'Fransa her türlü diyaloğu destekliyor'
Bugünkü Zelenskiy-Şi telefon görüşmesiyle ilgili Fransız haber ajansı AFP'nin görüşünü sorduğu Macron'un ofisinden bir yetkili, "Fransa, hem Kiev'in temel çıkarlarıyla hem de uluslararası hukukla uyumlu şekilde ihtilafa çözüm getirilmesine katkıda bulunabilecek her türlü diyaloğu destekliyor" dedi.
Biden yönetimi: İyi bir şey olduğunu düşünüyoruz
Joe Biden'ın başkanlığındaki ABD yönetimi ise "İyi haber" açıklaması yapar gibi gözükürken Kiev'in Pekin'le olası işbirliğine set çeken koşullar sıraladı.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby, basın toplantısında, "Şi ile Zelenskiy arasında telefon görüşmesi haberini memnuniyetle karşılıyoruz. Bunun iyi bir şey olduğunu düşünüyoruz... Peki, bu, anlamlı bir barış hareketi, planı veya teklifine yol açar mı; şu anda bunu bildiğimizi sanmıyorum" dedi.
'Çıkmaz ayın son çarşambasında' mesajı
"Uzun süredir bu savaşın bitmesini istediğimizi söylüyoruz" diyerek Washington'ı aklamaya çalıştığı sorunu 'Rusya'nın askerlerini Ukrayna'dan çekmesi halinde derhal sona erebileceğine' indirgeyen Kirby, şunları söyledi:
"Müzakere edilmiş bir barış olacaksa, Devlet Başkanı Zelenskiy buna hazır olduğunda... bunu güçlü bir konumdan yapabileceği bir noktada olmalı."
"Barış adil, sürdürülebilir ve inandırıcı olduğu sürece adil bir barışa ulaşmak için her türlü çabayı memnuniyetle karşılarız. Bizim görüşümüze göre Ukraynalılar ile Zelensky kişisel olarak buna yatırım yapmadıkça ve desteklemedikçe, sürdürülebilir veya inandırıcı olmayacaktır."