İsveç merkezli düşünce kuruluşu Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), küresel askeri harcamaların geçen yıl yüzde 3.7 artışla 2.24 trilyon dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştığını duyurdu. Üst üste 8 yıldır artan küresel askeri harcamalarda en keskin artış yüzde 13'le Avrupa'da görüldü. 2022'de Avrupa'nın askeri harcamaları rekor hızla büyüyerek Soğuk Savaş'tan beri görülmemiş seviyeye ulaştı.
SIPRI raporuna göre dünyadaki GSYİH'nin yüzde 2.2'sini oluşturan askeri harcamalarda şampiyon sırasıyla ABD, Çin ve Rusya oldu.
En büyük harcamayı yapan ABD
Yüzde 39'la en büyük payın sahibi ABD, en çok askeri harcama yapan ülke unvanını devam ettirdi. 2022'de 877 milyar dolara ulaşan ABD'nin askeri harcamalarındaki yüzde 0.7'lik gerçek vadeli artışın 1981'den beri en yüksek enflasyon seviyeleri olmasaydı daha da büyük olabileceği belirtildi.
Asya'nın şampiyonu Çin
Yüzde 13'le ikinci büyük payın sahibi Çin, 292 milyar dolarla 2021'dekinden yüzde 4.2 daha fazla askeri harcama yaptı.
Rusya, Hindistan, Suudi Arabistan geriden
Yüzde 3.9 payla epey geriden gelen Rusya'nın askeri harcamaları, 2022'de yüzde 9.2 artarak 86.4 milyar dolara ulaştı. 2021'de GSYİH'nın yüzde 3.7'sine denk gelen Rus askeri harcamaları, 2022'de GSYİH'nin yüzde 4.1'ine eşdeğer oldu.
Rusya'yı küresel askeri harcamalarda yüzde 3.6 pay ile Hindistan ve yüzde 3.3 pay ile Suudi Arabistan izledi.
Japonya hiç bu kadar harcamamıştı
Japonya 2021'e göre yüzde 5.9 artışla 2022'de 46 milyar dolarlık askeri harcama gerçekleştirdi. GSYH'nin yüzde 1.1'ini oluşturan Japon askeri harcamaları, 1960'dan beri kayda geçen en yüksek seviyeye ulaştı.
Gelmiş geçmiş en yüksek bir yıllık artış Ukrayna'dan
Ukrayna ise 2022'de yüzde 640 artışla 44 milyar dolara çıkarak, bir ülkenin askeri harcamalarında şimdiye kadar SIPRI verilerinde kaydedilen en yüksek tek yıllık artışı gerçekleştirdi. Ukrayna'nın harcamaları GSYİH'sinin üçte birine ulaşırken, SIPRI, Kiev'in ayrıca yurtdışından milyarlarca dolarlık silah bağışından yararlandığını da belirtti.
ABD'nin Soğuk Savaş'tan beri en büyük askeri yardımı
SIPRI, "ABD'nin Ukrayna'ya mali askeri yardımı 2022'de toplam 19.9 milyar doları buldu. Bu, Soğuk Savaş'tan beri herhangi bir yılda herhangi bir ülke tarafından tek bir yararlanıcıya verilen en büyük askeri yardım oldu" dedi. Washington'un geçen yıl Kiev'e tahsis ettiği yardım, ABD'nin toplam askeri harcamalarının yüzde 2.3'ünü oluşturdu.
Avrupa ilk kez 1989 seviyesini geçti
2022'de toplam 480 milyar doları bulan askeri harcama yapan Avrupa, önceki 12 aya göre ordularına yüzde 13 daha fazla harcadı. SIPRI, rakamın keskin enflasyon oranlarını hesaba katmadığını, bunun gerçek harcamaların daha da yüksek olduğu anlamına geldiğini söyledi.
30 yılı aşkın süredir en güçlü artışı gören Avrupa, sabit dolar cinsinden, Berlin Duvarı'nın yıkıldığı 1989'daki harcama düzeyine geri döndü.
Avrupa'da ipi Britanya göğüsledi
Toplamda 6. sırada yer alan ve küresel askeri harcamaların yüzde 3.1'ini oluşturan Britanya, 68.5 milyar dolarla Avrupa'da en çok harcama yapan ülke olurken, onu, yüzde 2.5 ile Almanya ve yüzde 2.4 ile Fransa izledi. Bu rakamlara Ukrayna'ya yapılan bağışlar dahil edildi.
NATO'dan yüzde 0.9 artış
NATO üyelerinin askeri harcamaları, geçen yıl yüzde 0.9 artışla 1.23 trilyon dolara ulaştı.
Türkiye'de yüzde 26'lık azalma
Türkiye'nin askeri harcamaları ise geçen yıl 2021'e göre yüzde 26 azalışla 10.6 milyar dolara indi. Türkiye, 2022'nin askeri harcama yapan ülkeler listesinde 23. sırada yer aldı.
Fransız haber ajansı AFP'ye konuşan SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Kıdemli Araştırmacısı Nan Tian, bu artışın giderek daha güvensiz bir dünyada yaşadığımızın işareti olduğunu belirterek "Ülkeler yakın gelecekte bu ortamın iyileşeceğini öngörmüyor" dedi.
"Avrupa'daki askeri harcamalar, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana en yüksek seviyesinde" saptamasını yapan Tian, bu gidişatı 'Avrupa bütçe harcamalarını yukarı çeken Ukrayna'daki savaş ve aynı zamanda Doğu Asya'da ABD ile Çin arasındaki çözülmemiş ve kötüleşen gerilimlere' bağladı. Rusya ile Ukrayna çıkarıldığında bile Avrupa'nın harcamalarının hala oldukça artış gösterdiğine dikkat çekti.
Avrupa'nın askeri harcamaları, son 10 yılda üçte bir oranında artış gösterdi ve bu eğilimin gelecek 10 yılda devam edip hızlanması bekleniyor. Küresel askeri harcamalar da 1990'larda keskin bir düşüşün ardından 2000'lerden bu yana artıyor.