Latin Amerika'yı 2000'lerin başında saran sol kuşağın önemli liderlerinden biri olan ve 1 Ocak'ta Brezilya devlet başkanlığına geri dönen Luiz Inacio Lula da Silva, ilk iş ABD ile müttefiklerinin Rusya-Ukrayna politikalarını eleştirip, Brezilya'nın BRICS'teki öncü rolünü canlandırıp, UNASUR'a yeniden girip ortak Latin Amerika para birimi çalışmalarını başlatmasının ardından Çin'i ziyaret etti.
Çin ile Rusya'nın dolar hegemonyasını ortadan kaldırma hedefine Çin ziyaretinde selam gönderen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un "Avrupa, ABD dolarının hakimiyetine bağımlılığını azaltmalı" mesajını daha da yukarı taşıyan Lula, gelişmekte olan ülkelere uluslararası ticarette doları terk ederek ulusal para birimlerine geçmeleri çağrısı yaptı.
Bugün Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda Halk Kahramanları Anıtı'na çelen koyan Brezilya Devlet Başkanı, ardından Büyük Halk Salonu'nda Başbakan Li Qiang'la biraraya geldi ve Devlet Başkanı Şi Cinping'le görüşmeye geçti.
Dün Çin ziyaretine Şanghay şehrinden başlayan Latin Amerika'nın en büyük ekonomisinin lideri, kendisinin el vermesiyle 2011-16 arası Brezilya Devlet Başkanı olan Dilma Rousseff'in 'BRICS bankası' olarak da bilinen Yeni Kalkınma Bankası'nın (NDB) başına atanması münasebetiyle düzenlenen etkinlikte yarım saatlik bir konuşma yaptı, Huawei ve diğer dev Çin şirketlerinin merkezlerini ziyaret ederek yöneticileriyle görüştü.
'Her gece kendime şu soruyu soruyorum'
NDB konuşmasında aşırı sağcı selefi Jair Bolsonaro'dan farkını "Brezilya'nın önemli dünya kararlarında yer almadığı zamanlar geçmişte kaldı. İzah edilemez bir yokluğun ardından uluslararası sahneye geri döndük" diye ortaya koyan Lula, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS grubunun ticarette dolara alternatif para birimi araması çağrısında bulunarak şunları söyledi:
“Her gece kendime şu soruyu soruyorum: Neden tüm ülkeler ticaretlerini dolara dayandırmak zorunda? Neden kendi para birimimizle ticaret yapamıyoruz? Altın standardının ortadan kalkmasından sonra doların (rezerv) para birimi olduğuna kim karar verdi?"
BRICS para birimi çağrısı
"Herkes tek bir para birimine bağımlı" diye yakınan solcu lider, 'Brezilya ile Çin, Brezilya ve diğer ülkeler arasındaki ticari ilişkileri finanse edecek bir para birimi' önerisini dile getirdi:
"BRICS bankası gibi bir banka neden Brezilya ile Çin, Brezilya ile diğer BRICS ülkeleri arasındaki ticareti finanse edecek bir para birimine sahip olamıyor?... Bugün ülkeler, kendi para birimleriyle ihracat yapabilecekken, ihracat yapmak için dolar peşinde koşmak zorunda kalıyor."
'Gelişen ülkelerin ortak eyleminde kilometre taşı'
Portekizce "NDB'yi oluşturma kararı, gelişmekte olan ülkelerin ortak eyleminde bir kilometre taşıydı... Bu bankanın oluşturulması, gelişmekte olan ülkeler birliğinin dünya için ilgili sosyal ve ekonomik değişiklikleri üretme yeteneğine sahip olduğunu gösterdi" tweetini atan Lula, konuşmasında da şu vurguları yaptı:
"NDB, Küresel Güney'in büyük bankası olmak için tüm şartları yerine getiriyor. İlk kez, başlangıç aşamasında gelişmiş ülkelerin katılımı olmaksızın küresel ölçekte bir kalkınma bankası kuruldu. Bu nedenle, geleneksel kurumlar tarafından gelişmekte olan ekonomilere dayatılan şartların prangalarından özgür. Ve dahası: Projeleri yerel para biriminde finanse etme imkanına sahip."
IMF'ye alternatif önerisi
Uluslararası Para Fonu'nu (IMF) 'kurtarma' kredileri karşılığında Brezilya'nın komşusu Arjantin gibi nakit sıkıntısı çeken ülkelere halkı vuran aşırı sert tasarruf tedbirleri dayattığını da hatırlatan solcu lider, şöyle konuştu:
"Hiçbir banka, IMF'nin şu anda Arjantin'de yaptığı veya uzun süre Brezilya'da ve her üçüncü dünya ülkesinde yaptığı gibi ülkelerin ekonomilerini boğmamalı. Hiçbir lider ülkesi borçlu diye boğazına bıçak dayalı halde çalışamaz."
Brezilya Devlet Başkanı, 'BRICS bankasının' IMF'ye alternatif oluşturmasından "Yükselen ekonomilerimizi, bizi yönetmek isteyen geleneksel finans kurumlarına boyun eğmekten kurtarabilir" diye söz etti.
'Doları devre dışı bırakacak ticaret mekanizmaları hedefi'
Çin ziyaretinde Lula'ya eşlik eden 40 kişilik heyette yer alan Brezilya Maliye Bakanı Fernando Haddad da 'Brezilya'nın gelişmekte olan ülkelerin doların kullanımını devre dışı bırakmaları için ticaret mekanizmaları oluşturmayı amaçladığını' belirtti. Haddad "Bunun avantajı, ticari işlemlerin, illa ki işlemde yer almayan bir ülkenin para biriminde yapılmasının dayattığı deli gömleğinden kaçınmaktır" dedi.
Brezilya'yı 2003-2010 arasında da yöneten 77 yaşındaki Lula, şubatta ABD'yi ziyaret ederek Başkan Joe Biden'la görüşmüştü.
Uluslararası ticari işlemlerde yuana geçiş süreci
Lula'nın Çin ziyareti Pekin'in uluslararası ticari işlemlerde kendi para birimi olan 'renminbi'nin (yuan) kullanılmasını giderek daha fazla teşvik ettiği dönemde geldi.
ABD ile müttefiklerinin Ukrayna gerekçesiyle büyük bir yaptırım kampanyasına maruz kalan Rusya'nın geçen ay yuanı birincil rezerv para birimlerinden biri olarak kabul ettiğini duyurması, Batı finansal sisteminden kademeli uzaklaşmasının göstergesi oldu.
Çin 2009'dan beri Brezilya'nın en büyük ticaret ortağı ve iki ülke arasındaki ticaret hacmi geçen yıl 150 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı.
Brezilya ile Çin'den dedolarizasyon anlaşması
Geçen ayın sonunda Brezilya ile Çin, doları baypas ederek ticaret ve finansal işlemleri doğrudan yürütmek için anlaşma vardıklarını açıklayarak, Çin ile Rusya'nın başını çektiği dedolarizasyona ivme kattı.
Bunun için Rio merkezli Çin bankası Banco BOCOM BBM, Çin ile Brezilya arasında renminbi cinsinden ticaret anlaşmalarını desteklemek için SWIFT'e alternatif olan Çin'in sınırötesi bankalararası ödeme sistemi CIPS'e bağlanacak.
'ABD'yi 150 milyar dolar likiditeden mahrum bırakacak'
Uzmanlar, Çin ile Brezilya'nın ticari ve mali işlemleri doğrudan yuan'ın reai'ye çevrilmesi ve bunun tersi yoluyla gerçekleştirmesinin, 'ABD'yi 150 milyar dolardan fazla likiditeden mahrum edeceği' değerlendirmesini yaptı.