Eski ABD Başkanı Donald Trump, yetişkin film oyuncusu Stormy Daniels'la ilişkisini gizlemek için ‘sus payı’ ödediği iddiasıyla 4 Nisan’da gözaltına alınarak New York'ta hakim karşısına çıktı. Bir emsal oluşturan bu karar, başka suçlamaların da önünü açarken, Trump’ın da ABD tarihinde hakim karşısına çıkan ilk eski başkan olarak tarihte yerine almasına neden oldu. 36 farklı suçlamanın yöneltildiği eski ABD başkanı, yaklaşık 136 seneye varabilecek bir hapis cezası ile karşı karşıya. Suçlamalar ise 34 kez evrakta sahtecilik yapmak, 2016 seçimlerine müdahale ettiği ve işlediği suçları gizlemek, başkan adaylığı döneminde aleyhindeki olumsuz bilgileri engellemeye çalışmak ve Daniels dışında bir başka kadına daha sessiz kalması için 280 bin dolar vermesi iddialarından oluşuyor. Gözaltına alınmasını akabinde suçlamaları kabul etmediği için kefaletle serbest bırakılan eski başkanın yargılanma süreci ise devam edecek.
Trump: Bu dava ABD seçimlerine eşi benzeri görülmemiş bir müdahale
5 yıllık liderliğinin yanı sıra, 2024’te seçimlere gidecek olan ABD’nin aynı zamanda en güçlü başkan adaylarından biri olan Trump, duruşma arifesinde yaptığı konuşmada hakkındaki davanın ABD seçimlerine eşi benzeri görülmemiş bir müdahale olduğunu dile getirdi. Mevcut ABD Başkanı Joe Biden’ı ülkesini nükleer silahların kullanıldığı bir üçüncü dünya savaşına sürüklemeye çalışmakla suçlayarak, “Ülkemiz cehenneme gidiyor" diyen Trump, Biden’in oğlu Hunter’ın dizüstü bilgisayarından çıkan suç niteliğindeki belgeleri de hatırlattı; bu belgelerin sosyal medyada paylaşımının adalet bakanlığı ve FBI tarafından engellenmesinin de seçimlere müdahale olduğunun altını çizdi.
Daha önce ne olmuştu?
Trump’ın halihazırda devam eden ‘gizli belgeler’ soruşturmasında yeni kanıtlar bulunması sonrasında gerçekleşen yeni dava süreci, eski başkan tarafından da 'siyasi cadı avı' şeklinde nitelendiriliyor. ‘Gizli belgeler’ davası ise FBI ajanlarının 8 Ağustos 2022’de Trump’ın Palm Beach'teki Mar-a-Lago malikanesine baskın yaparak araması üzerine, konutta çok sayıda gizli belge bulması nedeniyle açılmıştı. FBI ajanları toplamda 11 gizli belge setinden 4'ünün çok gizli, 3'ünün ise gizli olarak işaretlendiğini belirtse de Savcı Jack Smith, Trump karşısında somut bir adımda bulunmamıştı. FBI’ın Palm Beach’deki malikaneyi basması ile tırmanan tüm bu olaylar ise Trump’ın Hunter Biden’ı suçlamasının hemen akabinde gerçekleşti. Biden'ın başkan yardımcılığı yaptığı dönemde oğlu Hunter'ın, Ukrayna menşeli enerji firmasıyla ilişkilerine müdahil olduğu ve bu firmayı soruşturan başsavcının görevden alınması için Ukrayna'ya baskı yaptığı iddia edilmiş, Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg ise 2020 seçimleri döneminde Joe Biden'ın oğlu Hunter Biden'ın, babasının konumunu iş anlaşmaları için kullandığını itiraf etmişti.
Trump'a yönelik dava süreci ve tarafların söylemleri hakkında ise iki farklı görüş mevcut. Bir grup uzman Trump’ın söylemlerini haklı bulurken, diğer uzmanlar ise eski başkanın şaibeli olaylara karıştığını düşünüyor. Bu noktada Sputnik’e değerlendirmede bulunan uzmanların görüşleri de ayrışıyor. Ortak fikir ise dava sürecinin Trump’ın destekçilerini artıracağı yönünde.
‘Eski bir başkan aleyhinde iddianame hazırlanacaksa bunu çok ciddi gerçeklere dayanan bir dava olması lazım’
Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu, Trump’ın iddia ettiği gibi aleyhinde hazırlanan iddianamenin siyasi maksatlarla yapıldığını düşünmediğini belirterek, “ABD’de yargı tümüyle ve her noktada bağımsızdır. Hele ki eski bir Başkan aleyhinde bir iddianame hazırlanacaksa bunu çok ciddi gerçeklere dayanan bir dava olması lazım. Kaldı ki bunu yapan savcı da çok ağırbaşlı, tanınmış, ciddiyetiyle bilinen bir kişi. İkincisi, ABD’de eski bir başkan aleyhinde ilk defa suç barındıran bir dava açılıyor. Fakat Trump da hiçbir suçlamayı kabul etmedi. Bu davanın bundan sonra nasıl bir yere gideceği pek belli değil. Savcı ‘Tamam’ der ve davayı mahkeme aşamasına götürebilir ya da tekrar bir inceleme yaparak sonlandırabilir” dedi.
Uzmanlar: Mahkeme süreci gelecek seçimlerde Trump’ın işine yarayacak, destekçilerini galeyana getirecek
Ekonomist Şevket Apuhan ise ABD’de ciddi bir küreselci-yerelci kavgası yaşandığı görüşünde olduğunu vurgulayarak, “Trump’ın başına gelenler de bu kavga sürecinin bir parçası gibi duruyor. Trump’ın ne tarz bir insan olduğu ve hataları, kişiliği zaten seçildiğinde de biliniyordu. Dolayısıyla bu mahkeme süreci aleyhine olmayacak; aksine gelecek seçimlerde işine yarayacaktır” ifadelerini kullandı.
ABD’nin gelecek seçileri ve Trump’ın davası arasındaki ilişki konusunda Loğoğlu da şu şekilde konuştu:
“ABD’deki Trump ve Trump sorası ortam dikkate alındığında bu dava Trump’ın siyasi geleceğinde onun aleyhinde bir sonuç doğurmaz. Tam aksine onu destekleyenleri daha da galeyana getirecek. Dava siyasi maksatlı olmamasına rağmen, öyle olduğunu iddia eden bir destekleyici kitle bun u evire çevire kullanacaktır. Trump da kendi aleyhine olan her şeyi lehine kullanacaktır. Trump, ABD’deki siyasi ortamın popülist eylem ve söylemlere açık olması nedeniyle her defasında bunu başarıyor. Dolayısıyla bu davanın Trump’ın 2024’te tekrar aday olması konusunda bir olumsuzluk yaratacağını düşünmüyorum. Aday olup olmayacağını da zaman gösterecek.”
‘ABD müesses nizamı, Trump’la kavgalı ve bu kavga daha pek çok olaya gebe gibi duruyor’
Mahkeme sürecinin haklı ya da haksız olmasının asıl mesele olmadığına değinen Apuhan, “Ben şu soruyu soruyorum: Haklı ya da haksız, bu mahkeme süreci neden şimdi var? İşte burada bir kavga var. ABD müesses nizamı Trump’la kavgalı ve bu kavga daha pek çok olaya gebe gibi duruyor” dedi ve ekledi:
‘Bu konu ‘küreselci-yerelci kavgası’ masaya konmadan anlaşılamaz, Biden için Trump bir tehdit’
“Trump’ın da Biden’ın de konumu ‘küreselci-yerelci kavgası’ masaya konmadan anlaşılamaz diye düşünüyorum. Bu kavga açısından Trump, elbette sadece bir aday olarak olmasa da varlığı ile Biden ve Biden’in temsil ettiği güç için bir tehdit olarak öne çıkıyor. Bu açıdan bakıldığında, Trump’ın iddialarının pek de yersiz olmadığı fikrindeyim.”