Son 10 yıldır Çin hükümetinin Asya, Afrika ve Avrupa'yı kapsayan geniş bir coğrafyada yürürlüğe koyduğu Kuşak ve Yol Girişimi, jeopolitik engellere rağmen devam ediyor.
Dünya Bankası, Harvard Kennedy School, Kiel Institute for the World Economy ve AidData'dan araştırmacılar tarafından salı günü yayınlanan rapora göre 2000 yılı ile 2021 yılı sonu arasında Çin, 22 borçlu ülkede toplam 240 milyar dolar değerinde 128 kurtarma operasyonu üstlendi.
Çin'in kurtarma kredisi verdiği 22 ülkeler arasında Arjantin, Belarus, Ekvator, Mısır, Laos, Moğolistan, Pakistan, Surinam, Sri Lanka, Türkiye, Ukrayna ve Venezüella yer alıyor.
Söz konusu ülkeler arasında aynı zamanda Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) mali destek alanlar da bulunuyor.
Raporda, ABD'nin yaklaşık bir asırdır benzer bir strateji izlediği ve 1980'lerdeki borç krizi sırasında Latin Amerika'dakiler gibi yüksek borçlu ülkelere kurtarma paketleri sunduğu kaydedildi.
'ABD'nin yükselişe geçtiği dönemle tarihsel paralellikler görüyoruz'
Raporda, "ABD'nin özellikle 1930'larda ve 2. Dünya Savaşı sonrasında küresel bir finansal güç olarak yükselişe geçtiği dönemle tarihsel paralellikler görüyoruz" ifadelerine yer verildi.
Bununla beraber AidData tarafından yayınlanan görüş yazısında, çalışmanın yazarlarından Brad Parks, "Çin'in kurtarma kredilerinin - özellikle de PBOC (Çin Halk Bankası) tarafından yönetilen büyük swap hatlarının - etkilerini ölçmek için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Pekin, sınır ötesi kurtarma kredileri için yeni bir küresel sistem yarattı, ancak bunu şeffaf olmayan ve koordinasyonsuz bir şekilde yaptı" yorumunu yaptı.
10 yılda devasa artış
Rapora göre, 2010 yılında Çin'in yurtdışı kredi portföyünün yüzde 5'inden azı borç sıkıntısı çeken ülkelerden oluşuyordu ama 2022 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 60'a yükseldi; bu da Pekin'in kurtarma operasyonlarını hızlandırdığını ve 2010'ların başında Kuşak ve Yol Girişimini karakterize eden altyapı yatırımlarından uzaklaştığını yansıtıyor.
Krediler son 5 yıl içinde, 2016'dan 2021'e kadar olan dönemde verildi.
Çin'in Kuşak ve Yol projesi, katılımcı ülkeler arasında ulaşım altyapısını geliştirmek ve ülkeler arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkileri güçlendirmeyi hedefliyor. Proje kapsamında demir, kara ve dijital bağlantılar, köprüler, petrol ve doğal gaz boru hatları, lojistik üsler, enerji santralleri, hava alanları ve limanlar gibi büyük tesislere yatırımlar yapılıyor.
Batı, Çin programının ülkeleri sürdürülemez seviyelerde borçluluğa sürüklediğini savunuyor.