Modern İpek Yolu olarak da adlandırılan Bir Kuşak Bir Yol projesi, dünyanın en büyük ve en önemli ticaret projeleri arasında ilk sırada yer alıyor.
Kuşak-Yol projesi temel olarak Çin ile Avrupa arasında var olan büyük ticari hacmi ilerletmeyi, geliştirmeyi hedefliyor. Aynı zamanda Çin’den Avrupa’ya lojistiği kolaylaştırmak, maliyeti düşürmek ve mesafeleri kısaltmak hedefi de var.
3 farklı kolda Çin’den Avrupa’ya uzanan projede kuzeydeki Ukrayna krizi, orta kuşakta yer alan Türkiye hattının ve güneyden gelen deniz hattının önemini artırdı. Proje Türkiye’de de yakından takip ediliyor ve önemli yatırımlar yapılıyor.
Ancak projenin Avrupa’ya denizden giriş kapısı olarak Yunanistan’daki Pire limanı seçilmişti. Çinli COSCO (China Ocean Shipping Company) firması bu limanın yüzde 67’lik hissesini elinde bulunduruyor.
ABD ise Çin’in Avrupa ile entegrasyonunun artmasından rahatsızlık duyuyor. Bu açıdan ABD ile askeri işbirliğini derinleştiren Yunanistan’daki Pire limanı Çin’in gelecek hedefleri açısından tehlike arz ediyor. Hatta Amerikan donanmasına ait USS George HW Bush uçak gemisi de yakın zamanda Pire limanını ziyaret etmişti. Bu da Çin’e yönelik güçlü bir mesaj niteliği taşıyor.
Pire limanı
© AA
‘Yunanistan bu limanı Çin kullanımına kapayabilir veya kullanımını zorlaştırabilir’
Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, “COSCO firmasının Pire limanında Kuşak ve Yol girişiminin Avrupa girişi olarak kullanılması konusu uzun yıllardır yürürlükteydi. Gerek kiralanması gerekse de işletmesinin Çin firması tarafından yapılması önceki Yunan hükümetlerince onaylanmıştı” diyerek şunları anlattı:
“2014 yılı sonrasında ABD-Yunanistan ilişkilerinin gelişmesi ve bu ilişkinin stratejik boyuta evrilmesi sonucunda ABD’nin Yunan hükümetlerine baskı yaparak Pire limanın Kuşak ve Yol girişimi kapsamında kullanılmasına baskılarını artırdı. Nitekim geçtiğimiz yıllarda limanın genişletilmesine yönelik ihale sürecinin durdurulması da bunun bir işaretiydi. Dedeağaç’a ve Girit’e Amerikan donamasının ve Ukrayna’ya gidecek malzemelerin Dedeağaç üzerinden ulaştırılmasından sonra diğer bir deyişle Kuzey Ege’nin ABD için en az Türk boğazları kadar stratejik bir özgül ağırlığa kavuşmasından sonra Pire limanın Çin’in dış ticaret çıkarlarına katkı sağlayacak bir merkeze dönüşmesi zaten beklenemez. ABD ile Çin arasında gelecekte bir tırmanma başladığında Yunanistan bu limanı Çin’in kullanımına kapayabilir veya kullanımını zorlaştırabilir.”
‘Yakın bir zamanda bu limanda ciddi bir gerilim yaşanacağını söyleyebiliriz’
Gürdeniz, “USS George HW Bush isimli uçak gemisinin Şubat ayında başında Pire limanına ziyarette bulunması aslında sadece Yunan kamuoyuna değil, Çin hükümetine de bir mesaj olarak düşünülmelidir. ABD’nin 51’inci eyaletine dönüşen Yunanistan’ın Çin’in Kuşak ve Yol girişiminde Avrupa için giriş terminali olması jeopolitik prensiplere aykırıdır. Yakın bir zamanda bu limanda ciddi bir gerilim yaşanacağını söyleyebiliriz” diye de ekledi.
‘Pire limanının en önemli alternatifi İzmir’deki Çandarlı limanıdır’
Peki, Türkiye’deki limanlar Yunanistan’ın Pire limanına alternatif olabilir mi? Gürdeniz’e göre bu mümkün:
“Marmara denizinde İstanbul Ambarlı bölgesinde Kuşak ve Projesi’nin en önemli giriş bölgelerinden Çin firması ortaklığında olan bir liman var. Karadeniz’e ve Balkanlara yönelik trafik genellikle buradan organize ediliyor. Pire limanının en önemli alternatifi İzmir’deki Çandarlı limanıdır. 2014’ten bu yana Çandarlı’nın Pire’ye alternatif olarak sunulmasını ve Çin hükümeti ikna edilerek Pire’nin Çandarlı’ya taşınmasını savunuyorum. 1915 Çanakkale Köprüsü’nün açılmasından sonra bu hat çok daha kullanışlı oldu. Bugün de böyle bir durum söz konusu olduğunda Çin’in tercih edeceği en yakın alternatif Çandarlı limanıdır. Türk hükümeti de eminim ki bu konuda çalışma yapıyordur.”